AÇIKLAMALAR
Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi dersi öğretim programı konuları iki yılda işlenecek şekilde düzenlenmiştir.
Öğretmen, bu derste öğrencilerin özellikle kendi haklarını tanıma, başkalarının haklarına saygı ve hoşgörü gösterme, aynı zamanda kendisinin ve başkalarının haklarını koruma gibi konularda onları bilinçlendirmeye yönelik çalışmalar yapmalıdır. Ancak, öğrencilerin özelliğinden dolayı öğretmen bu hedefini gerçekleştirmede bazı güçlüklerle karşılaşabilir. Karşılaşılan güçlükleri aşmak amacıyla aileleri insan hakları konusunda bilinçlendirme etkinliklerine de önem vermelidir. Bunu sağlamak amacıyla öğretmen, yeri geldikçe yakın çevresindeki üniversite, vakıf, dernek vb. kuruluşlarla iş birliğine giderek konuyla ilgili kişileri okula davet edip onların öğrenci ve velilerle görüşmelerini sağlayabilir. Ders konularıyla ilgili konferans, sempozyum vb. toplantılara öğrenci ve ailelerin katılımlarını sağlayabilir. Yine öğretmen, resmî ya da sivil kuruluşların engelli bireylere sağladığı sosyal haklardan öğrencileri ve aileleri haberdar edebilmek için toplantılar düzenleyebilir. Toplantılar sayesinde ailelerin birbirleriyle iletişime geçmeleri ve bu konularda kendi aralarında bilgi alışverişi yapmaları sağlanabilir.
Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi dersinin işlenişinde öğretmen, özellikle soyut kavramların öğretiminde yeterli özeni göstermek durumundadır. Bu kavramların tanımlamalar şeklinde öğretilmemesi, ezbere dayandırılmaması, mümkün olduğunca somut örneklerden hareket ederek verilmeye çalışılması gerekmektedir. Konuların işlenişinde önceden bilinmesi gereken ancak programda amaçlar arasında yer almayan bazı kavramlar varsa öğretmen, öncelikle bu kavramları en basit biçimde vererek konuya geçmelidir. Öğretmen, diğer konuların işlenişinde de öğrencinin yakın çevresinden yararlanarak konuları somutlaştırmalı, böylece öğrencinin günlük yaşama uyumunu sağlamalıdır.
Toplum düzeninin sağlanabilmesi için kendi hak ve sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiği vurgulanmalı, öğrencilerin iyi birer vatandaş olarak toplum içinde, toplumun diğer üyeleriyle bir arada ve uyumlu yaşamaları sağlanmalıdır. Öğrencilere; sosyal ilişkilerinde adil davranabilmesi, ahlâk kurallarına uygun davranışlar gösterebilmesi ve dürüst olabilmesine yönelik davranışlar kazandırılmaya çalışılmalıdır.
Öğrencilere sevgi, saygı ve anlayış duyguları ile diğer kişilerle dayanışma içinde bulunması, eleştirilere açık olması, başkalarının iyi davranışları ve başarılarını takdir etmesi gereği, yeri geldikçe vurgulanmalıdır.
Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi dersi işlenirken mümkün olduğunca diğer derslerle bağlantı kurulmasına dikkat edilmeli, benzer konuların işlenişinde paralellik sağlanmalıdır.
Atatürkçülük konularıyla ilgili; 04.08.1999 tarih ve 263 sayılı Talim Terbiye Kurulu kararıyla kabul edilen ve Eylül 1999 tarih 2504 sayılı Tebliğler Dergisi’nde yayınlanan ilköğretim kurumlarının öğretim programları ile ders kitaplarında yer alması gereken konular, bütünüyle Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi dersi öğretim programında da işlenecektir.
GENEL AMAÇLAR
1. Bireyin, toplum içinde yaşaması gereğini bilir.
2.Toplum hayatında sevgi, saygı, hoşgörünün önemini bilir.
3. Atatürk’ün temel hak ve özgürlüklere verdiği önemi bilir.
4. Kendine ve başkasına tanınan hakların farkında olur.
5.Toplum içinde kendi payına düşen görev ve sorumlulukları yerine getirme alışkanlığı
kazanır.
6. Vatandaş olma bilinci kazanır.
ÖZEL AMAÇLAR
1. İnsan hakları kavramını bilir.
2. İnsanın temel hak ve özgürlüklerini tanır.
3. İnsan haklarının korunmasında sevgi, saygı ve hoşgörünün önemini bilir.
4. İnsan haklarının korunmasına özen gösterir.
5. “Çocuk Hakları Sözleşmesi”yle kendisine tanınan hakları bilir.
6. Devletin, temel hak ve özgürlüklerle ilgili görevlerini bilir.
7. Atatürk’ün insan hak ve özgürlüklerine önem verdiğini kavrar.
8. Devlet kavramını bilir.
9. Devletin vatandaşlarına karşı olan temel görevlerini bilir.
10. Vatandaşın devlete karşı görevlerini bilir.
11. Atatürk’ün, vatandaşlık görevlerine önem verdiğini kavrar.
12. Atatürk’ün, vatanını ve ulusunu çok sevdiğini kavrar.
AMAÇ VE DAVRANIŞLAR
(7. ve 8. Yıllar)
ÜNİTE I: İNSAN HAKLARI
Amaç 1: İnsan hakları kavramını bilir.
Davranışlar:
1. İnsan haklarının, insanların sadece insan olmalarından dolayı sahip oldukları
haklar olduğunu söyler.
2. İnsan haklarının tüm insanlar için geçerli olduğunu söyler.
3. İnsanların bu haklara, doğuştan sahip olduğunu söyler.
4. İnsan haklarının vazgeçilmez ve devredilmez haklar olduğunu söyler.
5. İnsan haklarının sınırlandırılmasının söz konusu olamayacağını söyler.
6. İnsan haklarını kullanırken, bir başkasının hakkının çiğnenemeyeceğini söyler.
7. Devletin, insan haklarını korumakla yükümlü olduğunu söyler.
Amaç 2: İnsanın temel hak ve özgürlüklerini tanır.
Davranışlar:
1. Yaşama hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu söyler.
2. Eğitim hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu söyler.
3. Kişi dokunulmazlığı hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
4. Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden
olduğunu söyler.
5. Özel hayatın gizliliği hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
6. Seçme ve seçilme hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
7. Konut dokunulmazlığı hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
8. Düşünce özgürlüğünün, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu söyler.
9. Din ve vicdan özgürlüğünün, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
10. Haberleşme özgürlüğünün, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
11. Yerleşme ve seyahat etme özgürlüğünün, insanın temel hak ve özgürlüklerinden
olduğunu söyler.
12. Çalışma hakkının, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu söyler.
13. Toplantı hak ve özgürlüğünün, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
14. Bilim ve sanat özgürlüğünün, insanın temel hak ve özgürlüklerinden olduğunu
söyler.
Amaç 3: İnsan haklarının korunmasında sevgi, saygı ve hoşgörünün önemini bilir.
Davranışlar:
1. Başkalarının düşüncelerine saygı gösterilmesi gerektiğini söyler.
2. Farklı düşüncelere karşı hoşgörülü davranılması gerektiğini söyler.
3. Kendi hakları kadar başkalarının haklarının da korunması gerektiğini bilir.
Amaç 4: İnsan haklarının korunmasına özen gösterir.
Davranışlar:
1. Başkalarının haklarını korur.
2. Kendi haklarını arar.
3. Başkalarına kötü söz söylemez.
4. Başkalarının düşüncelerine saygı gösterir.
5. Başkalarının sözünü kesmeden dinler.
6. Başkalarının eşyalarını izinsiz almaz.
7. Başkalarıyla kavga etmez.
8. Başkalarıyla alay etmez.
9. Nedenini bilmediği bir konuda başkalarını suçlamaz.
Amaç 5: “Çocuk Hakları Sözleşmesi”yle kendisine tanınan hakları bilir.
Davranışlar:
1. Devletin, her çocuğun bakım ve korunmasını sağlayan önlemleri alması
gerektiğini söyler.
2. Her çocuğun, düşünce, din ve vicdan özgürlüğüne sahip olduğunu söyler.
3. Devletin, çocuğu her türlü saldırı ve insanlık dışı kötü davranışlara karşı
korumakla görevli olduğunu söyler.
4. Devletin, engelli çocukların hayatını kolaylaştıran önlemleri almak zorunda
olduğunu söyler.
5. Her çocuğun, sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı bulunduğunu söyler.
6. Her çocuğun, sosyal güvenlikten yararlanma hakkı bulunduğunu söyler.
7. Her çocuğun, eğitimden yararlanma hakkı bulunduğunu söyler.
8. Her çocuğun, dinlenme, oynama, çeşitli kültürel faaliyetlerde bulunma hakkı
olduğunu söyler.
9. Her çocuğun, gelişimine zarar verecek şekilde çalıştırılmasına karşı korunma
hakkı olduğunu söyler.
10. Her çocuğun, cinsel amaçlı olarak kendisinden yararlanılmasına karşı korunma
hakkı olduğunu söyler.
11. Devletin, çocuğu uyuşturucu madde vb. lerinin kullanımına karşı korumakla
görevli olduğunu söyler.
12. Devletin, özel bakım gerektiren durumlarda çocuğa ya da ailesine parasal destek
sağlamakla görevli olduğunu söyler.
13. Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni kabul eden devletlerin, bu hakların kullanılmasını
sağlayacak tüm düzenlemeleri yapmakla görevli olduğunu söyler.
Amaç 6: Devletin temel hak ve özgürlüklerle ilgili görevlerini bilir.
Davranışlar:
1. Devletin, temel hak ve özgürlükleri korumakla görevli olduğunu söyler.
2. Devletin, temel hak ve özgürlükleri, anayasa ve yasalarla güvence altına aldığını
söyler.
3. Devletin, kişilerin anayasa ve yasalara uygun davranmalarını sağlaması
gerektiğini söyler.
4. Devletin, temel hak ve özgürlüklerin korunmasını sağlayan kurum ve
kuruluşları oluşturduğunu söyler.
Amaç 7: Atatürk’ün insan hak ve özgürlüklerine önem verdiğini kavrar.
Davranışlar:
1. Atatürk’ün önderliğinde kurulan cumhuriyet yönetimiyle Türk ulusunun kazandığı
hak ve özgürlüklerin neler olduğunu açıklar.
2. Atatürk’ün, insan hak ve özgürlüklerine verdiği önemini belirten sözlerinden
örnekler verir.
ÜNİTE II: DEVLET VE VATANDAŞ İLİŞKİSİ
Amaç 8: Devlet kavramını bilir.
Davranışlar:
1. Devletin, toplumu yöneten bir güç olduğunu söyler.
2. Toplumların yönetiminde devletin daha üstünde başka bir gücün bulunmadığını
söyler.
3. Devletin amacının, toplumdaki düzeni, birlik ve beraberliği korumak olduğunu
söyler.
4. Devlet yönetiminin yasalarla sağlandığını söyler.
5. Devletin koyduğu yasalara, vatandaşların uyma zorunluluğu olduğunu söyler.
Amaç 9: Devletin vatandaşlarına karşı olan temel görevlerini bilir.
Davranışlar:
1. Kişilerin ve toplumun huzur ve mutluluğunu sağlamanın, devletin görevi olduğunu
söyler.
2. Ulusun bağımsızlığını ve bütünlüğünü sağlamanın, devletin görevi olduğunu
söyler.
3. Kişilerin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına almanın, devletin görevi
olduğunu söyler.
Amaç 10: Vatandaşın devlete karşı görevlerini bilir.
Davranışlar:
1. Seçim hakkının kullanılmasının, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
2. Askerlik yapmanın, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
3. Devlete vergi vermenin, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
4. Devletin çıkardığı yasalara uymanın, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
Amaç 11: Atatürk’ün vatandaşlık görevlerine önem verdiğini kavrar.
Davranışlar:
1. Cumhuriyetin ilânından sonra vatandaşlık görevleri konusunda yapılan
düzenlemelerin neler olduğunu açıklar.
2. Atatürk’ün vatandaşlık görevlerinin önemini vurgulayan sözlerinden örnekler verir.
Amaç 12: Atatürk’ün vatanını ve ulusunu çok sevdiğini kavrar.
Davranışlar:
1. Atatürk’ün, vatanını ve ulusunu çok sevdiğini örneklerle açıklar.
2. Atatürk’ün, vatan savunması için yaptığı özverileri açıklar.
3. Atatürk’ün, Türk ulusunun her alanda kalkınıp gelişmesi için yaptığı çalışmalardan
örnekler verir.
ÜNİTELER
ÜNİTE I: İNSAN HAKLARI
A. Toplumsal Bir Varlık Olarak İnsan
B. Temel Hak ve Özgürlükler
1. Temel hak ve özgürlüklerin korunmasında bireylerin görevleri
2. Temel hak ve özgürlüklerin korunmasında devletin görevleri
C. İnsan Haklarının Korunması
1. İnsan haklarının korunmasının önemi
2. İnsan haklarının korunmasında sevgi, saygı ve hoşgörü
Ç. Çocuk Hakları Sözleşmesi
ÜNİTE II: DEVLET VE VATANDAŞ İLİŞKİSİ
A. Devletin Vatandaşa Karşı Görevleri
B. Vatandaşın Devlete Karşı Görevleri
ÖRNEK İŞLENİŞ
Açıklama:
Öğretilecek konularla ilgili olarak hazırlanan bir çizelgeyle öğrencilerin performansları önceden ölçülür. Bu ölçme sırasında konuyla ilgili olarak öğrencilere, çizelgedeki sorular sorulur. Doğru yanıtlar “+”, yanlış yanıtlar “-” ile gösterilir (Performansın belirlenmesi için yapılan çalışma ve buna ilişkin hazırlanan kayıt tablosu, günlük plân formatının dışındadır.).
PERFORMANS KAYIT TABLOSU KESİTİ
BİLDİRİMLER
ÖLÇÜT
SORULAR
Ali
Ayşe
Sedat
1. Vatandaşın devlete karşı
görevlerinin;
%100
1.Vatandaşın devlete karşı
görevleri nelerdir? Söyle.
a. Seçimlere katılma,
a. Seçimlere katılma
-
-
-
b. Askerlik yapma,
b. Askerlik yapma
+
-
-
c. Vergi verme,
c. Vergi verme
-
+
-
ç. Yasalara uyma olduğunu söyler.
ç. Yasalara uyma
-
-
-
Sonuç
-
-
-
Dersin Adı : Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi
Ünitenin Adı : Devlet ve Vatandaş İlişkisi
Konunun Adı : Vatandaşın Devlete Karşı Görevleri
Süre : 40 dakika
Yöntem ve Teknikler: Anlatım, soru-yanıt
Öğretim Materyalleri: “İyi Bir Vatandaş Olmak İstiyorum” adlı öykü, resim kartları, fatura,
çevre ve temizlik vergisi makbuzu, emlâk vergisi makbuzu.
Resim Kartları
Birinci resim kartı : Asker resmi.
İkinci resim kartı : Oy kullanan insanları ifade eden resim.
Amaç : Vatandaşın devlete karşı görevlerini bilir.
Davranışlar:
1. Seçim hakkının kullanılmasının, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
2. Askerlik yapmanın, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
3. Devlete vergi vermenin, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
4. Devletin çıkardığı yasalara uymanın, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
Performans kayıt tablosu dikkate alınarak davranışlar ad belirtilerek yeniden yazılır.
1. Ali, Ayşe, Sedat, seçim hakkının kullanılmasının, bir vatandaşlık görevi olduğunu
söyler.
2. Ayşe, Sedat, askerlik yapmanın, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler.
3. Ali, Sedat, devlete vergi vermenin, bir vatandaşlık görevi olduğunu söyler,
4. Ali, Ayşe, Sedat, devletin çıkardığı yasalara uymanın, bir görev olduğunu söyler.
ÖĞRENME VE ÖĞRETME ETKİNLİKLERİ
Öğretmen, bu konunun işleneceği günden önce öğrencilerden, vergi, askerlik, seçim, yasalara uyma gibi vatandaşlık görevleriyle ilgili olarak vergi makbuzu, fatura, fiş, resim vb. materyaller getirmelerini ister.
Öğretmen, “Çocuklar, geçen derslerimizde devletin vatandaşlarına karşı görevlerinin neler olduğunu öğrenmiştik. Bugün ise vatandaş olarak bizim devlete karşı görevlerimizin neler olduğunu öğreneceğiz. Bununla ilgili olarak size kısa bir öykü okuyacağım. Siz de dikkatlice bu öyküyü dinleyin.” diyerek derse giriş yapar.
İYİ BİR VATANDAŞ OLMAK İSTİYORUM
Güzel bir pazar günüydü. Annesi Emre’yi uyandırdıktan sonra ailece kahvaltılarını yaptılar. Annesi Emre’ye “Bugün baban ve ben seçimlere katılmak için oy kullanmaya gideceğiz. Senin de bizimle gelmeni istiyoruz. Çünkü sen de büyüdüğün zaman oy kullanacaksın.” der ve birlikte oy kullanacakları yere giderler. Sıra kendilerine geldiğinde Emre’nin annesi ve babası oylarını kullanırlar. Eve dönerken Emre merakla annesine “Anneciğim, siz niçin oy kullandınız?” diye sorar. Annesi de “Emreciğim, biz oy kullanarak bizi yönetecek kişileri seçiyoruz. Aynı zamanda seçim hakkımızı kullanarak bir vatandaşlık görevimizi yerine getirmiş oluyoruz.” diyerek yanıt verir. Emre bu kez babasına dönerek “Baba, oyunuzu kullanmasaydınız ne olurdu?” diye sorar. Babası Emre’ye “Bak oğlum, annenin de söylediği gibi bu, devlete karşı bir vatandaşlık görevimizdir ve bu görevimizi yerine getirmezsek yasalara uymamış oluruz.” der.
Emre tekrar babasına “O zaman yasalara uymak da bir vatandaşlık görevi midir?” diye sorar. Emre’nin bu sorusu babasını çok şaşırtır ve memnun eder. Bunun üzerine babası Emre’ye “Aferin sana Emre, çok iyi düşündün. Vatandaş olarak devlete karşı görevlerimizden biri de devletin çıkardığı yasalara uymaktır.” der. Emre, vatandaşların başka görevleri olup olmadığını çok merak eder. Hemen babasına “Devlete karşı başka görevlerimiz var mıdır?” diye sorar. Babası da “Evet, oy kullanma ve yasalara uymanın dışında iki önemli görevimiz daha var. Biri askerlik yapmak, diğeri de vergi vermek.” der. Bu arada evlerinin yakınındaki bakkalın önüne gelmişlerdir. Annesi “Bakkaldan süt ve ekmek almamız gerekiyor.” diyerek birlikte bakkala girerler. Alışverişlerini yaptıktan sonra bakkalın verdiği fişi babası Emre’ye göstererek “Bak Emre, bakkala ödediğimiz para karşılığında aldığımız fiş sayesinde yaptığımız alışverişin vergisini devlete karşı ödemiş oluyoruz. Vatandaş olarak yerine getirdiğimiz her görev çok önemlidir. Vergimizi verirsek, devlet bize daha çok hizmet sunar, askerlik görevimizi yaparsak vatanımızı korumuş oluruz, oy kullanırsak kendi yöneticilerimizi kendimiz seçmiş oluruz ve en önemlisi devletin yasalarına uyarsak iyi bir vatandaş oluruz.” der.
Emre eve dönerken geçirdiği bu günden çok memnun kalmıştır. Annesine ve babasına dönerek “Ben de büyüyünce askere gideceğim, vergi vereceğim, oy kullanacağım ve yasalara uyacağım. Böylece ben de vatandaş olarak görevlerimi yapacağım.” der. Emre’nin bu sözü anne ve babasının çok hoşuna gider, onu öperek evlerine girerler.
Öğretmen, öykü bittikten sonra “Aferin çocuklar, beni çok iyi dinlediniz. Öykümüzde vatandaşlık görevlerinin neler olduğu anlatıldı. Şimdi ben size vatandaşlık görevlerimizle ilgili bazı resimler göstereceğim.” der ve oy kullanan insanların resmini gösterir. Öğrencilere “Buradaki insanlar ne yapıyor?” sorusunu yöneltir. Öğrencilerden gelen “Oy kullanıyorlar.” doğru yanıtını pekiştirir. Öğretmen öğrencilere “Evet çocuklar, oy kullanmak yani seçim hakkının kullanılması bir vatandaşlık görevidir.” der ve öğrencilere “Vatandaşlık görevlerimizden biri neymiş?” diye soru sorar. Öğrencilerden gelen “Seçim hakkının kullanılması.” doğru yanıtını pekiştirir ve doğru yanıtı tahtaya yazar.
Sonra her öğrenciye seçim hakkının kullanılmasının vatandaşlık görevlerinden biri olduğunu tekrarlatır. Öğretmen, öğrencilere nöbet tutan bir asker resmi gösterir ve onlara “Resimde ne görüyorsunuz?” sorusunu yöneltir. Öğrencilerden gelen “asker” doğru yanıtını pekiştirir. Performansı “+” olan Ali’ye dönerek “Peki Ali, vatandaşlık görevlerimizden biri de neymiş?” sorusunu yöneltir. Ali’den gelen “Askerlik yapmak” doğru yanıtını pekiştirir ve doğru yanıtı tahtaya yazar. Daha sonra öğretmen “Çocuklar, her Türk erkeğinin askerlik yapması bir vatandaşlık görevidir.” der. Diğer öğrencilere de askerlik yapmanın bir vatandaşlık görevi olduğunu tekrarlatır. Öğretmen, sonra tahtaya yazılanları işaret ederek “Seçim hakkının kullanılması ve askerlik yapmak vatandaşlık görevlerimizdendir.” der. Daha sonra öğrencilerden getirmelerini istediği çevre ve temizlik vergisi makbuzları, taşıt vergisi makbuzları, fiş vb. lerini çıkarmalarını ister. Öğretmen, Ali’nin yanına giderek “Evet çocuklar, Ali bize çevre ve temizlik vergisi makbuzu getirmiş.” der. Ayşe’nin yanına giderek “Evet, Ayşe de bize alışveriş fişi getirmiş.” der. Son olarak Sedat’ın yanına gider ve “Sedat da bize emlâk vergisi makbuzu getirmiş.” der ve “Evet çocuklar, biz vatandaş olarak sahip olduğumuz ev, araba vb. şeyler ile yararlandığımız hizmetler için devlete belli bir miktar parayı vergi olarak ödüyoruz. Ödediğimize dair bu makbuzlar bize veriliyor. Bu getirmiş olduğunuz belgeler ödediğimiz vergilerden bazılarına aittir.” der. Performansı “+” olan Ayşe’ye dönerek “Peki Ayşe, vatandaşlık görevlerimizden biri de neymiş?” sorusunu yöneltir. Ayşe’den gelen “Vergi verme.” doğru yanıtını pekiştirir ve tahtaya yazar. Öğretmen “Çocuklar, vergi vermek bir vatandaşlık görevidir.” der ve öğrencilerin hepsine vergi vermenin bir vatandaşlık görevi olduğunu tekrarlatır. Sonra öğrencilere “Demek ki, seçim hakkının kullanılması, askerlik yapmak ve vergi vermek vatandaşlık görevlerimizdendir.” der. Öğretmen öğrencilere “Çocuklar, seçimlerde oy kullanmak, askerlik yapmak, vergi vermek devletin koymuş olduğu yasalarla belirlenmiştir. Bunların dışında devletin toplumun düzenini ve huzurunu sağlamak için çıkardığı birçok yasa vardır. Devletin çıkardığı yasalara uymak da bir vatandaşlık görevidir.” der ve tahtaya yasalara uymanın bir vatandaşlık görevi olduğunu yazar. Sonra tüm öğrencilere bunu tekrarlatır. Öğretmen, daha sonra öğrencilere, vatandaşın devlete karşı görevlerini tahtada yazılanları işaret ederek tekrarlar. Ali, Ayşe ve Sedat’a da vatandaşın devlete karşı görevlerinin neler olduğunu tekrarlatır. Bu arada öğrencilerden gelen doğru tepkileri pekiştirir, yanlış olanları düzeltir (Gerekirse sözel ipucu vererek doğru yanıt vermelerini sağlar.). Öğrencilerin getirdikleri fiş, makbuz vb. materyaller ile sınıf panosunda vatandaşlık görevleriyle ilgili bir köşe hazırlanır.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:
Örnek Ölçme Soruları
1.Vatandaşın devlete karşı görevleri nelerdir?
2.Aşağıdakilerden hangisi devlete karşı görevlerimizdendir?
a. Vergi verme
b. Yasa çıkarma
c. Okula zamanında gelme
Değerlendirme
Öğretmen, değerlendirme için hazırlanan soruları; Ali, Sedat, Ayşe’ye sorar ve gelen doğru tepkileri pekiştirir. Yanlış tepki verildiğinde, gerekli dönüt ve düzeltmeleri yapar. Öğretmen, ölçme sonuçlarını ve öğrencilerin ders içindeki performanslarını dikkate alarak onların başarıları hakkında sonuca ulaşır.
1 Ekim 2007 Pazartesi
TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
AÇIKLAMALAR
Türkçe dersi öğretim programı konuları sekiz yılda işlenecek şekilde düzenlenmiştir.
Türkçe öğretiminin temel amaçlarından biri bireyin anlama ve anlatma gücünü geliştirmektir. Bu nedenle Türkçe dersinde anlama gücü, anlatma becerisi, görsel ve işitsel algı, dinleme ve okuma alışkanlığı, dil bilgisi ve yazım kurallarının kavratılması, Türkçenin sevdirilmesinin önemi büyüktür.
Görsel ve işitsel algı çalışmalarına yönelik amaç ve davranışlar Türkçe dersi içinde verilmiş olmasına karşın, bu çalışmaları öğretmen bütün diğer dersler içine yayabilir ve geliştirebilir.
İlk okuma yazma öğretiminin genel amacı, çocuğa yaşamı boyunca kullanacağı okuma ve yazmanın temel becerilerini kazandırmaktır. Okuma-yazma öğretiminde günümüze kadar çeşitli yöntemler kullanılmıştır. Bunlar harf yöntemi, hece yöntemi, sözcük yöntemi, karma yöntem, çözümleme yöntemi vb.dir. Ülkemizde uygulanan yöntem, çözümleme yöntemidir. Bu yöntemde çocuğun geçmiş yaşantısı, çevresi ve sözcük dağarcığı göz önüne alınarak kısa fiş tümceleriyle ilk okuma yazma çalışmalarına başlanır. Zamanla bu tümceler sözcüklere, sözcükler hecelere, heceler de harflere bölünür. Daha sonra elde edilen sözcük, hece ve harflerle yeni tümceler kurulur. Programda okuma yazma etkinliğinin bir arada yürütülmesi esas alınmış ve buna yönelik amaç ve davranışlar verilmiştir. Ancak zihinsel öğrenme yetersizliği olan bireylere özgü, özel bir okuma yazma yöntemi de bulunmamaktadır. Yukarıda sözü edilen yöntemlerden, bireysel farklılıklar da dikkate alınarak öğrencilerin başarılı olabileceği bir yöntemle bu çalışmalar yürütülebilir.
Okuma-yazma öğretiminin amaç ve davranışlarının gerçekleştirilmesinde birbirinin ön koşulu olan basamakların kazandırılması önem taşımaktadır. Çünkü bir basamağın amaç ve davranışları bir sonraki basamağın ön koşulu olabilmektedir. Örneğin, hazırlık dönemi davranışlarını (el parmak çalışması, çizgi çalışması vb.) kazanamayan bir öğrenci tümce basamağında başarısız olacaktır. Bu nedenle hazırlık dönemi çalışmalarına özel bir önem verilmelidir.
Hazırlık dönemi için yapılacak çalışmaları şöyle sıralayabiliriz:
1. Kavram gelişimini sağlayan çalışmalar (sayı, şekil, renk, eşya, zıtlık kavramları
vb.),
2. Büyük kas gelişimini sağlayan çalışmalar (kolları döndürme, başı çevirme vb.),
3. Küçük kas gelişimini sağlayan çalışmalar (boyama, yırtma, ip sarma, yoğurma
çalışması vb.),
4. Sosyal ve duygusal gelişimi sağlayan çalışmalar (paylaşma, arkadaşlık ilişkileri,
yardım etme vb.),
5. Dil gelişimini sağlayan çalışmalar (olay kartları, sıralama kartları, öykü okuma ve
anlatma, yaptıklarını anlatma, tanıtma vb.),
6. Dikkat ve algı gelişimini sağlayan çalışmalar (nesneler arasındaki farkı sezme,
kıyaslama yapma, benzerlikleri bulma, nesneleri eşleme, hareketli cisimlerin
yönünü tayin etme vb.),
7. Dinleme becerisini geliştirici çalışmalar (otur, kalk, elinle başına dokun, öyküyü
dinle, dinlediğini anlat vb. yönergeleri yerine getirme),
8. Yazma becerisini geliştirici çalışmalar;
a. Havada, suda ve kum havuzunda çeşitli yazma alıştırmaları,
b. Avuç içi ve parmaklarla serbest boyama çalışmaları,
c. Kaslarına uygun kalınlıkta renkli kalemlerle serbest boyama ve çizme
çalışmaları,
ç. Kalın uçlu kalemle başlayıp ince uçlu kaleme doğru uzanan çizgi çalışmaları.
Temel çizgi çalışmalarında, programda belirtilen temel çizgi çizme aşamaları öğrenci için yeterli olmadığında;
· Yazılı olarak verilen çizgi üzerinden çizme,
· Kesik çizginin (aşamalı olarak sıklığı azalan) üzerinden çizme, örneğin:
· Modele bakarak çizgi çizme gibi daha alt basamaklara ayrılarak çalışmalar
sürdürülmelidir.
Tümcelerin seçiminde, tek ve iki heceli, iki sözcüklü tümcelerle işe başlanmalı tümce çalışmalarının tamamında bu tür tümcelere ağırlık verilmelidir. Tümcelerin içinde, öğrencinin yakın çevresindeki nesnelerin adları, sınıftaki arkadaşlarının adları vb.nin kullanılmasına özen gösterilmelidir. Tümcelerin içinde “li, lü, lik, lık, ci, cu, çı” gibi yapım ekleriyle oluşturulmuş sözcüklerin yer almasına da dikkat edilmelidir. Tümcelerde harflerin büyük ve küçük yazılımlarının hepsinin geçmesine dikkat edilmelidir. Tümceler dil bilgisi kurallarına uygun yazılmalıdır. Tümceler saptanırken, önemli gün ve haftaların anlamına uygun tümcelerin de seçilmesine özen gösterilmelidir. Bir önceki tümcelerde verilen sözcüklerin daha sonra gelen tümcelerde tekrar edilmesine özen gösterilmelidir.
Okuma-yazma çalışmaları sırasında eğitsel oyunlar düzenlenerek öğrenmenin kalıcı olması ve sıkıcı olmaması sağlanmalıdır.
Okuma-yazma çalışmalarında sözcük piyangosu, sürgülü tümce aracı gibi araçlar geliştirilmeli ve bunların sürekli kullanımına özen gösterilmelidir.
defter
bayrak
kalem
kitap
çiçek
ekmek
Ali
al.
Sözcük piyangosu: Bir karton üzerine öğrenilen sözcükler yazılarak ortasına bir ibre konur. İbre döndürülerek, gelen sözcük okunur.
kitap
resim
Ali
al
gel
oku
yap
as
Sürgülü tümce aracı: Sözcükler kalın bir kartona, alt alta yazılır. Hareketli bir tümce kartı da aşağı yukarı hareket ettirilerek yeni tümceler oluşturulur. Oluşturulan yeni tümceler okutulur, yazdırılır.
Sözcük piyangosu Sürgülü tümce aracı Okuma-yazma çalışmaları yapılırken öğrencilerin yazdıkları sürekli kontrol edilmeli
Sözcük piyangosu Sürgülü tümce aracı
Okuma-yazma çalışmaları yapılırken öğrencilerin yazdıkları sürekli kontrol edilmeli, hatalı yazılımlar düzelttirilmelidir.
Dinleme; konuşan kişinin vermek istediği sözel iletileri anlayabilme ve söz konusu uyarana karşı tepkide bulunabilme etkinliğidir. İşitme ve dinleme birbirinden farklı etkinliklerdir. İşitme, isteğimiz dışı gerçekleşirken dinleme, belli bir amaç doğrultusunda yapılmaktadır.
Dinleme eğitiminin başlıca amaçları;
· Söylenen sözleri, kavramaları tam olarak anlayabilme,
· Konuşulanı, okunanı anlayabilme,
· Bilgi, düşünce ve haber alabilme,
· Dinledikleri arasında neden-sonuç ilişkisi kurabilme,
· Dinlediği konuşmanın ana düşüncesini kavrayabilme,
· Dinlediğinin eksik, yanlış, abartılı, yararlı vb. yönlerini seçebilme,
· Dinlediklerini tarafsız bir biçimde değerlendirebilme,
· Dinlediklerine karşı hoşgörü duygusu geliştirebilmedir.
Dinlemede etkinliğin sağlanabilmesi; dinlemeye hazırlanılması, dikkatin konu üzerinde toplanması ve dinleme amacının belirlenmiş olmasını gerektirir.
Ayrıca dinleme ile ilgili bazı ilkelerin gerçekleştirilmesi de etkili bir dinleme için oldukça önemlidir.
Bu ilkelerin başlıcaları şunlardır:
· Dinleme eğitimi küçük yaşlardan itibaren başlamalıdır. Öğrencilerin düzeyine uygun öyküler okunması, öyküler üzerinde konuşulması ve dramatizasyon etkinlikleri öğrencilerin daha erken yaşlarda dinlemeye karşı bir yatkınlık göstermelerini sağlayacaktır.
· Dinleme eğitimi için okulun her türlü olanaklarından yararlanılmalıdır. Özellikle müzik ve konferans dinleme, film ve oyun izleme, eğitsel kollarda görev alma gibi etkinlikler dinleme zevk ve alışkanlığı kazandırma bakımından çok önemlidir.
· Dinleme eğitiminde; kasetçalar, TV, video gibi modern eğitim araçlarından
yararlanılmalıdır.
· Dinlemede zihin etkendir. Çocukta dinleme süresi, yaşa ve zihinsel gelişime paralel olarak artar. Okulda dinleme etkinlikleri düzenlenirken bu noktalar göz önünde bulundurulmalıdır.
Dinleme öğretiminin başarılı olabilmesi için dinleme öncesi, dinleme sırası ve
dinleme sonrasındaki etkinlikler de önemlidir.
· Dinleme öncesi başlıca etkinlikler; dinlenecek konu hakkında bilgi verme,
dinlenecek metinde geçen olayların görsel araçlarla canlandırılması, dinlenecek metinde geçen yeni sözcükler ve yeni cümle yapılarının öğretilmesi gibi etkinliklerdir.
· Dinleme sırasındaki başlıca etkinlikler; öğretmenin metni yüksek sesle okuması,
öğrencilerden metni dinlerken farklı tonlama ve vurgulamalara dikkat etmelerinin istenmesi, öğrencilerin dinlediklerini yinelemelerinin istenmesi gibi etkinliklerdir.
· Dinleme sonrası başlıca etkinlikler; öğrencilerin dinlenen metin ile ilgili sorulara yanıt vermeleri, metin ile ilgili resim ya da tümceleri olay sırasına göre dizmeleri, dinlenen metne uygun başlık önermeleri gibi etkinliklerdir.
Etkili dinlemede en önemli noktalardan biri de dinleyenin, dikkatini o konu üzerinde toplamasıdır. Dikkat kontrolünün sağlanması ve geliştirilmesi için bazı temel ilkelerin göz önüne alınması gerekir. Bunlar;
· Öğrencinin fiziksel olarak rahat olması,
· Kullanılan araçların, öğrencinin gelişim düzeyine uygun ve ilgi çekici olması,
· Etkinliklerin kısa, basit ve öğrencinin yeteneklerine uygun olması,
· Öğrencilerin ödüllendirilmesi,
· Yönergelerin kısa, net ve anlaşılır olmasıdır.
Okuma, bir yazıyı; tümceleri, sözcükleri, noktalama imleri ve öteki ögeleriyle görme, algılama ve kavrama sürecidir. Okuma işlemi, gözlerin ve ses organlarının çeşitli hareketleri ve zihnin yazılı simgeleri anlamasıyla oluşur.
Okuma, eğitim programları içinde önemli bir etkinliktir. Okulda öğrenme, büyük ölçüde okuduğunu anlamaya bağlıdır. Okuma; bilişsel, duyuşsal ve davranışsal olmak üzere üç boyutta ele alınmalıdır. Bunlardan birinin eksikliği ya da yetersizliği okumayı olumsuz yönde etkileyecek, kişinin okuduğunu tam ve doğru olarak anlamamasına neden olacaktır.
Okumanın başlıca amaçları;
· Sözcükleri tanıma ve anlamlarını bulma, okunan materyali kavrama ve yorumlama, sesli okuma, sessiz okuma, kitapları etkili kullanma becerileri geliştirebilme,
· Okumadan zevk alabilme,
· Okumayı bireysel ilgi ve gereksinimlerini karşılamada kullanma yeteneği
geliştirebilme,
· Okuma yoluyla zengin ve türlü yaşantılar sağlayabilme,
· Sürekli okuma ilgisini geliştirebilme,
· Anlatım gücünü geliştirebilmedir.
İlköğretim okullarında yapılan okuma çalışmaları daha çok öğrencilere hızlı, doğru ve anlayarak okuma becerisini kazandırmaya, okuma zevki vermeye ve onların sözcük dağarcığını zenginleştirmeye yöneliktir.
Okuma, sesli ve sessiz okuma gibi türlere ayrılabilir.
Sesli okuma, gözle algılanıp zihinle kavranan sözcük ya da sözcük kümelerinin, konuşma organlarının yardımıyla söylenmesidir. Sesli okumada temel amaç, yazının doğru ve konuşma dilinin özelliklerini yansıtacak biçimde seslendirilmesidir. Başarılı bir sesli okuma için; metnin tümce yapısına, anlatım özelliğine, yazım kurallarına, hızlı okumadan kaçınmaya, sesin metindeki ana düşünceye ya da olayların özelliklerine göre ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca, metinde geçen bilinmeyen sözcüklerin anlamlarının açıklanması, metinde geçen olayların canlandırılması, öğretmenin metinle ilgili resimleri göstererek yüksek sesle metni okuması, öğretmen metni okurken öğrencilerin yinelemesi gibi etkinliklerin belli bir sırayla verilmesi sesli okuma öğretmenin başarısını arttıracaktır.
Sessiz okuma, ses organlarından herhangi birini hareket ettirmeden gövde ve baş hareketleri yapmadan yalnızca gözle yapılan okumadır. Sessiz okuma öğretiminde yapılacak bazı etkinlikler bu tür okumanın geliştirilmesi için önemlidir. Okuma öncesinde metinle ilgili resim ve başlık hakkında konuşulması ve metinde geçen bilinmeyen sözcüklerin açıklanması; okuma sonrasında ise öğrencilerin metinle ilgili sorulara doğru yanıtlar vermesi, metnin ana düşüncesinin söylenmesi, metindeki olayı anlatan resimleri sıraya koymaları, metni kendi sözcükleriyle özetlemelerinin sağlanması gerekir.
Okumada, okumanın kendisi kadar anlama da önemlidir. Bu iki çaba birbirinden ayrı gibi görünse de birbirine neden-sonuç ilişkisi ile bağlıdır. Bu nedenle anlamanın birinci aşaması iyi okumak, ikinci aşaması ise okunan yazıyı kavramaktır.
Konuşma, dilin seslerle ifade biçimidir. İletişimi gerçekleştirmede, insanlar çeşitli yöntemler ve araçlar kullanabilirler. Bunlar içinde en yaygın kullanılan araç sözel dildir. Dil, aynı kültürü paylaşan insanların duygu ve düşüncelerini aktarmada kullandıkları ses ve işaretler bütünüdür.
Dünyadaki çoğu insan topluluğu, mesajları kulak kanalı ile algılayabilerek işitsel bir biçimde kodlamakta, bunun için de alt ve üst solunum yollarından yararlanmaktadır. Gırtlağımız, dilimiz, çenemiz, dudaklarımız vb. konuşma işlevini yerine getiren organları kullanarak dil kurallarını akustik mesajlar hâlinde başkalarına aktarma becerisine “konuşma” denir.
Çocuğun, konuşma döneminin ilk basamaklarında karşısında dinleyen kişi olup olmadığına bakmaksızın konuştuğunu görürüz. Bu gibi durumlarda çocuk çevresindekilerle ilişki kurmak için değil, kendini ifade etme ve fiziksel ihtiyaçlarını giderme amacı ile konuşur. Daha sonraki aşamalarda konuşma, öğrenci için çevresindekilerle ilişki kurma aracı hâline gelir. Yani iletişim kurma süreci hâline gelir. Bu süreçte çoğunlukla sesli simgeler yer alır. Bunlar gelenekseldir ve her dilin simgeleri, o toplumun kullanageldiği simgelerdir.
Konuşma, taklit yoluyla kazanılan bir beceridir. Bu becerinin gelişebilmesi için bireyin çevresinde konuşan başka bireylerin olması gerekir. Konuşmanın kazanılıp pekiştirilmesinde çevrenin rolü büyüktür.
Öğrenci, öğrenme olanaklarına sahip değilse, konuşma işlevini yerine getiren organların sağlıklı olmasına karşın yine de konuşamaz.
Konuşmanın öğrenilmesi, pekiştirilmesi ve gelişmesi; belli bir olgunluğa ulaşmaya, alıştırma fırsatı bulabilmeye, yeterince güdülenmeye ve rehberlik edilmesine bağlıdır. Bu koşulların durumu, derecesi, konuşmayı etkileyen etmenler olarak karşımıza çıkar.
Konuşma işlevini yerine getiren organların konuşma sürecinde işlevlerini yerine getirebilmesi için tam ve doğru çalışması gerekir. Konuşma işlevini yerine getiren organlardan, herhangi birinin bu süreçte yer almaması veya işlevini istenilen düzeyde yerine getirememesi sebebiyle konuşma bozuklukları ortaya çıkabilir. Konuşma işlevini yerine getiren organlardaki işlev bozukluğunu giderebilmek için dil, dudak, nefes, çene, damak ve gırtlak alıştırmaları yaptırılır. Bu çalışmaları şöyle sıralayabiliriz:
a. Dil ve dudak alıştırmaları
1. Dili ağız dışında aşağı yukarı hareket ettirme
2. Dili ağız dışında yuvarlama
3. Dili ağız dışında sağa sola hareket ettirme
4. Diliyle dudağın etrafını yalama
5. Diliyle dondurma yalama
6. Dudakları açıp kapama
7. Dudakları büzme
8. Dili damağın önünden arkasına hareket ettirme
9. Dudakları sağa sola hareket ettirme.
b. Nefes alıştırmaları
1. Balon, poşet vb.ni şişirme
2. Tüy, pamuk vb.ni üfleme
3. Mumu üfleme
4. Sabun köpüğünü üfleyerek balon yapma
5. Pipetle su içme
6. Pipetle üfleme
7. Pinpon topu, kâğıt parçası vb. üfleyerek hareket ettirme
8. Suyu üfleyerek dalgalandırma
9. Üfleyerek suda kayık yüzdürme
10. Islık çalma
11. Flüt çalma
12. Derin nefes alıp verme.
c. Çene alıştırmaları
1. Ağzını olabildiğince açma/kapama
2. Çeneyi yana hareket ettirme
3. Çeneyi öne hareket ettirme
4. Çeneyi dairesel hareket ettirme
5. Çiklet çiğneme.
ç. Damak ve gırtlak alıştırmaları
1. Yutkunma hareketleri yapma
2. Tükürüğünü yutma
3. Yiyecek maddelerini yutma
4. Gargara yapma
5. Burnundan derin nefes alma
6. Ağız açıkken gırtlak sesleri çıkarma.
Konuşma işlevini yerine getiren organların devinimini sağlamak, tembel organları harekete geçirmek ve konuşma motivasyonunu artırmak amacıyla, oyun, eğlence ve bilgi temeline dayanan birtakım alıştırmalara yer verilmelidir. Bu alıştırmalar çocukların bireysel gelişim özellikleri dikkate alınarak, kültürümüzün otantik değerlerinden de yararlanılarak (ninniler, tekerlemeler, deyimler, sayışmalar gibi) zevkli bir uğraşı hâline getirilmelidir.
Konuşma problemi, zihinsel öğrenme yetersizliği olan bireylerde yaygın olarak görülen bir durumdur. Konuşmayı geliştirme çalışmaları yapılırken;
· Öğrencide konuşma isteği yaratmak için uygun ortamın hazırlanması,
· Günlük yaşamda sıkça kullandığı ve söyleyebildiği sözcüklerin seçilmesi,
· Öğrencinin söyleyebildiği ve söyleyemediği heceler belirlenerek söyleyebildiği
hecelerden oluşan sözcüklerin öğretimiyle işe başlanması,
· Çıkaramadığı sesleri kendisinin fark edebilmesi için kulaklık ve teyp kullanılması,
· Öğrencinin, sorunlarını işaretlerle değil, konuşarak söylemeye teşvik edilmesi,
· Çevresindeki çeşitli nesne ve nesne resimlerinin adlarının söylettirilmesi,
· Konuşurken öğrenciyle göz iletişimi kurulması,
· Öğrenciyle kendisinin dinlendiğini hissettirecek tarzda konuşulması,
· Öğrencinin konuşma sırasındaki yanlışlarının o anda düzeltilerek doğru biçimlerinin
tekrarlanması ve tekrarlatılması gerekir.
Yazma; düşünceyi, duyguyu, olayı yazı ile anlatmadır. Yazma da konuşma gibi bir anlatım yoludur. Ancak ondan ayrı beceriler de gerektirir. Öğrencilerin bir konuda istenileni uygun biçimde yazması, onların konuşma ve düşünme yetilerine bağlıdır.
Yazma becerisi yazı yazmakla öğrenilir. Bu nedenle yazma eğitiminin temel ilkesi “yazdırmak” tır. Yazma öğretimi yapılırken aşağıdaki noktalar dikkate alınmalıdır.
· Öğrenciler, konu üzerinde bilgi, yaşantı, deney, izlenim ve duygularını kendi sözcükleriyle özgürce bildirmeye yöneltilmelidir.
· Öğrencilerin kendi düzeyine uygun duygu, deney, yaşantı ve bilgilerini anlatma olanağı verecek konular seçilmelidir.
· Yazma becerisi kazandırmak için bazı alıştırmalar, denemeler, açıklamalar yapılmalı, bunlarla ilgili bilgiler verilmelidir.
·Yazma becerisinin geliştirilmesinde kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru bir yol izlemelidir.
·Öğrencilerin yazma konusundaki bireysel farklılıkları göz önünde bulundurulmalıdır.
· Sınıfta, yazma etkinliklerine istek uyandırılmalıdır. Yazdıklarını birbirine okuma alışkanlığı kazandırma, güzel ve doğru yazma yarışmaları düzenleme, okulda ya da sınıfta gazete ve dergi çıkarma gibi etkinlikler öğrencileri bu konuda güdüleyecek etkinliklerdir.
· Yazma etkinlikleri başka derslere ve özel yaşama kaydırılmalıdır.
· Yazma etkinlikleri bıktırıcı olacak biçimde uzun tutulmamalıdır.
Sınıf içi uygulamalarda yazma becerisini geliştirmeye dönük çalışmalara yer verilmeli, özellikle her düzeyde, noktalama imlerine ve yazım kurallarına dikkat edilmelidir. Sınıf içinde yapılacak yazma çalışmaları; kontrollü yazma, güdümlü yazma ve serbest yazmadır.
Kontrollü yazmada öğrencilerden, verilen sözcükleri ve tümce yapılarını aynen ya da istenilen değişiklikleri yaparak yazmaları istenir. Bu çalışmalar ile ana dildeki sözcükleri ve yapıları doğru şekilleriyle yazma olanağı verilmektedir.
Güdümlü yazma çalışmalarıyla öğrencilerden, öğrendikleri sözcükleri ve tümce yapılarını kontrollü bir biçimde kullanmaları ve anlamlı bir paragraf oluşturmaları istenmektedir. Güdümlü yazmanın en sık karşılaşılan türü dikte yapmaktır. Dikte yapılırken, metin önce normal hızda okunur ve öğrencilerin dinlemesi istenir. Daha sonra metin tümce tümce okunarak öğrencilerden yazmaları istenir. Son olarak da öğrencilerin kendi yazdıklarını kontrol etmeleri ve düzeltmeleri amacıyla metin tahtaya yazılır.
Serbest yazma çalışmalarıyla da öğrencilerden duygu ve düşüncelerini kendi sözcükleriyle ve yazım kurallarına dikkat ederek yazmaları istenir.
Yazma çalışmalarında göz önüne alınması gereken en önemli noktalardan biri de yazılı anlatımların düzeltilmesidir. Düzeltmelerin yapıcı bir özellik taşıması gerekir. Bu konuda genellikle izlenen yol; yazdırılan yazının toplanması, yanlışların düzeltilerek öğrencilere dağıtılmasıdır. Böyle bir düzeltmeden amaç, yanlışları göstermek ve daha sonra aynı yanlışları yapmayı önlemektir. Oysa öğrencinin yanlışlarını kendisinin düzeltmesi en verimli yoldur. Öğrencilerin yazdıkları ödevleri önce kendilerinin düzeltmesi, sonra arkadaşlarına okuyarak onlara düzelttirmesi daha sonra da öğretmene vermeleri alışkanlık hâline getirilmelidir.
Dil bilgisi kurallarına, örnekler üzerinde yeteri kadar durulmak suretiyle varılmalı ve bu kurallar çeşitli alıştırmalarla öğrencilere kazandırılmalıdır. Ayrıca, öğrencinin yazdıkları mutlaka kontrol edilmeli ve gereken düzeltmeler yapılmalıdır.
Atatürkçülük konularıyla ilgili; 04.08.1999 tarih ve 263 sayılı Talim Terbiye Kurulu kararıyla kabul edilen ve Eylül 1999 tarih 2504 sayılı Tebliğler Dergisi’nde yayınlanan ilköğretim kurumlarının öğretim programları ile ders kitaplarında yer alması gereken konular, bütünüyle Türkçe dersi öğretim programında da işlenecektir. Türkçe dersi için parça seçilirken “Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen Bilgisi” derslerinin mihver ders olduğu göz önüne alınmalıdır. Türkçe dersi için belirtilen konulardan ilgili olanların mümkün olduğunca birleştirilerek işlenmesine dikkat edilmeli ve konuların karşısında yer alan açıklamalar dikkate alınmalıdır.
GENEL AMAÇLAR
1. Ana dilimiz Türkçeyi öğrenmenin hayatımızdaki yeri ve önemini kavrar.
2. Görsel ve işitsel algı ile ilgili beceriler geliştirir.
3. Okuma ve yazma becerilerini geliştirir.
4. Görüp izledikleri, dinledikleri, okudukları ile ilgili anlama gücü geliştirir.
5. Görüp izledikleri, dinledikleri, okudukları, inceledikleri, düşündüklerini söz ya da yazı ile
anlatma beceri ve alışkanlığı kazanır.
6. Türk dilini severek ve kurallarının farkında olarak Türkçeyi doğru kullanma becerisini
geliştirir.
7. Türlü etkinliklerle kelime dağarcığını zenginleştirir.
8. Atatürk’ün hayatını ve kişiliğini tanımaya ilgi duyar.
ÖZEL AMAÇLAR
1. Sözel yönergelere uyar.
2. Sözcükleri doğru kullanır.
3. Kendini ifade etmede basit sözcükler kullanır.
4. Görsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
5. İşitsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
6. İşitsel belleğini geliştirir.
7. El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirir.
8. El, göz koordinasyonunu geliştirir.
9. El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirici taklidî hareketler
yapar.
10. Yazıda kullanılan belli başlı araç gereçleri tanır.
11. Kalemi, kurallarına uygun kullanır.
12. Yazı araç gereçlerini kullanır.
13. Yazı araç gereçlerini temiz ve düzenli kullanmaya özen gösterir.
14. Temel çizgi çalışmalarına hazırlık yapar.
15. Temel çizgi çalışmaları yapar.
16. Çizgili kâğıt üzerine temel çizgi çalışmaları yapar.
17. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
18. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
19. Tümce okur.
20. Tümce yazar.
21. Tümce yazmada kurallara uyar.
22. Farklı tümceleri ayırt eder.
23. Tümcelerden oluşturduğu metni kavrar.
24. Tümceyi sözcüklere ayırır.
25. Sözcük okur.
26. Sözcük yazar.
27. Farklı sözcükleri ayırt eder.
28. Sözcüklerden oluşturduğu metni kavrar.
29. Sözcüğü hecelerine ayırır.
30. Hece okur.
31. Farklı heceleri ayırt eder.
32. Hecelerden oluşturduğu metni kavrar.
33. Sesleri okur.
34. Ünlüleri kavrar.
35. Süreksiz ünsüzleri kavrar.
36. Sürekli ünsüzleri kavrar.
37. Dinleme ve izleme becerisi geliştirir.
38. Üç sözcük kullanarak tümce kurar.
39. Dört ve daha fazla sözcük kullanarak tümce kurar.
40. Kendini ifade edebilme becerisi geliştirir.
41. Etkili okuma için gereken kuralları bilir.
42. Etkili okuma için gereken kurallara uyar.
43. Okuma becerisi geliştirir.
44. Kendi ve yakın çevresindeki kişilerin adlarını yazar.
45. İzlediğini, dinlediğini, okuduğunu, duygu ve düşüncelerini ifade etme becerisi geliştirir.
46. Dinlediği ya da okuduğu masalı, öyküyü kavrar.
47. Dinlediği ya da okuduğu bir metni kavrar.
48. Abecemizdeki harfleri kavrar.
49. Sözcükleri yapısına ve anlamına göre tanır.
50. Sözcükleri yapısına ve anlamına göre kullanır.
51. Tümcenin yapısını oluşturan ögelerin anlamını bilir.
52. Tümcenin yapısını tanır.
53. Tümcenin yapısını kavrar.
54. Ad olan sözcükleri bilir.
55. Ad olan sözcükleri kavrar.
56. Ad olan sözcüklerin yazım kurallarını bilir.
57. Ön ad olan sözcükleri bilir.
58. Ön ad olan sözcükleri kavrar.
59. Adıl olan sözcükleri bilir.
60. Adıl olan sözcükleri kavrar.
61. Eylem olan sözcükleri bilir.
62. Eylem olan sözcükleri kavrar.
63. Noktalama imlerini bilir.
64. Noktalama imlerini kavrar.
65. Noktalama imlerini kullanır.
66. Yazım kurallarına uyar.
67. Yazım çalışması yapar.
AMAÇ VE DAVRANIŞLAR
(1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. yıllar)
İLEŞİTİM BECERİLERİ
Amaç 1: Sözel yönergelere uyar.
Davranışlar :
1. Tek sözcüklü yönergeleri yerine getirir.
2. İki eylemli yönergeleri yerine getirir.
3. İkiden fazla eylem bildiren yönergeleri yerine getirir.
Amaç 2: Sözcükleri doğru kullanır.
Davranışlar:
1. Söylenen sözcüğü tekrar eder.
2. Gösterilen ve söylenen nesnenin adını söyler.
3. Gösterilen nesnenin adını söyler.
4. Resmi gösterilen nesnenin adını söyler.
Amaç 3: Kendini ifade etmede basit sözcükler kullanır.
Davranışlar:
1. Etkinlik sırasında yaptığı iş söylendiğinde söyleneni tekrar eder.
2. “Şimdi ne yapıyorsun?” sorusuna iki sözcüklü tümceyle yanıt verir.
3. “Bundan sonra ne yapmak istiyorsun?” sorusuna yanıt verir.
4. Ne yapmak istediğini basit tümcelerle söyler.
5. Gereksinimlerini basit tümcelerle söyler.
GÖRSEL VE İŞİTSEL ALGI
Amaç 4: Görsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
Davranışlar :
1. Gösterilen resimdeki eksikleri bulur.
2. Gösterilen resimdeki hataları bulur.
3. Verilen nesne resimleri arasından adı söylenen nesnenin resmini seçer.
4. Adı farklı harfle başlayan nesne resimleri arasından adı söylenen nesnenin
resmini seçer.
5. Karışık renkli fonlar içine saklanmış nesne resimlerini bulur.
6. Aynı nesnenin üç resmi arasındaki eksik ayrıntıyı bulur.
7. Aynı nesnenin üç resmi arasındaki farklı ayrıntıyı bulur.
8. Aynı nesnenin üç resmi arasından farklı konumda olanı bulur.
9. Kısa süre baktığı bir nesnenin saklanmasından sonra, onunla ilgili özellikleri
söyler.
10. Herhangi bir yerde bulunan nesnelere kısa süre baktıktan sonra, görmeden,
orada bulunan nesnelerin adlarını söyler.
11. Önceden yerini bildiği, gözleri kapalıyken yerinden alınan nesnenin, gözleri
açıldıktan sonra adını söyler.
12. Önceden yerini bildiği, gözleri kapalıyken yeri değiştirilen nesnenin, gözleri
açıldıktan sonra adını söyler.
13. Verilen geometrik nesneler arasından istenen renkteki geometrik nesneyi gösterir.
14. Verilen geometrik nesneler arasından istenen büyüklükteki geometrik nesneyi
gösterir.
15. Verilen geometrik nesneler arasından istenen şekildeki geometrik nesneyi
gösterir.
16. Sınıf içinde yeri değiştirilen eşyanın adını söyler.
17. Arkadaşına kısa süre bakıp, beden ve giysi üzerindeki değişiklikleri söyler.
18. Renkli boncuk, küp vb. nesneler içinden benzer nesneleri gruplar.
19. Renkli boncuk, küp vb. nesneler içinden aynı renkteki nesneleri gruplar.
20. Aynı renkteki tahta blokları aynı renkteki kutulara koyar.
21. Verilen tahta bloklar arasından aynı büyüklükteki tahta blokları eşleştirir.
22. Üçlü olarak verilen nesne grubundan aynı olanları eşleştirir.
23. Verilen resim kartları arasından aynı renk olan ve aynı harfle başlayan resim
kartlarını eşleştirir.
24. Nesne resimleri ve gölgeleri çizilmiş kart çiftlerini eşleştirir.
25. Şekillerden oluşturulmuş tombala kartını, aynı şekillerden oluşturulmuş resim
kartlarıyla eşleştirir.
26. Birbiri içine geçmiş şekillerden oluşturulmuş resim kartını, aynı şekillerden
oluşturulmuş resim kartlarıyla eşleştirir.
27. Yazılı olarak verilen sözcük kartları arasından aynı sözcük kartlarını eşleştirir.
28. Aynı nesneleri büyükten küçüğe sıralar.
29. Aynı nesneleri küçükten büyüğe sıralar.
30. Bir olayın oluş sırasını gösteren resimli kartları sıralar.
31. Şekillerle çizilmiş olarak verilen bir diziyi çizerek devam ettirir.
Amaç 5: İşitsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
Davranışlar :
1. Gözler kapalıyken dinletilen sesin, geldiği yönü eliyle gösterir.
2. Ses çıkaran, saklanmış bir nesnenin yerini bulur.
3. Dinletilen (bilinen) hayvan sesinin, hangi hayvana ait olduğunu söyler.
4. Dinletilen taşıt sesinin hangi taşıta ait olduğunu söyler.
5. Dinletilen doğa olayı ile ilgili bir sesin hangi doğa olayına ait olduğunu söyler.
6. İçine değişik malzeme konularak hazırlanmış ikisi aynı, biri farklı olan üç ses
kutusundan farklı ses çıkaranı bulur.
7. Gözü kapalıyken, konuşan arkadaşının adını söyler.
8. İçine iki değişik malzeme konularak hazırlanmış dört ses kutusundan aynı sesi
çıkaran kutuları eşleştirir.
9. Dinletilen sesi, uygun resimle eşleştirir.
10. Fısıltı ile söylenen ses, hece, sözcükleri tekrar eder.
Amaç 6: İşitsel belleğini geliştirir.
Davranışlar :
1. Verilen nesneler içinden iki (üç, dört ...) nesneyi isteme sırasına uygun olarak
seçer.
2. Sırayla verilen ses çıkartma hareketlerini sırasına uygun taklit eder (el çırpma,
dize vurma, masaya vurma, el şaklatma vb.).
3. Söylenen iki (üç, dört ...) sayıyı söyleniş sırasına göre tekrar eder.
4. Söylenen iki (üç, dört ...) sözcüğü söyleniş sırasına göre tekrar eder.
İLK OKUMA-YAZMA
Amaç 7: El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirir.
Davranışlar :
1. Kolları öne uzatarak sağ eli, hızı giderek artacak şekilde açar, kapar.
2. Kolları öne uzatarak sol eli, hızı giderek artacak şekilde açar, kapar.
3. İki el ile lâstik vb. çeker.
4. Eller göğüs hizasında yumruk yapılarak serbest bırakılan baş parmakları kendi
ekseninde döndürür.
5. Baş parmak serbest, diğer parmaklar bitişik durumda baş parmağı kendi
ekseninde farklı yönlerde döndürür.
6. Baş parmak serbest durumda iken diğer bitişik dört parmağı el ayasına doğru
büker, açar.
7. Parmaklar ayrık durumda, parmakları sırayla baş parmağa dokundurur.
8. Düz bir zemin üzerine tek tek parmaklarını bastırır.
9. El yumruk hâlindeyken, küçük parmaktan başlayarak tüm parmakları yukarı
kaldırır.
10. Eli masanın üstüne açık hâlde koyar, baş parmaktan başlayarak tüm
parmakları yukarı kaldırır.
11. İki parmak arasına küçük bir nesne sıkıştırıp, nesneyi düşürmeden eli yukarı
aşağı hareket ettirir.
12. Baş parmak kullanılmadan, diğer parmaklarla eşya kaldırır-indirir.
13. Defter, kitap sayfası çevirir.
14. Elleriyle kil, plâstirin vb. malzemeleri şekillendirir.
Amaç 8: El, göz koordinasyonunu geliştirir.
Davranışlar :
1. Lego vb. birbirine geçen nesneleri takar, çıkarır.
2. Tahta blok, küp vb. nesneleri üst üste dizer.
3. Delikli yüzeylere uygun gereçleri takar, çıkarır.
4. İpe boncuk, düğme, makarna vb. malzeme dizer.
5. Tahta çiviye çekiçle vurur.
6. Duran topa ve balona sopayla vurur.
7. Hareket eden topa ve balona sopayla vurur.
8. Makaraya ip sarar.
9. Topu belirli merkezlere fırlatır.
10. Renkli kutular içine, kutu rengiyle aynı olan nesneyi koyar.
11. Tef çalar.
12. Davul çalar.
13. Zil çalar.
14. Yaklaşan nesneyi tutar.
15. Yana doğru giden nesneyi tutar.
16. Adı söylenen nesneleri belirlenmiş yere koyar.
17. Kağıt vb. buruşturur.
18. Kağıt yırtar.
19. Kağıt katlar.
20. Kağıt keser.
21. Eksik bırakılan şekli çizer.
22. Sınırları düz alanları boyar.
23. Sınırları girintili çıkıntılı alanları boyar.
24. Şablonlu çizim yapar.
25. Sebze, meyve soyar.
Amaç 9: El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirici taklidî
hareketler yapar.
Davranışlar :
1. Daktilo ile yazı yazma taklidi yapar.
2. Piyano çalma taklidi yapar.
3. Makasla kesme taklidi yapar.
4. Davul, tef vb. ritm aletlerini çalma taklidi yapar.
5. Elekle eleme taklidi yapar.
Amaç 10: Yazıda kullanılan belli başlı araç gereçleri tanır.
Davranışlar :
1. Yazıda kullanılan araç gereci gösterir.
2. Gösterilen araç gerecin adını söyler.
3. Yazıda kullanılan belli başlı araçların adlarını söyler.
Amaç 11: Kalemi, kurallarına uygun kullanır.
Davranışlar :
1. Kullandığı eline kalemi alır.
2. Kalemi, açık ucu aşağıda olacak şekilde tutar.
3. Kalemi uç kısmından itibaren 2cm geriden, 45 derece eğik, baş, işaret ve orta
parmaklar arasında tutar.
4. Kalemin ucunu kâğıda değdirir.
5. Kalemle serbest karalama yapar.
Amaç 12: Yazı araç gereçlerini kullanır.
Davranışlar :
1. Çubuk, fasulye, plâstirin, iplik vb. araçlarla istenilen şekli yapar.
2. Silgiyi soldan sağa çekerek siler.
3. Yazı tahtası silgisini yukarıdan aşağı çekerek siler.
Amaç 13: Yazı araç gereçlerini temiz ve düzenli kullanmaya özen gösterir.
Davranışlar :
1. Çubuk, fasulye, plâstirin vb. araçları çalışma sonunda kabına koyar.
2. Defteri kırıştırmadan açar.
3. Kalemi gereksiz yere açmaz.
4. Kalemi fazla bastırmadan kullanır.
5. Defteri boş yer bırakmadan, yaprağını koparmadan kullanır.
6. Silgiyi gereksiz yere kullanmaz.
Amaç 14: Temel çizgi çalışmalarına hazırlık yapar.
Davranışlar :
1. Havada, eliyle yukarıdan aşağıya dikey çizgi çizer.
2. Havada, parmakla yukarıdan aşağıya dikey çizgi çizer.
3. Masa vb. yerde, eliyle yukarıdan aşağıya dikey çizgi çizer.
4. Masa vb. yerde, yukarıdan aşağıya parmakla dikey çizgi çizer.
5. Havada, eliyle soldan sağa yatay çizgi çizer.
6. Havada, parmakla soldan sağa yatay çizgi çizer.
7. Masa vb. yerde, eliyle soldan sağa yatay çizgi çizer.
8. Masa vb. yerde, parmakla soldan sağa yatay çizgi çizer.
9. Havada, eliyle yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
10. Havada, parmakla yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
11. Masa vb. yerde, eliyle yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
12. Masa vb. yerde, parmakla yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
13. Havada, eliyle yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
14. Havada, parmakla yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
15. Masa vb. yerde, eliyle yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
16. Masa vb. yerde, parmakla yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
17. Havada, eliyle sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
18. Havada, parmakla sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
19. Masa vb. yerde, eliyle sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
20. Masa vb. yerde, parmakla sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
Amaç 15: Temel çizgi çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Çizilmiş olarak verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
2. Kesik çizgilerle verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
3. Çizilmiş olarak verilen yatay çizginin üzerinden çizer.
4. Kesik çizgilerle verilen yatay çizginin üzerinden çizer.
5. Dikey ve yatay çizgilerle çizilmiş kare vb. şeklin üzerinden çizer.
6. Kesik çizgilerle verilen dikey ve yatay çizgilerle çizilen kare vb. şeklin üzerinden
çizer.
7. Dikey ve yatay çizgilerle çizilmiş H vb. şeklin üzerinden çizer.
8. Kesik çizgilerle verilen dikey ve yatay çizgilerle çizilen H vb. şeklin üzerinden
çizer.
9. Çizilmiş olarak verilen soldan sağa eğik çizginin üzerinden çizer.
10. Kesik çizgilerle verilen soldan sağa eğik çizginin üzerinden çizer.
11. Çizilmiş olarak verilen sağdan sola eğik çizginin üzerinden çizer.
12. Kesik çizgilerle verilen sağdan sola eğik çizginin üzerinden çizer.
13. Dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş üçgen, yamuk vb. şeklin üzerinden çizer.
14. Kesik çizgilerle verilen dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş üçgen vb. şeklin
üzerinden çizer.
15. Dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş M.A. vb. şeklin üzerinden çizer.
16. Kesik çizgilerle verilen dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş M.A. vb. şeklin
üzerinden çizer.
17. Çizilmiş olarak verilen C vb. açık eğrilerin üzerinden çizer.
19. Kesik çizgilerle verilen C vb. açık eğrilerin üzerinden çizer.
20. Çizilmiş olarak verilen O vb. kapalı eğrilerin üzerinden çizer.
21. Kesik çizgilerle verilen O vb. kapalı eğrilerin üzerinden çizer.
22. Dikey, yatay, eğik ve eğri çizgilerle çizilmiş R B vb. şeklin üzerinden çizer.
23. Kesik çizgilerle verilen R B vb. şeklin üzerinden çizer.
24. Modele bakarak eksik çizgiyi tamamlar.
25. Bir seri oluşturan çizgilerden eksik olanı çizer.
Amaç 16: Çizgili kâğıt üzerine temel çizgi çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun kısa dikey çizgi çizer.
2. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun kısa yatay çizgi çizer.
3. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay çizgi çizer.
4. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun kısa eğik çizgi çizer.
5. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik çizgi çizer.
6. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük büyük açık eğri çizgi çizer.
7. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük büyük kapalı eğri çizgi çizer.
8. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik, eğri çizgi çizer.
9. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun/kısa dikey çizgi çizer.
10. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun/kısa yatay çizgi çizer.
11. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay çizgi çizer.
12. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun/kısa eğik çizgi çizer.
13. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik çizgi çizer.
14. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük/büyük açık eğri çizgi çizer.
15. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük/büyük kapalı eğri çizgi çizer.
16. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik, eğri çizgi çizer.
Amaç 17: Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
Davranışlar :
1. Yazılı olarak verilen büyük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
2. Kesik çizgilerle verilen büyük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
3. Büyük harfleri yazılış yönüne göre yazar.
4. Yazılı olarak verilen küçük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
5. Kesik çizgilerle verilen küçük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
6. Küçük harfleri yazılış yönüne göre yazar.
Amaç 18: Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
Davranışlar :
1. Kesik çizgilerle verilen büyük harflerin üzerlerinden yazar.
2. Büyük harfleri yazar.
3. Kesik çizgilerle verilen küçük harflerin üzerlerinden yazar.
4. Küçük harfleri yazar.
Amaç 19: Tümce okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. İşaret edilen tümceyi sınıfla birlikte okur.
2. Verilen tümceyi parmağıyla takip ederek okur.
3. Verilen tümceyi gözüyle takip ederek okur.
Amaç 20: Tümce yazma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Tümceyi masa vb. yerde parmakla yazar.
2. Verilen tümceyi fasulye, çöp vb. nesnelerle yazar.
3. Yazılı olarak verilen tümcenin üzerinden geçerek yazar.
4. Kesik çizgilerle verilen tümceyi yazar.
5. Verilen tümceyi bakarak yazar.
6. Söylenen tümceyi yazar.
Amaç 21: Tümce yazmada kurallara uyar.
Davranışlar :
1. Tümceleri, harflerin yazılış yönüne göre yazar.
2. Tümceleri, harflerin büyüklüklerine göre yazar.
3. Tümceyi soldan sağa doğru yazar.
Amaç 22: Farklı tümceleri ayırt eder.
Davranışlar :
1. Verilen tümceler içinden istenen tümceyi gösterir.
2. Gösterilen tümceyi okur.
3. Verilen tümce ile ilgili resim kartlarını eşleştirir.
4. Kartlarla eşleştirdiği tümceyi okur.
Amaç 23: Tümcelerden oluşturduğu metni kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen tümce kartlarıyla metin oluşturur.
2. Oluşturduğu metni okur.
3. Oluşturduğu metni yazar.
4. Metin içinde geçen olaylarla ilgili sorulara uygun yanıtı söyler.
5. Metindeki sözcük sayısını söyler.
6. Metindeki insan adlarını söyler.
Amaç 24: Tümceyi sözcüklere ayırır.
Davranışlar :
1. Tümcenin kaç sözcüklü olduğunu söyler.
2. Tümcenin sözcüklerinin altlarını çizerek gösterir.
3. Tümce kartını sözcüklerinden keserek ayırır.
Amaç 25: Sözcük okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. İşaret edilen sözcüğü sınıfla birlikte okur.
2. Verilen sözcüğü parmağıyla takip ederek okur.
3. Verilen sözcüğü gözüyle takip ederek okur.
Amaç 26: Sözcük yazma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Sözcükleri masa vb. yerde parmakla yazar.
2. Verilen sözcükleri fasulye, çöp vb. nesnelerle yazar.
3. Yazılı olarak verilen sözcüğün üzerinden geçerek yazar.
4. Kesik çizgilerle verilen sözcüğü yazar.
5. Verilen sözcüğü bakarak yazar.
6. Söylenen sözcüğü yazar.
Amaç 27: Farklı sözcükleri ayırt eder.
Davranışlar :
1. Benzer sözcüklerden oluşan iki tümceden birinde olmayan sözcüğü bulur.
2. Verilen tümcelerdeki benzer sözcükleri gösterir.
3. Verilen sözcükler içinden istenen sözcüğü gösterir.
4. Gösterilen sözcüğü okur.
5. Sınıf içindeki eşyaların üzerindeki sözcük kartlarını okur.
6. Verilen sözcük ile ilgili resim kartlarını eşleştirir.
7. Kartla eşleştirdiği sözcüğü okur.
Amaç 28: Sözcüklerden oluşturduğu metni kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen sözcüklerden metin oluşturur.
2. Oluşturduğu metni okur.
3. Verilen sözcüklerden oluşturduğu metni yazar.
4. Metin içinde geçen olaylarla ilgili sorulara uygun yanıtı söyler.
5. Metine başlık söyler.
6. Başlığın metin içinde geçtiği yerleri gösterir/söyler.
Amaç 29: Sözcüğü hecelerine ayırır.
Davranışlar :
1. Verilen sözcüğün hecelerinin altını çizer.
2. Verilen sözcüğün kaç heceli olduğunu söyler.
3. Verilen sözcük kartını hecelerine ayırarak keser.
Amaç 30: Hece okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. İşaret edilen sözcüğü heceleyerek sınıfla birlikte okur.
2. İşaret edilen sözcüğü heceleyerek kendi başına okur.
3. Ağzın her hareketinde çıkan heceleri vurgulayarak okur.
Amaç 31: Farklı heceleri ayırt eder.
Davranışlar :
1. Verilen sözcüğü hecelerine ayırarak yazar.
2. Verilen heceyi bakarak yazar.
3. Benzer heceleri gösterir/söyler.
4. Heceler arasından söylenen heceyi gösterir.
5. Gösterilen heceleri okur.
6. Söylenen heceleri ezbere yazar.
Amaç 32: Hecelerden oluşturduğu metni kavrar.
Davranışlar :
1. Hece kartlarından yeni sözcükler oluşturur.
2. Oluşturduğu sözcükleri okur.
3. Oluşturduğu sözcükleri yazar.
4. Yeni sözcüklerle yeni tümceler yazar.
5. Oluşturduğu yeni tümceleri okur.
6. Oluşturduğu tümcelerden metinler yazar.
7. Oluşturduğu metinleri okur.
Amaç 33: Ses okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Sözcük ve hecelerden ünlüleri sınıfla birlikte okur.
2. Sözcük ve hecelerden ünlüleri kendi başına okur.
3. Ünlülerin söylenişine uygun dudak hareketi yapar.
4. Sözcük ve hecelerden ünsüzleri sınıfla birlikte okur.
5. Sözcük ve hecelerden ünsüzleri kendi başına okur.
6. Ünsüzlerin söylenişine uygun dudak hareketi yapar.
Amaç 34: Ünlüleri kavrar.
Davranışlar :
1. Sözcük ve hecelerdeki ünlüleri gösterir.
2. Yazılı olarak verilen harflerin içinden ünlüleri gösterir.
3. Gösterilen ünlüyü okur.
4. Söylenen ünlüyü yazar.
5. Sözcük ve hecelerdeki benzer ünlüleri gösterir.
6. Verilen resim kartları içinden aynı ünlü ile başlayan resimleri işaretler.
7. Aynı ünlü ile başlayan sözcükleri gösterir.
8. Ünlüsü eksik verilen sözcüğü tamamlar.
Amaç 35: Süreksiz ünsüzleri kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen sözcük ve hecelerde istenen süreksiz ünsüzleri (p,ç,t,k,b,c,d,g) gösterir.
2. Yazılı olarak verilen harflerin içinden istendiğinde süreksiz ünsüzleri gösterir.
3. Gösterilen süreksiz ünsüzü okur.
4. Söylenen süreksiz ünsüzü yazar.
5. Süreksiz ünsüzleri önden açık hecelerin önüne getirerek (ç-ok, çok) okur/yazar.
6. Süreksiz ünsüzleri arkadan açık hecelerin arkasına getirerek (ya-p, yap)
okur/yazar.
7. Ünlülerin önüne süreksiz ünsüzleri getirerek (t-a, ta) okur/yazar.
8. Ünlülerin arkasına süreksiz ünsüzleri getirerek (a-t, at) okur/yazar.
9. Verilen resim kartları içinden aynı süreksiz ünsüzle başlayan resimleri işaretler.
10. Yazılı verilen aynı süreksiz ünsüzle başlayan sözcükleri gösterir/yazar.
11. Süreksiz ünsüzü eksik olarak verilen sözcüğü tamamlar (ki ap).
Amaç 36: Sürekli ünsüzleri kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen sözcük ve hecelerde istenen sürekli ünsüzü (ş,s,z,r,j,y,f,v,ğ,l,m,n,h)
gösterir.
2. Yazılı olarak verilen harflerin içinden sürekli ünsüzleri gösterir/yazar.
3. Gösterilen sürekli ünsüzü okur.
4. Söylenen sürekli ünsüzü yazar.
5. Sürekli ünsüzleri önden açık hecelerin önüne getirerek (ş-al, şal) okur/yazar.
6. Sürekli ünsüzleri arkadan açık hecelerin önüne getirerek (ka-r, kar) okur/yazar.
7. Ünlülerin önüne sürekli ünsüzleri getirerek (ş-u, şu) okur/yazar.
8. Ünlülerin arkasına sürekli ünsüzleri getirerek (a-s, as) okur/yazar.
9. Verilen resim kartları içinden aynı sürekli ünsüzle başlayan resimleri işaretler.
10. Sürekli ünsüzü eksik olarak verilen sözcüğü tamamlar (ya.mur).
DİNLEME VE İZLEME
Amaç 37: Dinleme ve izleme becerisi geliştirir.
Davranışlar :
1. Karşılıklı konuşmalarda, konuşanın yüzüne bakar.
2. Konuşmacıyı sessizce dinler.
3. Konuşmacıyı dinlediğini jest, mimik ve hareketlerle gösterir.
4. Bir konuşmayı, belirlenen sürelerde dinler.
5. Dinlediği tümceyi tekrarlar.
6. Dinlediği eksik cümleyi tamamlar.
7. İçinde yanlış ad, bilgi bulunan birkaç tümcelik bir metindeki yanlışlıkları söyler.
8. Öykü, masal dinler.
9. Okunan bir metni dinler.
10. Radyo, televizyondaki günlük haberleri, oyunları, konuşmaları dinler.
11. Film izler.
12. Tiyatro, konferans vb. etkinlikleri dinler, izler.
KONUŞMA
Amaç 38: Üç sözcük kullanarak tümce kurar.
Davranışlar :
1. Özne, nesne ve yüklemden oluşan üç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
2. İçinde ön ad olan bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
3. İçinde ilgeç olan bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
4. İçinde adıl olan bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
5. İçinde adların çoğul durumu geçen bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle
yanıtlanacak bir soruya uygun yanıtı söyler.
6. Geçmiş zamanlı tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun yanıtı söyler.
7. Şimdiki zamanlı tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun yanıtı söyler.
8. Birden fazla eylem içeren resim kartına bakarak, gördüklerini üç sözcüklü
tümce ile söyler.
9. Yapay olarak hazırlanmış alışveriş, pastahane gibi ortamlarda yapılan işlerle ilgili
üç sözcüklü tümce söyler.
Amaç 39: Dört ve daha fazla sözcük kullanarak tümce kurar.
Davranışlar :
1. Gereksinimlerini dört veya daha fazla sözcüklü tümcelerle söyler.
2. Bir olay dizisini anlatan resim kartları verildikten sonra “Şimdi ne olacak?”
yönergesine göre bir olayın sonucunu gösteren farklı resimler arasından uygun
resmi seçerek tümce söyler.
3. “Neyle oynamak istiyorsun?”, “Ne içmek istiyorsun?” vb. gelecekle ilgili
yönergeye uygun tümce söyler.
4. Gelecek zamanlı tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun yanıtı
söyler.
5. Uygun yönerge verildiğinde soru tümcesi söyler.
6. Olumsuz tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun tümceyi söyler.
7. Bileşik tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun tümceyi söyler.
Amaç 40: Kendini ifade edebilme becerisi geliştirir.
Davranışlar :
1. Kendisiyle ilgili duygularını (üzgünüm, kızgınım, mutluyum, korkuyorum vb.)
anlatır.
2. O anda yaşadığı bir olayla ilgili duygularını anlatır.
3. Görülen ya da yaşanan bir olayı anlatır.
4. Görülen bir yeri anlatır.
5. Bir gününü anlatır.
6. Bir olayla ilgili duygularını grup önünde anlatır.
7. Kendine ait olumlu özellikleri söyler.
8. Gözlemlediği, incelediği nesnenin belirgin özelliklerini anlatır.
9. Basit tekerlemeler söyler.
10. Bilmece, bulmaca sorar.
11. Basit şiirler söyler.
12. Verilen, konulu bir resmi anlatır.
13. Arka arkaya ve birbirini tamamlayacak bir şekilde hazırlanmış resimleri anlatır.
14. Resimlerden oluşan öyküleri anlatır.
15. Verilen nesne resimlerinden hareket ederek öykü anlatır.
16. Dinlediği bir masalı, öyküyü; giriş, gelişme, sonuç düzeni içinde anlatır.
17. Yarım bırakılan bir öyküyü tamamlar.
18. Özgün bir öykü anlatır.
19. Bir yeri, adresi, yolu, semti açık olarak sorar.
20. Bir yeri, adresi, yolu, semti açık olarak anlatır.
21. Belirlenmiş bir konuda konuşur.
22. Belirli bir konuda karşılıklı konuşma yapar.
23. İzlediği film, oyun vb. hakkında konuşur.
24. Kendini tanıtma, tanıştırma,tanışma konuşmaları yapar.
25. Hatır sorma, konuk karşılama ve uğurlama konuşmaları yapar.
OKUMA
Amaç 41: Etkili okuma için gereken kuralları bilir.
Davranışlar :
1. Okurken dik oturulması gerektiğini söyler.
2. Işığın sol arka taraftan gelecek biçimde ayarlanması gerektiğini söyler.
3. Okunan materyalin gözden yaklaşık 30 cm kadar ileride tutulması gerektiğini
söyler.
4. Okumanın konuşma sesiyle yapılması gerektiğini söyler.
5. Okurken ses tonunun, dinleyicilerin rahatça duyabileceği biçimde ayarlanması
gerektiğini söyler.
6. Metindeki sözcüklerin doğru ve anlaşılır biçimde seslendirilmesi gerektiğini söyler.
7. Noktalama imlerine uygun duraklamalar yapılması gerektiğini söyler.
8. Metinde geçen kişilerin konuşmalarının canlandırılarak okunması gerektiğini
söyler.
9. Metindeki sözcüklerin anlamlarına uygun olarak vurgulama yapılması gerektiğini
söyler.
10. Okurken, satırların yalnızca gözle izlenmesi gerektiğini söyler.
11. Sessiz okurken, konuşma organlarının hareket ettirilmemesi gerektiğini söyler.
Amaç 42: Etkili okuma için gereken kurallara uyar.
Davranışlar :
1. Dik oturur.
2. Işığın geliş yönüne uygun durur.
3. Materyali, göze uygun uzaklıkta tutar.
4. Metni, konuşma sesiyle okur
5. Ses tonunu, dinleyicilerin rahatça duyabileceği biçimde ayarlar.
6. Sözcükleri doğru ve anlaşılır biçimde söyler.
7. Noktalama imlerine uygun duraklamalar yapar.
8. Metinde geçen kişilerin konuşmalarını canlandırılarak okur.
9. Metinde geçen sözcüklerin anlamlarına uygun vurgulamalar yapar.
10. Satırları gözleriyle izler.
11. Sessiz okumada, konuşma organlarını hareket ettirmez.
Amaç 43: Okuma becerisi geliştirir.
Davranışlar :
1. Verilen masal, öykü vb.lerini sesli/ sessiz okur.
2. Basit bir öyküyü konuşmaları canlandırarak okur.
3. Verilen bir tekerlemeyi okur.
4. Verilen bir şiiri okur.
5. İki kişi arasındaki bir konuşma yazısını arkadaşıyla karşılıklı okur.
6. Günlük gazete ve dergiyi sesli/ sessiz okur.
7. Diğer derslerle ilgili bir metni sesli okur.
8. Diğer derslerle ilgili bir metni sessiz okur.
YAZMA
Amaç 44: Kendi ve yakın çevresindeki kişilerin adlarını yazar.
Davranışlar :
1. Adını, soyadını yazar.
2. Öğretmenin adını, soyadını yazar.
3. Sınıf arkadaşlarının adını yazar.
4. Aile bireylerinin adını, soyadını yazar.
Amaç 45: İzlediğini, dinlediğini, okuduğunu, duygu ve düşüncelerini ifade etme becerisi
geliştirir.
Davranışlar :
1. Gördüğü nesnenin özelliklerini üç beş tümceyle yazar.
2. Görülen,yaşanan bir olayı üç beş tümceyle yazar.
3. Üç beş sözcüklü soruların yanıtını yazar.
4. Birden fazla eylem içeren resim kartına bakarak gördüklerini yazar.
5. Söylediği tekerlemeleri yazar.
6. Kutlama kartı yazar.
7. Geçmiş olsun yazıları yazar.
8. Davet yazıları yazar.
9. Okuduğu metin ile ilgili duygu ve düşüncelerini yazar.
10. Radyo, TV, gazeteden dinlediği veya okuduğu bir haberi yazar.
11. İzlediği filmin, tiyatro oyununun konusunu üç beş tümceyle yazar.
12. İzlediği film, tiyatro oyunu ile ilgili duygu ve düşüncelerini yazar.
13. Baktığı konulu resimle ilgili kısa öykü yazar.
14. Baktığı bir nesne /nesne resmiyle ilgili kısa öykü yazar.
15. Bir olayı hatırlatan bir simgeye bakarak, (yeşilay haftasında sigara paketi, içki
şişesi vb.) olayla ilgili öykü yazar.
16. Yarım bırakılan bir öyküyü üç beş tümceyle yazarak tamamlar.
17. Verilen ve birbirine anlam olarak yakın üç beş sözcüğü kullanarak oluşturduğu
tümcelerle öykü yazar.
18. Söylediği şiirleri,şarkıları yazar.
19. Mektup yazar.
20. Form doldurur.
Amaç 46: Dinlediği ya da okuduğu masalı, öyküyü kavrar.
Davranışlar :
1. Masal ve öyküdeki kahramanları söyler/yazar.
2. Masal ve öykünün geçtiği yeri söyler/yazar.
3. Masal ve öykünün geçtiği zamanı söyler/yazar.
4. Masal ve öyküdeki olayları dizisini bozmadan anlatır.
5. Masal ve öykünün sonucunu söyler/yazar.
6. Masal ve öyküdeki aykırılıkları söyler/yazar.
7. Masal ve öyküye yeni bir başlık söyler/yazar.
Amaç 47: Dinlediği ya da okuduğu bir metni kavrar.
Davranışlar:
1. Okuduğu ya da dinlediği bir metni resimlerle eşleştirir.
2. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin konusunu söyler.
3. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin konusunu yazar.
4. Metinle ilgili soruları yanıtlar.
5. Metne uygun yeni bir başlık söyler.
6. Metne uygun yeni bir başlık yazar.
7. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin ana düşüncesini söyler.
8. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin ana düşüncesini yazar.
DİL BİLGİSİ
Amaç 48: Abecemizdeki harfleri kavrar.
Davranışlar :
1. Karışık verilen sözcüklerden ünlüyle başlayan sözcükleri işaretler.
2. Karışık verilen sözcüklerden ünlüyle başlayan sözcükleri yazar.
3. Karışık verilen sözcüklerden ünsüzle başlayan sözcükleri işaretler.
4. Karışık verilen sözcüklerden ünsüzle başlayan sözcükleri yazar.
5. Karışık verilen sözcükleri ilk harflerine bakarak abece sırasına göre sıralar.
6. Karışık verilen sözcükleri ilk harflerine bakarak abece sırasına göre yazar.
7. Eksik olarak verilen sözcüklerin eksik olan harfini yazar.
Amaç 49: Sözcükleri yapısına ve anlamına göre tanır.
Davranışlar :
1. Verilen sözcükler arasından bitişik/ayrı yazılan birleşik sözcükleri gösterir.
2. Birleşik sözcük gösterildiğinde birleşik sözcük olduğunu söyler.
3. Verilen sözcükler arasından karşıt anlamlı sözcükleri gösterir.
4. Karşıt anlamlı sözcük gösterildiğinde karşıt anlamlı sözcük olduğunu söyler.
5. Verilen sözcükler arasından eş anlamlı sözcükleri gösterir.
6. Eş anlamlı sözcükler gösterildiğinde eş anlamlı sözcük olduğunu söyler.
7. Verilen sözcükler arasından eş sesli sözcükleri gösterir.
8. Eş sesli sözcükler gösterildiğinde eş sesli sözcük olduğunu söyler.
Amaç 50: Sözcükleri yapısına ve anlamına göre kullanır.
Davranışlar:
1. Birleşik sözcüklerle tümce yazar.
2. Karşıt anlamlı sözcüklerle iki farklı tümce yazar.
3. Eş anlamlı sözcüklerle iki farklı tümce yazar.
4. Eş sesli bir sözcüğü, anlamı değişik iki tümce ile yazar.
Amaç 51: Tümcenin yapısını oluşturan ögelerin anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Bir tümcede yapılan işi/hareketi gösteren sözcüğe yüklem denildiğini söyler.
2. Bir tümcede işi/hareketi yapanı gösteren sözcüğe özne denildiğini söyler.
3. Bir tümcede işin/hareketin “ne zaman, nasıl, nerede” yapıldığını gösteren sözcüğe
tümleç denildiğini söyler.
4. Sözcüklerin “özne, tümleç, yüklem” şeklinde sıralanmasıyla kurallı tümce
oluştuğunu söyler.
Amaç 52: Tümcenin yapısını tanır.
Davranışlar:
1. Verilen üç sözcüklü bir tümcede yapılan işi/hareketi gösteren sözcüğü gösterir.
2. Yapılan işi/hareketi anlatan sözcük gösterildiğinde yüklem olduğunu söyler.
3. Verilen üç sözcüklü bir tümcede işi/hareketi yapanı gösteren sözcüğü gösterir.
4. İşi/hareketi yapanı anlatan sözcük gösterildiğinde özne olduğunu söyler.
5. Verilen üç sözcüklü bir tümcede işin/hareketin nasıl, ne zaman veya nerede
yapıldığını gösteren sözcüğü gösterir.
6. İşin/hareketin nasıl, ne zaman veya nerede yapıldığını anlatan sözcük
gösterildiğinde tümleç olduğunu söyler.
Amaç 53: Tümcenin yapısını kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen sözcüklerden kurallı tümce söyler/yazar.
2. Verilen bir tümcenin özne, tümleç ve yüklemini gösterir.
Amaç 54: Ad olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. Tek varlığı gösteren adlara özel ad denildiğini söyler.
2. Birden fazla varlığı gösteren adlara tür adı denildiğini söyler.
3. Kişi, ülke, şehir vb. adların özel adlar olduğunu söyler.
4. Nesne, hayvan, bitki adlarının tür adı olduğunu söyler.
Amaç 55: Ad olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Ad olan bir sözcük söyler.
2. Verilen sözcükler arasından özel adları gösterir.
3. Verilen sözcükler arasından tür adlarını gösterir.
4. Verilen tümcede özel adları/tür adlarını işaretler.
5. İçinde özel ad bulunan tümce söyler/yazar.
6. İçinde tür adı bulunan tümce söyler/yazar.
7. Verilen metindeki ad olan sözcükleri işaretler.
Amaç 56: Ad olan sözcüklerin yazım kurallarını bilir.
Davranışlar:
1. Özel adların ilk harflerinin büyük yazılacağını söyler.
2. Özel adların sonuna gelen eklerin “ ' ” (kesme imi) ile ayrılarak yazıldığını
söyler.
Amaç 57: Ön ad olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. Varlıkların rengini bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
2. Varlıkların sayısını bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
3. Varlıkların durumunu bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
4. Varlıkların bulunduğu yeri bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
Amaç 58: Ön ad olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen tümcede ön ad olan sözcüğü gösterir.
2. İçinde ön ad olan bir tümce söyler/yazar.
3. Verilen metindeki ön ad olan sözcükleri işaretler.
Amaç 59: Adıl olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. Ad olan sözcüklerin yerine kullanılan sözcüklere adıl denildiğini söyler.
2. Kişi adlarının yerine kullanılan sözcüklere kişi adılı denildiğini söyler.
3. Varlıkları işaret yoluyla gösteren sözcüklere işaret adılı denildiğini söyler.
Amaç 60: Adıl olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen tümcede adıl olan sözcüğü gösterir.
2. İçinde adıl olan bir tümce söyler/yazar.
3. Verilen metindeki adıl olan sözcükleri işaretler.
Amaç 61: Eylem olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. İş bildiren sözcüğe eylem denildiğini söyler.
2. Oluş bildiren sözcüğe eylem denildiğini söyler.
3. Hareket bildiren sözcüğe eylem denildiğini söyler.
Amaç 62: Eylem olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen tümcede eylem olan sözcüğü gösterir.
2. İçinde eylem olan bir tümce söyler/yazar.
3. Verilen metindeki eylem olan sözcükleri işaretler.
Amaç 63: Noktalama imlerini bilir.
Davranışlar:
1. Tümce sonlarına nokta imleri konulacağını söyler.
2. Kısaltmaların sonuna nokta imleri konulacağını söyler.
3. Noktanın “.” simgesiyle gösterildiğini söyler.
4. Birbiri ardına sıralanan eş görevli sözcüklerin arasına virgül imi konulacağını
söyler.
5. Virgülün “,”simgesiyle gösterildiğini söyler.
6. Soru bildiren tümce ya da sözcüklerin sonuna soru imi konulacağını söyler.
7. Soru iminin “?” simgesiyle gösterildiğini söyler.
8. Duygu ve hayret bildiren sözcük ya da tümcenin sonuna ünlem imi konulacağını
söyler.
9. Ünlem iminin “!”simgesiyle gösterildiğini söyler.
Amaç 64: Noktalama imlerini kavrar.
Davranışları:
1. Verilen bir metindeki noktaları gösterir.
2. Verilen bir metindeki virgülleri gösterir.
3. Verilen bir metindeki soru imlerini gösterir.
4. Verilen bir metindeki ünlem imlerini gösterir.
Amaç 65: Noktalama imlerini kullanır.
Davranışları:
1. Nokta imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine nokta imini
koyar.
2. Özneden sonra sıralama sözcüklerinden oluşan uzun tümcelerdeki metnin gerekli
yerlerine virgül imini koyar.
3. Soru imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine soru imini koyar.
4. Ünlem imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine ünlem imini
koyar
5. Noktalama imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine nokta,
virgül, soru ve ünlem imlerini koyar.
Amaç 66: Yazım kurallarına uyar.
Davranışlar:
1. Özel adların ilk harfini büyük harfle yazar.
2. Tümcelerin ilk harfini büyük harfle yazar.
3. Noktadan sonra büyük harfle başlayarak yazar.
4. Unvan, devlet, kurum, şirket adlarının kısaltılmış biçimlerini yazar.
5. Satır sonuna sığmayan sözcükleri hecelerinden bölerek yazar.
6. Soru bildiren eki ayrı yazar.
Amaç 67: Yazım çalışması yapar.
Davranışlar:
1. Söylenen sözcükleri yazar.
2. Yazım hatası bulunan sözcüklerin doğrusunu yazar.
3. Söylenen tümceleri yazım kurallarına uygun olarak yazar.
4. Hatalı yazılan tümcelerin doğrusunu yazar.
KONULAR
I. İLETİŞİM BECERİLERİ
A. Sözel Yönergeler
B. Nesneleri Adlandırma
II. GÖRSEL VE İŞİTSEL ALGI
A. Görsel Algı
B. İşitsel Algı
III. İLK OKUMA-YAZMA
A. Koordinasyon Çalışmaları
1. El, parmak koordinasyonu
2. El, göz koordinasyonu
B. Yazı Araç Gereçleri
1. Yazı araç gereçlerini tanıma
2. Yazı araç gereçlerini kullanma
C. Çizgi Çalışmaları
1. Temel çizgilere hazırlık
2. Temel çizgiler çizme
Ç. Tümce
1. Tümce okuma
2. Tümce yazma
3. Tümce yazımında uyulması gereken kurallar
4. Tümcelerden metin oluşturma
D. Sözcük
1. Tümceyi sözcüklere ayırma
2. Sözcükleri okuma
3. Sözcükleri yazma
4. Sözcüklerden metin oluşturma
E. Hece
1. Sözcükleri hecelere ayırma
2. Heceleri okuma
3. Hecelerden yeni sözcük ve bu sözcüklerden tümce yapma
F. Ses ve Harf
1. Ünlüler
2. Süreksiz ünsüzler
3. Sürekli ünsüzler
IV. DİNLEME VE İZLEME
A. Dinleme ve İzleme Becerisi Kazanma
V. KONUŞMA
A. Üç Sözcüklü Tümcelerle Kendini İfade Etme
B. Dört ve Daha Fazla Sözcüklü Tümcelerle Kendini İfade Etme
VI. OKUMA
A. Okuma Ortamı İle İlgili Kurallar
B. Sesli Okuma ve Kuralları
C. Sessiz Okuma ve Kuralları
VII. YAZMA
A. Kendi ve Yakın Çevresindeki Kişilerin Adını Yazma
B. Duygu ve Düşüncelerini Yazılı İfade Etme
C. Öykü, Masal vb. Türlerde Metin Yazma
VIII. DİL BİLGİSİ
A. Temel Harfleri Tanıma
B. Sözcük Çeşitleri
C. Tümce Yapısı
Ç. Adlar
D. Ön Adlar
E. Adıllar
F. Eylemler
G. Noktalama İmleri
H. Yazım Kuralları
I. Yazım Çalışması
ÖRNEK İŞLENİŞ
Açıklama:
Öğretilecek konularla ilgili olarak hazırlanan bir çizelge ile öğrencilerin performansları önceden ölçülür. Bu ölçme sırasında konuyla ilgili olarak öğrencilere yönergeler verilir. Bu yönergelerin bağımsız gerçekleştirilmesi “B.”, sözel ipucu verildiğinde gerçekleştirilmesi “S.İ.”, model olarak gerçekleştirilmesi “M.O.” ve fiziksel yardımla gerçekleştirilmesi “F.Y.” ile gösterilir. (Performansın belirlenmesi için yapılan çalışma ve buna ilişkin hazırlanan kayıt tablosu günlük plân formatının dışındadır.)
PERFORMANS KAYIT TABLOSU KESİTİ
BİLDİRİMLER
YÖNERGELER
ÖLÇÜT
Ayşe
Metin
Aysel
1. Dikey çizginin üzerinden
çizer.
Ana yönerge 1: Dikey çizginin
üzerinden çiz.
%100
a. Kalemi başlangıç noktasına
koyar.
a. Kalemi başlangıç noktasına
koy.
S.İ.
S.İ.
S.İ.
b. Kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
b. Kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.
S.İ.
M.O.
M.O.
2.Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin üzerinden çizer.
Ana yönerge 2:Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin üzerinden çiz.
%100
a. Kalemi başlangıç noktasına
koyar.
a. Kalemi başlangıç noktasına
koy.
S.İ.
S.İ.
S.İ.
b. Kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
b. Kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.
S.İ.
S.İ.
S.İ.
Dersin Adı : Türkçe
Konu Adı : Çizgi Çalışmaları
Süre : 40+40 dakika
Yöntem Ve Teknikler : Tüm beceri yöntemi
Öğretim Materyalleri: Çalışma kâğıtları, boya kalemleri
Amaç : Temel çizgi çalışmaları yapar.
Davranışlar:
1. Çizilmiş olarak verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
2. Kesik çizgilerle verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
Performans kayıt tablosu dikkate alınarak davranışlar ad belirtilerek yeniden yazılır.
Dikey Çizginin Üzerinden Çizme
I. Oturum
1. a. Ayşe, Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Ayşe, tam sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
1. b. Aysel, Metin; tam model olunduğunda kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
II. Oturum
1. a. Ayşe, Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Ayşe, yarım sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
1. b. Aysel, Metin; yarım model olunduğunda kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
III. Oturum
1. a. Ayşe, Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına
koyar.
1. b. Ayşe, eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
1. b. Aysel, Metin; hareketi yapacakmış gibi model olunduğunda kalemin ucunu çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
IV. Oturum
1. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
1. a. Aysel, Metin; bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
V. Oturum
1. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
1. a. Aysel, Metin; bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
VI. Oturum
1. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
1. a. Aysel, Metin; bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
VII. Oturum
1. Ayşe, Aysel, Metin; bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
Sık Kesik Çizgilerle Verilmiş Olan Dikey Çizginin Üzerinden Çizme
I. Oturum
2. a. Ayşe, Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına
koyar.
2. b. Ayşe, Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
II. Oturum
2. a. Ayşe, Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına
koyar.
2. b. Ayşe, Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
III. Oturum
2. a. Ayşe, Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç
noktasına koyar.
2. b. Ayşe, Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu sık kesik
çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
IV. Oturum
2. Ayşe, Aysel, Metin; bağımsız olarak sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin
üzerinden çizer.
ÖĞRENME VE ÖĞRETME ETKİNLİKLERİ
Öğretmen, öğrencilere “Çocuklar bugün sizlerle çizgi çalışmaları yapacağız. Bunun için sizlere çalışma kâğıtları ve renkli kalemler dağıtacağım.” der. Bu arada çalışma yapılacak kâğıtları öğrencilere gösterir. Öğretmen derse hazırlık amacıyla karalama yapmaları için öğrencilere boş kâğıtlar ve renkli kalemler dağıtır. Daha sonra öğrencilere “Hadi bakalım karalama yapın.”der. Ayşe, Metin ve Aysel’in doğru davranışlarını pekiştirir. Öğretmen bu çalışma kâğıtlarını toplar ve birinci çalışma kâğıtlarını dağıtır. Öğrencilere “Şimdi sizlerle dikey çizgilerin üzerinden çizme çalışmaları yapacağız.”der.
Öğretmen Ayşe, Metin, Aysel’e “Dikey çizgilerin üzerinden çiz.”ana yönergesini verdikten sonra,”Kalemlerinizi başlangıç noktasına koyun.” diyerek tam sözel ipucu verir ve öğrencilerin doğru davranışlarını pekiştirir. Sonra Ayşe’ye “Kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir. Ayşe’nin doğru davranışını pekiştirir.
Daha sonra öğretmen Ayşe ve Aysel’e beklemelerini söyler. Metin’e “Bak ben kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirdim.” der ve hareketin tamamını yaparak tam model olur. Metin’e “Hadi sen de kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.”der ve tam sözel ipucu verir. Metin’in doğru davranışını pekiştirir.
Öğretmen Ayşe ve Metin’e beklemesini söyler. Metin ile yaptığı tam model olma çalışmasını Aysel ile de yapar. Aysel’in doğru davranışını da pekiştirir ve ikinci oturuma geçer.
Öğretmen, Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizgilerin üzerinden çiz.” ana yönergesini verdikten sonra, “Kalemi koy.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışlarını pekiştirir. Sonra Ayşe’ye “Çizgi üzerinde hareket ettir.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir.
Daha sonra öğretmen Ayşe ve Aysel’e beklemelerini söyler. Metin’e “Bak ben kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirdim.” der ve kalemi başlangıç noktasına koyar, fakat elini hareket ettirmez ve yarım model olur. Metin’e “Hadi sen de kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir. Metin’in doğru davranışını pekiştirir. Öğretmen Ayşe ve Metin’e beklemesini söyler, Metin’le yaptığı yarım model olma çalışmasını Aysel ile yapar. Aysel’in doğru davranışını pekiştirir ve üçüncü oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “ Dikey çizgilerin üzerinden çiz.” ana yönergesini verdikten sonra,”Koy.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışlarını pekiştirir. Sonra Ayşe’ye “Hareket ettir.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir.
Öğretmen Ayşe ve Aysel’e beklemelerini söyler. Metin’e “Bak ben kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirdim.” der. Kalemi başlangıç noktasına götürür ve hiçbir şey yapmaz. Metin’e “Hadi sen de kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Öğretmen Ayşe ve Metin’e beklemesini söyler. Metin ile yaptığı hareketi yapacakmış gibi model olma çalışmasını Aysel ile de yapar. Aysel’in doğru davranışını pekiştirir ve dördüncü oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiğinde bu davranışını pekiştirir. Aysel ve Metin ise bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyduklarında bu davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen Ayşe’ye beklemesini söyler. Aysel ve Metin’e “Kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir. Aysel ve Metin’in doğru davranışını pekiştirir ve beşinci oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiğinde bu davranışını pekiştirir.
Aysel ve Metin bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyduklarında öğretmen bu davranışlarını pekiştirir. Ayşe’ye beklemesini söyler. Aysel ve Metin’e “Çizgi üzerinde hareket ettir.” diyerek yarım sözel ipucu verir. Doğru davranışlarını pekiştirir ve altıncı oturuma geçer.
Öğretmen, Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiğinde bu davranışını pekiştirir. Aysel ve Metin bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyduklarında öğretmen bu davranışlarını pekiştirir. Ayşe’ye beklemesini söyler. Aysel ve Metin’e “Hareket ettir.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışlarını pekiştirerek yedinci oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe, Metin ve Aysel bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiklerinde bu davranışlarını pekiştirir. Öğretmen birinci çalışma kâğıtlarını toplar. Öğretmen dikey çizginin üzerinden çizme davranışını pekiştirme amacı ile ikinci çalışma kâğıtlarını dağıtır. “Dikey çizgilerin üzerinden çizin.” ana yönergesini verir. Bağımsız olarak dikey çizginin üzerinde çizen öğrencilerin bu davranışını pekiştirir. Öğretmen öğrencilerin trafik işareti bulunan çalışma kâğıtlarını boyamalarını ister. Çalışmaları kontrol eder. Doğru davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen daha sonra üçüncü çalışma kâğıtlarını dağıtır. Öğrencilere “Şimdi sizlerle sık kesik çizgilerle çizilmiş olan dikey çizgilerin üzerinden çizme çalışmaları yapacağız.” der. Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Öğretmen öğrencilerin performans kayıt tablosundaki performanslarını dikkate alarak öğretime başlar.
Öğretmen bu basamakta öğrenciler bağımsız duruma gelene kadar sistematik olarak ipuçlarını geri çeker. Çalışma sonunda üçüncü çalışma kâğıtlarını toplar. Öğretmen sık kesik çizgilerin üzerinden çizme davranışını pekiştirme amacı ile dördüncü çalışma kâğıtlarını dağıtır. “Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizgilerin üzerinden çizin.” ana yönergesini verir. Bağımsız olarak sık kesik dikey çizgilerin üzerinden çizen öğrencilerin bu davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen öğrencilerin yıldız resimleri bulunan çalışma kâğıtlarını boyamalarını ister. Öğrencilerin çalışmalarını kontrol ederek doğru davranışlarını pekiştirir ve dersin işlenişini tamamlar.
DEĞERLENDİRME
Öğretmen, öğrencilerin öğretim sonunda becerinin her bir basamağını bağımsız ya da hangi ipucuyla yapabildiklerini kaydeder. Öğrenciler becerileri bağımsız olarak yapana kadar diğer derslerde de çalışmaya devam eder.
2. Çalışma kâğıdı
1. Çalışma Kâğıdı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
4. Çalışma kâğıdı
3. Çalışma kâğıdı
•
•
•
•
•
•
•
Türkçe dersi öğretim programı konuları sekiz yılda işlenecek şekilde düzenlenmiştir.
Türkçe öğretiminin temel amaçlarından biri bireyin anlama ve anlatma gücünü geliştirmektir. Bu nedenle Türkçe dersinde anlama gücü, anlatma becerisi, görsel ve işitsel algı, dinleme ve okuma alışkanlığı, dil bilgisi ve yazım kurallarının kavratılması, Türkçenin sevdirilmesinin önemi büyüktür.
Görsel ve işitsel algı çalışmalarına yönelik amaç ve davranışlar Türkçe dersi içinde verilmiş olmasına karşın, bu çalışmaları öğretmen bütün diğer dersler içine yayabilir ve geliştirebilir.
İlk okuma yazma öğretiminin genel amacı, çocuğa yaşamı boyunca kullanacağı okuma ve yazmanın temel becerilerini kazandırmaktır. Okuma-yazma öğretiminde günümüze kadar çeşitli yöntemler kullanılmıştır. Bunlar harf yöntemi, hece yöntemi, sözcük yöntemi, karma yöntem, çözümleme yöntemi vb.dir. Ülkemizde uygulanan yöntem, çözümleme yöntemidir. Bu yöntemde çocuğun geçmiş yaşantısı, çevresi ve sözcük dağarcığı göz önüne alınarak kısa fiş tümceleriyle ilk okuma yazma çalışmalarına başlanır. Zamanla bu tümceler sözcüklere, sözcükler hecelere, heceler de harflere bölünür. Daha sonra elde edilen sözcük, hece ve harflerle yeni tümceler kurulur. Programda okuma yazma etkinliğinin bir arada yürütülmesi esas alınmış ve buna yönelik amaç ve davranışlar verilmiştir. Ancak zihinsel öğrenme yetersizliği olan bireylere özgü, özel bir okuma yazma yöntemi de bulunmamaktadır. Yukarıda sözü edilen yöntemlerden, bireysel farklılıklar da dikkate alınarak öğrencilerin başarılı olabileceği bir yöntemle bu çalışmalar yürütülebilir.
Okuma-yazma öğretiminin amaç ve davranışlarının gerçekleştirilmesinde birbirinin ön koşulu olan basamakların kazandırılması önem taşımaktadır. Çünkü bir basamağın amaç ve davranışları bir sonraki basamağın ön koşulu olabilmektedir. Örneğin, hazırlık dönemi davranışlarını (el parmak çalışması, çizgi çalışması vb.) kazanamayan bir öğrenci tümce basamağında başarısız olacaktır. Bu nedenle hazırlık dönemi çalışmalarına özel bir önem verilmelidir.
Hazırlık dönemi için yapılacak çalışmaları şöyle sıralayabiliriz:
1. Kavram gelişimini sağlayan çalışmalar (sayı, şekil, renk, eşya, zıtlık kavramları
vb.),
2. Büyük kas gelişimini sağlayan çalışmalar (kolları döndürme, başı çevirme vb.),
3. Küçük kas gelişimini sağlayan çalışmalar (boyama, yırtma, ip sarma, yoğurma
çalışması vb.),
4. Sosyal ve duygusal gelişimi sağlayan çalışmalar (paylaşma, arkadaşlık ilişkileri,
yardım etme vb.),
5. Dil gelişimini sağlayan çalışmalar (olay kartları, sıralama kartları, öykü okuma ve
anlatma, yaptıklarını anlatma, tanıtma vb.),
6. Dikkat ve algı gelişimini sağlayan çalışmalar (nesneler arasındaki farkı sezme,
kıyaslama yapma, benzerlikleri bulma, nesneleri eşleme, hareketli cisimlerin
yönünü tayin etme vb.),
7. Dinleme becerisini geliştirici çalışmalar (otur, kalk, elinle başına dokun, öyküyü
dinle, dinlediğini anlat vb. yönergeleri yerine getirme),
8. Yazma becerisini geliştirici çalışmalar;
a. Havada, suda ve kum havuzunda çeşitli yazma alıştırmaları,
b. Avuç içi ve parmaklarla serbest boyama çalışmaları,
c. Kaslarına uygun kalınlıkta renkli kalemlerle serbest boyama ve çizme
çalışmaları,
ç. Kalın uçlu kalemle başlayıp ince uçlu kaleme doğru uzanan çizgi çalışmaları.
Temel çizgi çalışmalarında, programda belirtilen temel çizgi çizme aşamaları öğrenci için yeterli olmadığında;
· Yazılı olarak verilen çizgi üzerinden çizme,
· Kesik çizginin (aşamalı olarak sıklığı azalan) üzerinden çizme, örneğin:
· Modele bakarak çizgi çizme gibi daha alt basamaklara ayrılarak çalışmalar
sürdürülmelidir.
Tümcelerin seçiminde, tek ve iki heceli, iki sözcüklü tümcelerle işe başlanmalı tümce çalışmalarının tamamında bu tür tümcelere ağırlık verilmelidir. Tümcelerin içinde, öğrencinin yakın çevresindeki nesnelerin adları, sınıftaki arkadaşlarının adları vb.nin kullanılmasına özen gösterilmelidir. Tümcelerin içinde “li, lü, lik, lık, ci, cu, çı” gibi yapım ekleriyle oluşturulmuş sözcüklerin yer almasına da dikkat edilmelidir. Tümcelerde harflerin büyük ve küçük yazılımlarının hepsinin geçmesine dikkat edilmelidir. Tümceler dil bilgisi kurallarına uygun yazılmalıdır. Tümceler saptanırken, önemli gün ve haftaların anlamına uygun tümcelerin de seçilmesine özen gösterilmelidir. Bir önceki tümcelerde verilen sözcüklerin daha sonra gelen tümcelerde tekrar edilmesine özen gösterilmelidir.
Okuma-yazma çalışmaları sırasında eğitsel oyunlar düzenlenerek öğrenmenin kalıcı olması ve sıkıcı olmaması sağlanmalıdır.
Okuma-yazma çalışmalarında sözcük piyangosu, sürgülü tümce aracı gibi araçlar geliştirilmeli ve bunların sürekli kullanımına özen gösterilmelidir.
defter
bayrak
kalem
kitap
çiçek
ekmek
Ali
al.
Sözcük piyangosu: Bir karton üzerine öğrenilen sözcükler yazılarak ortasına bir ibre konur. İbre döndürülerek, gelen sözcük okunur.
kitap
resim
Ali
al
gel
oku
yap
as
Sürgülü tümce aracı: Sözcükler kalın bir kartona, alt alta yazılır. Hareketli bir tümce kartı da aşağı yukarı hareket ettirilerek yeni tümceler oluşturulur. Oluşturulan yeni tümceler okutulur, yazdırılır.
Sözcük piyangosu Sürgülü tümce aracı Okuma-yazma çalışmaları yapılırken öğrencilerin yazdıkları sürekli kontrol edilmeli
Sözcük piyangosu Sürgülü tümce aracı
Okuma-yazma çalışmaları yapılırken öğrencilerin yazdıkları sürekli kontrol edilmeli, hatalı yazılımlar düzelttirilmelidir.
Dinleme; konuşan kişinin vermek istediği sözel iletileri anlayabilme ve söz konusu uyarana karşı tepkide bulunabilme etkinliğidir. İşitme ve dinleme birbirinden farklı etkinliklerdir. İşitme, isteğimiz dışı gerçekleşirken dinleme, belli bir amaç doğrultusunda yapılmaktadır.
Dinleme eğitiminin başlıca amaçları;
· Söylenen sözleri, kavramaları tam olarak anlayabilme,
· Konuşulanı, okunanı anlayabilme,
· Bilgi, düşünce ve haber alabilme,
· Dinledikleri arasında neden-sonuç ilişkisi kurabilme,
· Dinlediği konuşmanın ana düşüncesini kavrayabilme,
· Dinlediğinin eksik, yanlış, abartılı, yararlı vb. yönlerini seçebilme,
· Dinlediklerini tarafsız bir biçimde değerlendirebilme,
· Dinlediklerine karşı hoşgörü duygusu geliştirebilmedir.
Dinlemede etkinliğin sağlanabilmesi; dinlemeye hazırlanılması, dikkatin konu üzerinde toplanması ve dinleme amacının belirlenmiş olmasını gerektirir.
Ayrıca dinleme ile ilgili bazı ilkelerin gerçekleştirilmesi de etkili bir dinleme için oldukça önemlidir.
Bu ilkelerin başlıcaları şunlardır:
· Dinleme eğitimi küçük yaşlardan itibaren başlamalıdır. Öğrencilerin düzeyine uygun öyküler okunması, öyküler üzerinde konuşulması ve dramatizasyon etkinlikleri öğrencilerin daha erken yaşlarda dinlemeye karşı bir yatkınlık göstermelerini sağlayacaktır.
· Dinleme eğitimi için okulun her türlü olanaklarından yararlanılmalıdır. Özellikle müzik ve konferans dinleme, film ve oyun izleme, eğitsel kollarda görev alma gibi etkinlikler dinleme zevk ve alışkanlığı kazandırma bakımından çok önemlidir.
· Dinleme eğitiminde; kasetçalar, TV, video gibi modern eğitim araçlarından
yararlanılmalıdır.
· Dinlemede zihin etkendir. Çocukta dinleme süresi, yaşa ve zihinsel gelişime paralel olarak artar. Okulda dinleme etkinlikleri düzenlenirken bu noktalar göz önünde bulundurulmalıdır.
Dinleme öğretiminin başarılı olabilmesi için dinleme öncesi, dinleme sırası ve
dinleme sonrasındaki etkinlikler de önemlidir.
· Dinleme öncesi başlıca etkinlikler; dinlenecek konu hakkında bilgi verme,
dinlenecek metinde geçen olayların görsel araçlarla canlandırılması, dinlenecek metinde geçen yeni sözcükler ve yeni cümle yapılarının öğretilmesi gibi etkinliklerdir.
· Dinleme sırasındaki başlıca etkinlikler; öğretmenin metni yüksek sesle okuması,
öğrencilerden metni dinlerken farklı tonlama ve vurgulamalara dikkat etmelerinin istenmesi, öğrencilerin dinlediklerini yinelemelerinin istenmesi gibi etkinliklerdir.
· Dinleme sonrası başlıca etkinlikler; öğrencilerin dinlenen metin ile ilgili sorulara yanıt vermeleri, metin ile ilgili resim ya da tümceleri olay sırasına göre dizmeleri, dinlenen metne uygun başlık önermeleri gibi etkinliklerdir.
Etkili dinlemede en önemli noktalardan biri de dinleyenin, dikkatini o konu üzerinde toplamasıdır. Dikkat kontrolünün sağlanması ve geliştirilmesi için bazı temel ilkelerin göz önüne alınması gerekir. Bunlar;
· Öğrencinin fiziksel olarak rahat olması,
· Kullanılan araçların, öğrencinin gelişim düzeyine uygun ve ilgi çekici olması,
· Etkinliklerin kısa, basit ve öğrencinin yeteneklerine uygun olması,
· Öğrencilerin ödüllendirilmesi,
· Yönergelerin kısa, net ve anlaşılır olmasıdır.
Okuma, bir yazıyı; tümceleri, sözcükleri, noktalama imleri ve öteki ögeleriyle görme, algılama ve kavrama sürecidir. Okuma işlemi, gözlerin ve ses organlarının çeşitli hareketleri ve zihnin yazılı simgeleri anlamasıyla oluşur.
Okuma, eğitim programları içinde önemli bir etkinliktir. Okulda öğrenme, büyük ölçüde okuduğunu anlamaya bağlıdır. Okuma; bilişsel, duyuşsal ve davranışsal olmak üzere üç boyutta ele alınmalıdır. Bunlardan birinin eksikliği ya da yetersizliği okumayı olumsuz yönde etkileyecek, kişinin okuduğunu tam ve doğru olarak anlamamasına neden olacaktır.
Okumanın başlıca amaçları;
· Sözcükleri tanıma ve anlamlarını bulma, okunan materyali kavrama ve yorumlama, sesli okuma, sessiz okuma, kitapları etkili kullanma becerileri geliştirebilme,
· Okumadan zevk alabilme,
· Okumayı bireysel ilgi ve gereksinimlerini karşılamada kullanma yeteneği
geliştirebilme,
· Okuma yoluyla zengin ve türlü yaşantılar sağlayabilme,
· Sürekli okuma ilgisini geliştirebilme,
· Anlatım gücünü geliştirebilmedir.
İlköğretim okullarında yapılan okuma çalışmaları daha çok öğrencilere hızlı, doğru ve anlayarak okuma becerisini kazandırmaya, okuma zevki vermeye ve onların sözcük dağarcığını zenginleştirmeye yöneliktir.
Okuma, sesli ve sessiz okuma gibi türlere ayrılabilir.
Sesli okuma, gözle algılanıp zihinle kavranan sözcük ya da sözcük kümelerinin, konuşma organlarının yardımıyla söylenmesidir. Sesli okumada temel amaç, yazının doğru ve konuşma dilinin özelliklerini yansıtacak biçimde seslendirilmesidir. Başarılı bir sesli okuma için; metnin tümce yapısına, anlatım özelliğine, yazım kurallarına, hızlı okumadan kaçınmaya, sesin metindeki ana düşünceye ya da olayların özelliklerine göre ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca, metinde geçen bilinmeyen sözcüklerin anlamlarının açıklanması, metinde geçen olayların canlandırılması, öğretmenin metinle ilgili resimleri göstererek yüksek sesle metni okuması, öğretmen metni okurken öğrencilerin yinelemesi gibi etkinliklerin belli bir sırayla verilmesi sesli okuma öğretmenin başarısını arttıracaktır.
Sessiz okuma, ses organlarından herhangi birini hareket ettirmeden gövde ve baş hareketleri yapmadan yalnızca gözle yapılan okumadır. Sessiz okuma öğretiminde yapılacak bazı etkinlikler bu tür okumanın geliştirilmesi için önemlidir. Okuma öncesinde metinle ilgili resim ve başlık hakkında konuşulması ve metinde geçen bilinmeyen sözcüklerin açıklanması; okuma sonrasında ise öğrencilerin metinle ilgili sorulara doğru yanıtlar vermesi, metnin ana düşüncesinin söylenmesi, metindeki olayı anlatan resimleri sıraya koymaları, metni kendi sözcükleriyle özetlemelerinin sağlanması gerekir.
Okumada, okumanın kendisi kadar anlama da önemlidir. Bu iki çaba birbirinden ayrı gibi görünse de birbirine neden-sonuç ilişkisi ile bağlıdır. Bu nedenle anlamanın birinci aşaması iyi okumak, ikinci aşaması ise okunan yazıyı kavramaktır.
Konuşma, dilin seslerle ifade biçimidir. İletişimi gerçekleştirmede, insanlar çeşitli yöntemler ve araçlar kullanabilirler. Bunlar içinde en yaygın kullanılan araç sözel dildir. Dil, aynı kültürü paylaşan insanların duygu ve düşüncelerini aktarmada kullandıkları ses ve işaretler bütünüdür.
Dünyadaki çoğu insan topluluğu, mesajları kulak kanalı ile algılayabilerek işitsel bir biçimde kodlamakta, bunun için de alt ve üst solunum yollarından yararlanmaktadır. Gırtlağımız, dilimiz, çenemiz, dudaklarımız vb. konuşma işlevini yerine getiren organları kullanarak dil kurallarını akustik mesajlar hâlinde başkalarına aktarma becerisine “konuşma” denir.
Çocuğun, konuşma döneminin ilk basamaklarında karşısında dinleyen kişi olup olmadığına bakmaksızın konuştuğunu görürüz. Bu gibi durumlarda çocuk çevresindekilerle ilişki kurmak için değil, kendini ifade etme ve fiziksel ihtiyaçlarını giderme amacı ile konuşur. Daha sonraki aşamalarda konuşma, öğrenci için çevresindekilerle ilişki kurma aracı hâline gelir. Yani iletişim kurma süreci hâline gelir. Bu süreçte çoğunlukla sesli simgeler yer alır. Bunlar gelenekseldir ve her dilin simgeleri, o toplumun kullanageldiği simgelerdir.
Konuşma, taklit yoluyla kazanılan bir beceridir. Bu becerinin gelişebilmesi için bireyin çevresinde konuşan başka bireylerin olması gerekir. Konuşmanın kazanılıp pekiştirilmesinde çevrenin rolü büyüktür.
Öğrenci, öğrenme olanaklarına sahip değilse, konuşma işlevini yerine getiren organların sağlıklı olmasına karşın yine de konuşamaz.
Konuşmanın öğrenilmesi, pekiştirilmesi ve gelişmesi; belli bir olgunluğa ulaşmaya, alıştırma fırsatı bulabilmeye, yeterince güdülenmeye ve rehberlik edilmesine bağlıdır. Bu koşulların durumu, derecesi, konuşmayı etkileyen etmenler olarak karşımıza çıkar.
Konuşma işlevini yerine getiren organların konuşma sürecinde işlevlerini yerine getirebilmesi için tam ve doğru çalışması gerekir. Konuşma işlevini yerine getiren organlardan, herhangi birinin bu süreçte yer almaması veya işlevini istenilen düzeyde yerine getirememesi sebebiyle konuşma bozuklukları ortaya çıkabilir. Konuşma işlevini yerine getiren organlardaki işlev bozukluğunu giderebilmek için dil, dudak, nefes, çene, damak ve gırtlak alıştırmaları yaptırılır. Bu çalışmaları şöyle sıralayabiliriz:
a. Dil ve dudak alıştırmaları
1. Dili ağız dışında aşağı yukarı hareket ettirme
2. Dili ağız dışında yuvarlama
3. Dili ağız dışında sağa sola hareket ettirme
4. Diliyle dudağın etrafını yalama
5. Diliyle dondurma yalama
6. Dudakları açıp kapama
7. Dudakları büzme
8. Dili damağın önünden arkasına hareket ettirme
9. Dudakları sağa sola hareket ettirme.
b. Nefes alıştırmaları
1. Balon, poşet vb.ni şişirme
2. Tüy, pamuk vb.ni üfleme
3. Mumu üfleme
4. Sabun köpüğünü üfleyerek balon yapma
5. Pipetle su içme
6. Pipetle üfleme
7. Pinpon topu, kâğıt parçası vb. üfleyerek hareket ettirme
8. Suyu üfleyerek dalgalandırma
9. Üfleyerek suda kayık yüzdürme
10. Islık çalma
11. Flüt çalma
12. Derin nefes alıp verme.
c. Çene alıştırmaları
1. Ağzını olabildiğince açma/kapama
2. Çeneyi yana hareket ettirme
3. Çeneyi öne hareket ettirme
4. Çeneyi dairesel hareket ettirme
5. Çiklet çiğneme.
ç. Damak ve gırtlak alıştırmaları
1. Yutkunma hareketleri yapma
2. Tükürüğünü yutma
3. Yiyecek maddelerini yutma
4. Gargara yapma
5. Burnundan derin nefes alma
6. Ağız açıkken gırtlak sesleri çıkarma.
Konuşma işlevini yerine getiren organların devinimini sağlamak, tembel organları harekete geçirmek ve konuşma motivasyonunu artırmak amacıyla, oyun, eğlence ve bilgi temeline dayanan birtakım alıştırmalara yer verilmelidir. Bu alıştırmalar çocukların bireysel gelişim özellikleri dikkate alınarak, kültürümüzün otantik değerlerinden de yararlanılarak (ninniler, tekerlemeler, deyimler, sayışmalar gibi) zevkli bir uğraşı hâline getirilmelidir.
Konuşma problemi, zihinsel öğrenme yetersizliği olan bireylerde yaygın olarak görülen bir durumdur. Konuşmayı geliştirme çalışmaları yapılırken;
· Öğrencide konuşma isteği yaratmak için uygun ortamın hazırlanması,
· Günlük yaşamda sıkça kullandığı ve söyleyebildiği sözcüklerin seçilmesi,
· Öğrencinin söyleyebildiği ve söyleyemediği heceler belirlenerek söyleyebildiği
hecelerden oluşan sözcüklerin öğretimiyle işe başlanması,
· Çıkaramadığı sesleri kendisinin fark edebilmesi için kulaklık ve teyp kullanılması,
· Öğrencinin, sorunlarını işaretlerle değil, konuşarak söylemeye teşvik edilmesi,
· Çevresindeki çeşitli nesne ve nesne resimlerinin adlarının söylettirilmesi,
· Konuşurken öğrenciyle göz iletişimi kurulması,
· Öğrenciyle kendisinin dinlendiğini hissettirecek tarzda konuşulması,
· Öğrencinin konuşma sırasındaki yanlışlarının o anda düzeltilerek doğru biçimlerinin
tekrarlanması ve tekrarlatılması gerekir.
Yazma; düşünceyi, duyguyu, olayı yazı ile anlatmadır. Yazma da konuşma gibi bir anlatım yoludur. Ancak ondan ayrı beceriler de gerektirir. Öğrencilerin bir konuda istenileni uygun biçimde yazması, onların konuşma ve düşünme yetilerine bağlıdır.
Yazma becerisi yazı yazmakla öğrenilir. Bu nedenle yazma eğitiminin temel ilkesi “yazdırmak” tır. Yazma öğretimi yapılırken aşağıdaki noktalar dikkate alınmalıdır.
· Öğrenciler, konu üzerinde bilgi, yaşantı, deney, izlenim ve duygularını kendi sözcükleriyle özgürce bildirmeye yöneltilmelidir.
· Öğrencilerin kendi düzeyine uygun duygu, deney, yaşantı ve bilgilerini anlatma olanağı verecek konular seçilmelidir.
· Yazma becerisi kazandırmak için bazı alıştırmalar, denemeler, açıklamalar yapılmalı, bunlarla ilgili bilgiler verilmelidir.
·Yazma becerisinin geliştirilmesinde kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru bir yol izlemelidir.
·Öğrencilerin yazma konusundaki bireysel farklılıkları göz önünde bulundurulmalıdır.
· Sınıfta, yazma etkinliklerine istek uyandırılmalıdır. Yazdıklarını birbirine okuma alışkanlığı kazandırma, güzel ve doğru yazma yarışmaları düzenleme, okulda ya da sınıfta gazete ve dergi çıkarma gibi etkinlikler öğrencileri bu konuda güdüleyecek etkinliklerdir.
· Yazma etkinlikleri başka derslere ve özel yaşama kaydırılmalıdır.
· Yazma etkinlikleri bıktırıcı olacak biçimde uzun tutulmamalıdır.
Sınıf içi uygulamalarda yazma becerisini geliştirmeye dönük çalışmalara yer verilmeli, özellikle her düzeyde, noktalama imlerine ve yazım kurallarına dikkat edilmelidir. Sınıf içinde yapılacak yazma çalışmaları; kontrollü yazma, güdümlü yazma ve serbest yazmadır.
Kontrollü yazmada öğrencilerden, verilen sözcükleri ve tümce yapılarını aynen ya da istenilen değişiklikleri yaparak yazmaları istenir. Bu çalışmalar ile ana dildeki sözcükleri ve yapıları doğru şekilleriyle yazma olanağı verilmektedir.
Güdümlü yazma çalışmalarıyla öğrencilerden, öğrendikleri sözcükleri ve tümce yapılarını kontrollü bir biçimde kullanmaları ve anlamlı bir paragraf oluşturmaları istenmektedir. Güdümlü yazmanın en sık karşılaşılan türü dikte yapmaktır. Dikte yapılırken, metin önce normal hızda okunur ve öğrencilerin dinlemesi istenir. Daha sonra metin tümce tümce okunarak öğrencilerden yazmaları istenir. Son olarak da öğrencilerin kendi yazdıklarını kontrol etmeleri ve düzeltmeleri amacıyla metin tahtaya yazılır.
Serbest yazma çalışmalarıyla da öğrencilerden duygu ve düşüncelerini kendi sözcükleriyle ve yazım kurallarına dikkat ederek yazmaları istenir.
Yazma çalışmalarında göz önüne alınması gereken en önemli noktalardan biri de yazılı anlatımların düzeltilmesidir. Düzeltmelerin yapıcı bir özellik taşıması gerekir. Bu konuda genellikle izlenen yol; yazdırılan yazının toplanması, yanlışların düzeltilerek öğrencilere dağıtılmasıdır. Böyle bir düzeltmeden amaç, yanlışları göstermek ve daha sonra aynı yanlışları yapmayı önlemektir. Oysa öğrencinin yanlışlarını kendisinin düzeltmesi en verimli yoldur. Öğrencilerin yazdıkları ödevleri önce kendilerinin düzeltmesi, sonra arkadaşlarına okuyarak onlara düzelttirmesi daha sonra da öğretmene vermeleri alışkanlık hâline getirilmelidir.
Dil bilgisi kurallarına, örnekler üzerinde yeteri kadar durulmak suretiyle varılmalı ve bu kurallar çeşitli alıştırmalarla öğrencilere kazandırılmalıdır. Ayrıca, öğrencinin yazdıkları mutlaka kontrol edilmeli ve gereken düzeltmeler yapılmalıdır.
Atatürkçülük konularıyla ilgili; 04.08.1999 tarih ve 263 sayılı Talim Terbiye Kurulu kararıyla kabul edilen ve Eylül 1999 tarih 2504 sayılı Tebliğler Dergisi’nde yayınlanan ilköğretim kurumlarının öğretim programları ile ders kitaplarında yer alması gereken konular, bütünüyle Türkçe dersi öğretim programında da işlenecektir. Türkçe dersi için parça seçilirken “Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen Bilgisi” derslerinin mihver ders olduğu göz önüne alınmalıdır. Türkçe dersi için belirtilen konulardan ilgili olanların mümkün olduğunca birleştirilerek işlenmesine dikkat edilmeli ve konuların karşısında yer alan açıklamalar dikkate alınmalıdır.
GENEL AMAÇLAR
1. Ana dilimiz Türkçeyi öğrenmenin hayatımızdaki yeri ve önemini kavrar.
2. Görsel ve işitsel algı ile ilgili beceriler geliştirir.
3. Okuma ve yazma becerilerini geliştirir.
4. Görüp izledikleri, dinledikleri, okudukları ile ilgili anlama gücü geliştirir.
5. Görüp izledikleri, dinledikleri, okudukları, inceledikleri, düşündüklerini söz ya da yazı ile
anlatma beceri ve alışkanlığı kazanır.
6. Türk dilini severek ve kurallarının farkında olarak Türkçeyi doğru kullanma becerisini
geliştirir.
7. Türlü etkinliklerle kelime dağarcığını zenginleştirir.
8. Atatürk’ün hayatını ve kişiliğini tanımaya ilgi duyar.
ÖZEL AMAÇLAR
1. Sözel yönergelere uyar.
2. Sözcükleri doğru kullanır.
3. Kendini ifade etmede basit sözcükler kullanır.
4. Görsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
5. İşitsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
6. İşitsel belleğini geliştirir.
7. El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirir.
8. El, göz koordinasyonunu geliştirir.
9. El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirici taklidî hareketler
yapar.
10. Yazıda kullanılan belli başlı araç gereçleri tanır.
11. Kalemi, kurallarına uygun kullanır.
12. Yazı araç gereçlerini kullanır.
13. Yazı araç gereçlerini temiz ve düzenli kullanmaya özen gösterir.
14. Temel çizgi çalışmalarına hazırlık yapar.
15. Temel çizgi çalışmaları yapar.
16. Çizgili kâğıt üzerine temel çizgi çalışmaları yapar.
17. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
18. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
19. Tümce okur.
20. Tümce yazar.
21. Tümce yazmada kurallara uyar.
22. Farklı tümceleri ayırt eder.
23. Tümcelerden oluşturduğu metni kavrar.
24. Tümceyi sözcüklere ayırır.
25. Sözcük okur.
26. Sözcük yazar.
27. Farklı sözcükleri ayırt eder.
28. Sözcüklerden oluşturduğu metni kavrar.
29. Sözcüğü hecelerine ayırır.
30. Hece okur.
31. Farklı heceleri ayırt eder.
32. Hecelerden oluşturduğu metni kavrar.
33. Sesleri okur.
34. Ünlüleri kavrar.
35. Süreksiz ünsüzleri kavrar.
36. Sürekli ünsüzleri kavrar.
37. Dinleme ve izleme becerisi geliştirir.
38. Üç sözcük kullanarak tümce kurar.
39. Dört ve daha fazla sözcük kullanarak tümce kurar.
40. Kendini ifade edebilme becerisi geliştirir.
41. Etkili okuma için gereken kuralları bilir.
42. Etkili okuma için gereken kurallara uyar.
43. Okuma becerisi geliştirir.
44. Kendi ve yakın çevresindeki kişilerin adlarını yazar.
45. İzlediğini, dinlediğini, okuduğunu, duygu ve düşüncelerini ifade etme becerisi geliştirir.
46. Dinlediği ya da okuduğu masalı, öyküyü kavrar.
47. Dinlediği ya da okuduğu bir metni kavrar.
48. Abecemizdeki harfleri kavrar.
49. Sözcükleri yapısına ve anlamına göre tanır.
50. Sözcükleri yapısına ve anlamına göre kullanır.
51. Tümcenin yapısını oluşturan ögelerin anlamını bilir.
52. Tümcenin yapısını tanır.
53. Tümcenin yapısını kavrar.
54. Ad olan sözcükleri bilir.
55. Ad olan sözcükleri kavrar.
56. Ad olan sözcüklerin yazım kurallarını bilir.
57. Ön ad olan sözcükleri bilir.
58. Ön ad olan sözcükleri kavrar.
59. Adıl olan sözcükleri bilir.
60. Adıl olan sözcükleri kavrar.
61. Eylem olan sözcükleri bilir.
62. Eylem olan sözcükleri kavrar.
63. Noktalama imlerini bilir.
64. Noktalama imlerini kavrar.
65. Noktalama imlerini kullanır.
66. Yazım kurallarına uyar.
67. Yazım çalışması yapar.
AMAÇ VE DAVRANIŞLAR
(1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. yıllar)
İLEŞİTİM BECERİLERİ
Amaç 1: Sözel yönergelere uyar.
Davranışlar :
1. Tek sözcüklü yönergeleri yerine getirir.
2. İki eylemli yönergeleri yerine getirir.
3. İkiden fazla eylem bildiren yönergeleri yerine getirir.
Amaç 2: Sözcükleri doğru kullanır.
Davranışlar:
1. Söylenen sözcüğü tekrar eder.
2. Gösterilen ve söylenen nesnenin adını söyler.
3. Gösterilen nesnenin adını söyler.
4. Resmi gösterilen nesnenin adını söyler.
Amaç 3: Kendini ifade etmede basit sözcükler kullanır.
Davranışlar:
1. Etkinlik sırasında yaptığı iş söylendiğinde söyleneni tekrar eder.
2. “Şimdi ne yapıyorsun?” sorusuna iki sözcüklü tümceyle yanıt verir.
3. “Bundan sonra ne yapmak istiyorsun?” sorusuna yanıt verir.
4. Ne yapmak istediğini basit tümcelerle söyler.
5. Gereksinimlerini basit tümcelerle söyler.
GÖRSEL VE İŞİTSEL ALGI
Amaç 4: Görsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
Davranışlar :
1. Gösterilen resimdeki eksikleri bulur.
2. Gösterilen resimdeki hataları bulur.
3. Verilen nesne resimleri arasından adı söylenen nesnenin resmini seçer.
4. Adı farklı harfle başlayan nesne resimleri arasından adı söylenen nesnenin
resmini seçer.
5. Karışık renkli fonlar içine saklanmış nesne resimlerini bulur.
6. Aynı nesnenin üç resmi arasındaki eksik ayrıntıyı bulur.
7. Aynı nesnenin üç resmi arasındaki farklı ayrıntıyı bulur.
8. Aynı nesnenin üç resmi arasından farklı konumda olanı bulur.
9. Kısa süre baktığı bir nesnenin saklanmasından sonra, onunla ilgili özellikleri
söyler.
10. Herhangi bir yerde bulunan nesnelere kısa süre baktıktan sonra, görmeden,
orada bulunan nesnelerin adlarını söyler.
11. Önceden yerini bildiği, gözleri kapalıyken yerinden alınan nesnenin, gözleri
açıldıktan sonra adını söyler.
12. Önceden yerini bildiği, gözleri kapalıyken yeri değiştirilen nesnenin, gözleri
açıldıktan sonra adını söyler.
13. Verilen geometrik nesneler arasından istenen renkteki geometrik nesneyi gösterir.
14. Verilen geometrik nesneler arasından istenen büyüklükteki geometrik nesneyi
gösterir.
15. Verilen geometrik nesneler arasından istenen şekildeki geometrik nesneyi
gösterir.
16. Sınıf içinde yeri değiştirilen eşyanın adını söyler.
17. Arkadaşına kısa süre bakıp, beden ve giysi üzerindeki değişiklikleri söyler.
18. Renkli boncuk, küp vb. nesneler içinden benzer nesneleri gruplar.
19. Renkli boncuk, küp vb. nesneler içinden aynı renkteki nesneleri gruplar.
20. Aynı renkteki tahta blokları aynı renkteki kutulara koyar.
21. Verilen tahta bloklar arasından aynı büyüklükteki tahta blokları eşleştirir.
22. Üçlü olarak verilen nesne grubundan aynı olanları eşleştirir.
23. Verilen resim kartları arasından aynı renk olan ve aynı harfle başlayan resim
kartlarını eşleştirir.
24. Nesne resimleri ve gölgeleri çizilmiş kart çiftlerini eşleştirir.
25. Şekillerden oluşturulmuş tombala kartını, aynı şekillerden oluşturulmuş resim
kartlarıyla eşleştirir.
26. Birbiri içine geçmiş şekillerden oluşturulmuş resim kartını, aynı şekillerden
oluşturulmuş resim kartlarıyla eşleştirir.
27. Yazılı olarak verilen sözcük kartları arasından aynı sözcük kartlarını eşleştirir.
28. Aynı nesneleri büyükten küçüğe sıralar.
29. Aynı nesneleri küçükten büyüğe sıralar.
30. Bir olayın oluş sırasını gösteren resimli kartları sıralar.
31. Şekillerle çizilmiş olarak verilen bir diziyi çizerek devam ettirir.
Amaç 5: İşitsel algı ile ilgili çalışmalar yapar.
Davranışlar :
1. Gözler kapalıyken dinletilen sesin, geldiği yönü eliyle gösterir.
2. Ses çıkaran, saklanmış bir nesnenin yerini bulur.
3. Dinletilen (bilinen) hayvan sesinin, hangi hayvana ait olduğunu söyler.
4. Dinletilen taşıt sesinin hangi taşıta ait olduğunu söyler.
5. Dinletilen doğa olayı ile ilgili bir sesin hangi doğa olayına ait olduğunu söyler.
6. İçine değişik malzeme konularak hazırlanmış ikisi aynı, biri farklı olan üç ses
kutusundan farklı ses çıkaranı bulur.
7. Gözü kapalıyken, konuşan arkadaşının adını söyler.
8. İçine iki değişik malzeme konularak hazırlanmış dört ses kutusundan aynı sesi
çıkaran kutuları eşleştirir.
9. Dinletilen sesi, uygun resimle eşleştirir.
10. Fısıltı ile söylenen ses, hece, sözcükleri tekrar eder.
Amaç 6: İşitsel belleğini geliştirir.
Davranışlar :
1. Verilen nesneler içinden iki (üç, dört ...) nesneyi isteme sırasına uygun olarak
seçer.
2. Sırayla verilen ses çıkartma hareketlerini sırasına uygun taklit eder (el çırpma,
dize vurma, masaya vurma, el şaklatma vb.).
3. Söylenen iki (üç, dört ...) sayıyı söyleniş sırasına göre tekrar eder.
4. Söylenen iki (üç, dört ...) sözcüğü söyleniş sırasına göre tekrar eder.
İLK OKUMA-YAZMA
Amaç 7: El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirir.
Davranışlar :
1. Kolları öne uzatarak sağ eli, hızı giderek artacak şekilde açar, kapar.
2. Kolları öne uzatarak sol eli, hızı giderek artacak şekilde açar, kapar.
3. İki el ile lâstik vb. çeker.
4. Eller göğüs hizasında yumruk yapılarak serbest bırakılan baş parmakları kendi
ekseninde döndürür.
5. Baş parmak serbest, diğer parmaklar bitişik durumda baş parmağı kendi
ekseninde farklı yönlerde döndürür.
6. Baş parmak serbest durumda iken diğer bitişik dört parmağı el ayasına doğru
büker, açar.
7. Parmaklar ayrık durumda, parmakları sırayla baş parmağa dokundurur.
8. Düz bir zemin üzerine tek tek parmaklarını bastırır.
9. El yumruk hâlindeyken, küçük parmaktan başlayarak tüm parmakları yukarı
kaldırır.
10. Eli masanın üstüne açık hâlde koyar, baş parmaktan başlayarak tüm
parmakları yukarı kaldırır.
11. İki parmak arasına küçük bir nesne sıkıştırıp, nesneyi düşürmeden eli yukarı
aşağı hareket ettirir.
12. Baş parmak kullanılmadan, diğer parmaklarla eşya kaldırır-indirir.
13. Defter, kitap sayfası çevirir.
14. Elleriyle kil, plâstirin vb. malzemeleri şekillendirir.
Amaç 8: El, göz koordinasyonunu geliştirir.
Davranışlar :
1. Lego vb. birbirine geçen nesneleri takar, çıkarır.
2. Tahta blok, küp vb. nesneleri üst üste dizer.
3. Delikli yüzeylere uygun gereçleri takar, çıkarır.
4. İpe boncuk, düğme, makarna vb. malzeme dizer.
5. Tahta çiviye çekiçle vurur.
6. Duran topa ve balona sopayla vurur.
7. Hareket eden topa ve balona sopayla vurur.
8. Makaraya ip sarar.
9. Topu belirli merkezlere fırlatır.
10. Renkli kutular içine, kutu rengiyle aynı olan nesneyi koyar.
11. Tef çalar.
12. Davul çalar.
13. Zil çalar.
14. Yaklaşan nesneyi tutar.
15. Yana doğru giden nesneyi tutar.
16. Adı söylenen nesneleri belirlenmiş yere koyar.
17. Kağıt vb. buruşturur.
18. Kağıt yırtar.
19. Kağıt katlar.
20. Kağıt keser.
21. Eksik bırakılan şekli çizer.
22. Sınırları düz alanları boyar.
23. Sınırları girintili çıkıntılı alanları boyar.
24. Şablonlu çizim yapar.
25. Sebze, meyve soyar.
Amaç 9: El, parmak çalışmalarında kas kuvveti ve koordinasyonunu geliştirici taklidî
hareketler yapar.
Davranışlar :
1. Daktilo ile yazı yazma taklidi yapar.
2. Piyano çalma taklidi yapar.
3. Makasla kesme taklidi yapar.
4. Davul, tef vb. ritm aletlerini çalma taklidi yapar.
5. Elekle eleme taklidi yapar.
Amaç 10: Yazıda kullanılan belli başlı araç gereçleri tanır.
Davranışlar :
1. Yazıda kullanılan araç gereci gösterir.
2. Gösterilen araç gerecin adını söyler.
3. Yazıda kullanılan belli başlı araçların adlarını söyler.
Amaç 11: Kalemi, kurallarına uygun kullanır.
Davranışlar :
1. Kullandığı eline kalemi alır.
2. Kalemi, açık ucu aşağıda olacak şekilde tutar.
3. Kalemi uç kısmından itibaren 2cm geriden, 45 derece eğik, baş, işaret ve orta
parmaklar arasında tutar.
4. Kalemin ucunu kâğıda değdirir.
5. Kalemle serbest karalama yapar.
Amaç 12: Yazı araç gereçlerini kullanır.
Davranışlar :
1. Çubuk, fasulye, plâstirin, iplik vb. araçlarla istenilen şekli yapar.
2. Silgiyi soldan sağa çekerek siler.
3. Yazı tahtası silgisini yukarıdan aşağı çekerek siler.
Amaç 13: Yazı araç gereçlerini temiz ve düzenli kullanmaya özen gösterir.
Davranışlar :
1. Çubuk, fasulye, plâstirin vb. araçları çalışma sonunda kabına koyar.
2. Defteri kırıştırmadan açar.
3. Kalemi gereksiz yere açmaz.
4. Kalemi fazla bastırmadan kullanır.
5. Defteri boş yer bırakmadan, yaprağını koparmadan kullanır.
6. Silgiyi gereksiz yere kullanmaz.
Amaç 14: Temel çizgi çalışmalarına hazırlık yapar.
Davranışlar :
1. Havada, eliyle yukarıdan aşağıya dikey çizgi çizer.
2. Havada, parmakla yukarıdan aşağıya dikey çizgi çizer.
3. Masa vb. yerde, eliyle yukarıdan aşağıya dikey çizgi çizer.
4. Masa vb. yerde, yukarıdan aşağıya parmakla dikey çizgi çizer.
5. Havada, eliyle soldan sağa yatay çizgi çizer.
6. Havada, parmakla soldan sağa yatay çizgi çizer.
7. Masa vb. yerde, eliyle soldan sağa yatay çizgi çizer.
8. Masa vb. yerde, parmakla soldan sağa yatay çizgi çizer.
9. Havada, eliyle yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
10. Havada, parmakla yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
11. Masa vb. yerde, eliyle yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
12. Masa vb. yerde, parmakla yukarıdan aşağıya sağa eğik çizgi çizer.
13. Havada, eliyle yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
14. Havada, parmakla yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
15. Masa vb. yerde, eliyle yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
16. Masa vb. yerde, parmakla yukarıdan aşağıya sola eğik çizgi çizer.
17. Havada, eliyle sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
18. Havada, parmakla sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
19. Masa vb. yerde, eliyle sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
20. Masa vb. yerde, parmakla sağdan sola yuvarlak çizgi çizer.
Amaç 15: Temel çizgi çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Çizilmiş olarak verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
2. Kesik çizgilerle verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
3. Çizilmiş olarak verilen yatay çizginin üzerinden çizer.
4. Kesik çizgilerle verilen yatay çizginin üzerinden çizer.
5. Dikey ve yatay çizgilerle çizilmiş kare vb. şeklin üzerinden çizer.
6. Kesik çizgilerle verilen dikey ve yatay çizgilerle çizilen kare vb. şeklin üzerinden
çizer.
7. Dikey ve yatay çizgilerle çizilmiş H vb. şeklin üzerinden çizer.
8. Kesik çizgilerle verilen dikey ve yatay çizgilerle çizilen H vb. şeklin üzerinden
çizer.
9. Çizilmiş olarak verilen soldan sağa eğik çizginin üzerinden çizer.
10. Kesik çizgilerle verilen soldan sağa eğik çizginin üzerinden çizer.
11. Çizilmiş olarak verilen sağdan sola eğik çizginin üzerinden çizer.
12. Kesik çizgilerle verilen sağdan sola eğik çizginin üzerinden çizer.
13. Dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş üçgen, yamuk vb. şeklin üzerinden çizer.
14. Kesik çizgilerle verilen dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş üçgen vb. şeklin
üzerinden çizer.
15. Dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş M.A. vb. şeklin üzerinden çizer.
16. Kesik çizgilerle verilen dikey, yatay ve eğik çizgilerle çizilmiş M.A. vb. şeklin
üzerinden çizer.
17. Çizilmiş olarak verilen C vb. açık eğrilerin üzerinden çizer.
19. Kesik çizgilerle verilen C vb. açık eğrilerin üzerinden çizer.
20. Çizilmiş olarak verilen O vb. kapalı eğrilerin üzerinden çizer.
21. Kesik çizgilerle verilen O vb. kapalı eğrilerin üzerinden çizer.
22. Dikey, yatay, eğik ve eğri çizgilerle çizilmiş R B vb. şeklin üzerinden çizer.
23. Kesik çizgilerle verilen R B vb. şeklin üzerinden çizer.
24. Modele bakarak eksik çizgiyi tamamlar.
25. Bir seri oluşturan çizgilerden eksik olanı çizer.
Amaç 16: Çizgili kâğıt üzerine temel çizgi çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun kısa dikey çizgi çizer.
2. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun kısa yatay çizgi çizer.
3. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay çizgi çizer.
4. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun kısa eğik çizgi çizer.
5. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik çizgi çizer.
6. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük büyük açık eğri çizgi çizer.
7. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük büyük kapalı eğri çizgi çizer.
8. Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik, eğri çizgi çizer.
9. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun/kısa dikey çizgi çizer.
10. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun/kısa yatay çizgi çizer.
11. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay çizgi çizer.
12. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine uzun/kısa eğik çizgi çizer.
13. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik çizgi çizer.
14. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük/büyük açık eğri çizgi çizer.
15. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine küçük/büyük kapalı eğri çizgi çizer.
16. Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine dikey, yatay, eğik, eğri çizgi çizer.
Amaç 17: Dört çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
Davranışlar :
1. Yazılı olarak verilen büyük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
2. Kesik çizgilerle verilen büyük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
3. Büyük harfleri yazılış yönüne göre yazar.
4. Yazılı olarak verilen küçük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
5. Kesik çizgilerle verilen küçük harfleri, yazılış yönüne göre üzerlerinden yazar.
6. Küçük harfleri yazılış yönüne göre yazar.
Amaç 18: Normal çizgiyle belirlenmiş çizgiler üzerine harfleri yazar.
Davranışlar :
1. Kesik çizgilerle verilen büyük harflerin üzerlerinden yazar.
2. Büyük harfleri yazar.
3. Kesik çizgilerle verilen küçük harflerin üzerlerinden yazar.
4. Küçük harfleri yazar.
Amaç 19: Tümce okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. İşaret edilen tümceyi sınıfla birlikte okur.
2. Verilen tümceyi parmağıyla takip ederek okur.
3. Verilen tümceyi gözüyle takip ederek okur.
Amaç 20: Tümce yazma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Tümceyi masa vb. yerde parmakla yazar.
2. Verilen tümceyi fasulye, çöp vb. nesnelerle yazar.
3. Yazılı olarak verilen tümcenin üzerinden geçerek yazar.
4. Kesik çizgilerle verilen tümceyi yazar.
5. Verilen tümceyi bakarak yazar.
6. Söylenen tümceyi yazar.
Amaç 21: Tümce yazmada kurallara uyar.
Davranışlar :
1. Tümceleri, harflerin yazılış yönüne göre yazar.
2. Tümceleri, harflerin büyüklüklerine göre yazar.
3. Tümceyi soldan sağa doğru yazar.
Amaç 22: Farklı tümceleri ayırt eder.
Davranışlar :
1. Verilen tümceler içinden istenen tümceyi gösterir.
2. Gösterilen tümceyi okur.
3. Verilen tümce ile ilgili resim kartlarını eşleştirir.
4. Kartlarla eşleştirdiği tümceyi okur.
Amaç 23: Tümcelerden oluşturduğu metni kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen tümce kartlarıyla metin oluşturur.
2. Oluşturduğu metni okur.
3. Oluşturduğu metni yazar.
4. Metin içinde geçen olaylarla ilgili sorulara uygun yanıtı söyler.
5. Metindeki sözcük sayısını söyler.
6. Metindeki insan adlarını söyler.
Amaç 24: Tümceyi sözcüklere ayırır.
Davranışlar :
1. Tümcenin kaç sözcüklü olduğunu söyler.
2. Tümcenin sözcüklerinin altlarını çizerek gösterir.
3. Tümce kartını sözcüklerinden keserek ayırır.
Amaç 25: Sözcük okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. İşaret edilen sözcüğü sınıfla birlikte okur.
2. Verilen sözcüğü parmağıyla takip ederek okur.
3. Verilen sözcüğü gözüyle takip ederek okur.
Amaç 26: Sözcük yazma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Sözcükleri masa vb. yerde parmakla yazar.
2. Verilen sözcükleri fasulye, çöp vb. nesnelerle yazar.
3. Yazılı olarak verilen sözcüğün üzerinden geçerek yazar.
4. Kesik çizgilerle verilen sözcüğü yazar.
5. Verilen sözcüğü bakarak yazar.
6. Söylenen sözcüğü yazar.
Amaç 27: Farklı sözcükleri ayırt eder.
Davranışlar :
1. Benzer sözcüklerden oluşan iki tümceden birinde olmayan sözcüğü bulur.
2. Verilen tümcelerdeki benzer sözcükleri gösterir.
3. Verilen sözcükler içinden istenen sözcüğü gösterir.
4. Gösterilen sözcüğü okur.
5. Sınıf içindeki eşyaların üzerindeki sözcük kartlarını okur.
6. Verilen sözcük ile ilgili resim kartlarını eşleştirir.
7. Kartla eşleştirdiği sözcüğü okur.
Amaç 28: Sözcüklerden oluşturduğu metni kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen sözcüklerden metin oluşturur.
2. Oluşturduğu metni okur.
3. Verilen sözcüklerden oluşturduğu metni yazar.
4. Metin içinde geçen olaylarla ilgili sorulara uygun yanıtı söyler.
5. Metine başlık söyler.
6. Başlığın metin içinde geçtiği yerleri gösterir/söyler.
Amaç 29: Sözcüğü hecelerine ayırır.
Davranışlar :
1. Verilen sözcüğün hecelerinin altını çizer.
2. Verilen sözcüğün kaç heceli olduğunu söyler.
3. Verilen sözcük kartını hecelerine ayırarak keser.
Amaç 30: Hece okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. İşaret edilen sözcüğü heceleyerek sınıfla birlikte okur.
2. İşaret edilen sözcüğü heceleyerek kendi başına okur.
3. Ağzın her hareketinde çıkan heceleri vurgulayarak okur.
Amaç 31: Farklı heceleri ayırt eder.
Davranışlar :
1. Verilen sözcüğü hecelerine ayırarak yazar.
2. Verilen heceyi bakarak yazar.
3. Benzer heceleri gösterir/söyler.
4. Heceler arasından söylenen heceyi gösterir.
5. Gösterilen heceleri okur.
6. Söylenen heceleri ezbere yazar.
Amaç 32: Hecelerden oluşturduğu metni kavrar.
Davranışlar :
1. Hece kartlarından yeni sözcükler oluşturur.
2. Oluşturduğu sözcükleri okur.
3. Oluşturduğu sözcükleri yazar.
4. Yeni sözcüklerle yeni tümceler yazar.
5. Oluşturduğu yeni tümceleri okur.
6. Oluşturduğu tümcelerden metinler yazar.
7. Oluşturduğu metinleri okur.
Amaç 33: Ses okuma çalışmaları yapar.
Davranışlar :
1. Sözcük ve hecelerden ünlüleri sınıfla birlikte okur.
2. Sözcük ve hecelerden ünlüleri kendi başına okur.
3. Ünlülerin söylenişine uygun dudak hareketi yapar.
4. Sözcük ve hecelerden ünsüzleri sınıfla birlikte okur.
5. Sözcük ve hecelerden ünsüzleri kendi başına okur.
6. Ünsüzlerin söylenişine uygun dudak hareketi yapar.
Amaç 34: Ünlüleri kavrar.
Davranışlar :
1. Sözcük ve hecelerdeki ünlüleri gösterir.
2. Yazılı olarak verilen harflerin içinden ünlüleri gösterir.
3. Gösterilen ünlüyü okur.
4. Söylenen ünlüyü yazar.
5. Sözcük ve hecelerdeki benzer ünlüleri gösterir.
6. Verilen resim kartları içinden aynı ünlü ile başlayan resimleri işaretler.
7. Aynı ünlü ile başlayan sözcükleri gösterir.
8. Ünlüsü eksik verilen sözcüğü tamamlar.
Amaç 35: Süreksiz ünsüzleri kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen sözcük ve hecelerde istenen süreksiz ünsüzleri (p,ç,t,k,b,c,d,g) gösterir.
2. Yazılı olarak verilen harflerin içinden istendiğinde süreksiz ünsüzleri gösterir.
3. Gösterilen süreksiz ünsüzü okur.
4. Söylenen süreksiz ünsüzü yazar.
5. Süreksiz ünsüzleri önden açık hecelerin önüne getirerek (ç-ok, çok) okur/yazar.
6. Süreksiz ünsüzleri arkadan açık hecelerin arkasına getirerek (ya-p, yap)
okur/yazar.
7. Ünlülerin önüne süreksiz ünsüzleri getirerek (t-a, ta) okur/yazar.
8. Ünlülerin arkasına süreksiz ünsüzleri getirerek (a-t, at) okur/yazar.
9. Verilen resim kartları içinden aynı süreksiz ünsüzle başlayan resimleri işaretler.
10. Yazılı verilen aynı süreksiz ünsüzle başlayan sözcükleri gösterir/yazar.
11. Süreksiz ünsüzü eksik olarak verilen sözcüğü tamamlar (ki ap).
Amaç 36: Sürekli ünsüzleri kavrar.
Davranışlar :
1. Verilen sözcük ve hecelerde istenen sürekli ünsüzü (ş,s,z,r,j,y,f,v,ğ,l,m,n,h)
gösterir.
2. Yazılı olarak verilen harflerin içinden sürekli ünsüzleri gösterir/yazar.
3. Gösterilen sürekli ünsüzü okur.
4. Söylenen sürekli ünsüzü yazar.
5. Sürekli ünsüzleri önden açık hecelerin önüne getirerek (ş-al, şal) okur/yazar.
6. Sürekli ünsüzleri arkadan açık hecelerin önüne getirerek (ka-r, kar) okur/yazar.
7. Ünlülerin önüne sürekli ünsüzleri getirerek (ş-u, şu) okur/yazar.
8. Ünlülerin arkasına sürekli ünsüzleri getirerek (a-s, as) okur/yazar.
9. Verilen resim kartları içinden aynı sürekli ünsüzle başlayan resimleri işaretler.
10. Sürekli ünsüzü eksik olarak verilen sözcüğü tamamlar (ya.mur).
DİNLEME VE İZLEME
Amaç 37: Dinleme ve izleme becerisi geliştirir.
Davranışlar :
1. Karşılıklı konuşmalarda, konuşanın yüzüne bakar.
2. Konuşmacıyı sessizce dinler.
3. Konuşmacıyı dinlediğini jest, mimik ve hareketlerle gösterir.
4. Bir konuşmayı, belirlenen sürelerde dinler.
5. Dinlediği tümceyi tekrarlar.
6. Dinlediği eksik cümleyi tamamlar.
7. İçinde yanlış ad, bilgi bulunan birkaç tümcelik bir metindeki yanlışlıkları söyler.
8. Öykü, masal dinler.
9. Okunan bir metni dinler.
10. Radyo, televizyondaki günlük haberleri, oyunları, konuşmaları dinler.
11. Film izler.
12. Tiyatro, konferans vb. etkinlikleri dinler, izler.
KONUŞMA
Amaç 38: Üç sözcük kullanarak tümce kurar.
Davranışlar :
1. Özne, nesne ve yüklemden oluşan üç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
2. İçinde ön ad olan bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
3. İçinde ilgeç olan bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
4. İçinde adıl olan bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle yanıtlanacak bir soruya
uygun yanıtı söyler.
5. İçinde adların çoğul durumu geçen bir ya da birkaç sözcüklü tümceyle
yanıtlanacak bir soruya uygun yanıtı söyler.
6. Geçmiş zamanlı tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun yanıtı söyler.
7. Şimdiki zamanlı tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun yanıtı söyler.
8. Birden fazla eylem içeren resim kartına bakarak, gördüklerini üç sözcüklü
tümce ile söyler.
9. Yapay olarak hazırlanmış alışveriş, pastahane gibi ortamlarda yapılan işlerle ilgili
üç sözcüklü tümce söyler.
Amaç 39: Dört ve daha fazla sözcük kullanarak tümce kurar.
Davranışlar :
1. Gereksinimlerini dört veya daha fazla sözcüklü tümcelerle söyler.
2. Bir olay dizisini anlatan resim kartları verildikten sonra “Şimdi ne olacak?”
yönergesine göre bir olayın sonucunu gösteren farklı resimler arasından uygun
resmi seçerek tümce söyler.
3. “Neyle oynamak istiyorsun?”, “Ne içmek istiyorsun?” vb. gelecekle ilgili
yönergeye uygun tümce söyler.
4. Gelecek zamanlı tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun yanıtı
söyler.
5. Uygun yönerge verildiğinde soru tümcesi söyler.
6. Olumsuz tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun tümceyi söyler.
7. Bileşik tümceyle yanıtlanacak bir soru sorulduğunda uygun tümceyi söyler.
Amaç 40: Kendini ifade edebilme becerisi geliştirir.
Davranışlar :
1. Kendisiyle ilgili duygularını (üzgünüm, kızgınım, mutluyum, korkuyorum vb.)
anlatır.
2. O anda yaşadığı bir olayla ilgili duygularını anlatır.
3. Görülen ya da yaşanan bir olayı anlatır.
4. Görülen bir yeri anlatır.
5. Bir gününü anlatır.
6. Bir olayla ilgili duygularını grup önünde anlatır.
7. Kendine ait olumlu özellikleri söyler.
8. Gözlemlediği, incelediği nesnenin belirgin özelliklerini anlatır.
9. Basit tekerlemeler söyler.
10. Bilmece, bulmaca sorar.
11. Basit şiirler söyler.
12. Verilen, konulu bir resmi anlatır.
13. Arka arkaya ve birbirini tamamlayacak bir şekilde hazırlanmış resimleri anlatır.
14. Resimlerden oluşan öyküleri anlatır.
15. Verilen nesne resimlerinden hareket ederek öykü anlatır.
16. Dinlediği bir masalı, öyküyü; giriş, gelişme, sonuç düzeni içinde anlatır.
17. Yarım bırakılan bir öyküyü tamamlar.
18. Özgün bir öykü anlatır.
19. Bir yeri, adresi, yolu, semti açık olarak sorar.
20. Bir yeri, adresi, yolu, semti açık olarak anlatır.
21. Belirlenmiş bir konuda konuşur.
22. Belirli bir konuda karşılıklı konuşma yapar.
23. İzlediği film, oyun vb. hakkında konuşur.
24. Kendini tanıtma, tanıştırma,tanışma konuşmaları yapar.
25. Hatır sorma, konuk karşılama ve uğurlama konuşmaları yapar.
OKUMA
Amaç 41: Etkili okuma için gereken kuralları bilir.
Davranışlar :
1. Okurken dik oturulması gerektiğini söyler.
2. Işığın sol arka taraftan gelecek biçimde ayarlanması gerektiğini söyler.
3. Okunan materyalin gözden yaklaşık 30 cm kadar ileride tutulması gerektiğini
söyler.
4. Okumanın konuşma sesiyle yapılması gerektiğini söyler.
5. Okurken ses tonunun, dinleyicilerin rahatça duyabileceği biçimde ayarlanması
gerektiğini söyler.
6. Metindeki sözcüklerin doğru ve anlaşılır biçimde seslendirilmesi gerektiğini söyler.
7. Noktalama imlerine uygun duraklamalar yapılması gerektiğini söyler.
8. Metinde geçen kişilerin konuşmalarının canlandırılarak okunması gerektiğini
söyler.
9. Metindeki sözcüklerin anlamlarına uygun olarak vurgulama yapılması gerektiğini
söyler.
10. Okurken, satırların yalnızca gözle izlenmesi gerektiğini söyler.
11. Sessiz okurken, konuşma organlarının hareket ettirilmemesi gerektiğini söyler.
Amaç 42: Etkili okuma için gereken kurallara uyar.
Davranışlar :
1. Dik oturur.
2. Işığın geliş yönüne uygun durur.
3. Materyali, göze uygun uzaklıkta tutar.
4. Metni, konuşma sesiyle okur
5. Ses tonunu, dinleyicilerin rahatça duyabileceği biçimde ayarlar.
6. Sözcükleri doğru ve anlaşılır biçimde söyler.
7. Noktalama imlerine uygun duraklamalar yapar.
8. Metinde geçen kişilerin konuşmalarını canlandırılarak okur.
9. Metinde geçen sözcüklerin anlamlarına uygun vurgulamalar yapar.
10. Satırları gözleriyle izler.
11. Sessiz okumada, konuşma organlarını hareket ettirmez.
Amaç 43: Okuma becerisi geliştirir.
Davranışlar :
1. Verilen masal, öykü vb.lerini sesli/ sessiz okur.
2. Basit bir öyküyü konuşmaları canlandırarak okur.
3. Verilen bir tekerlemeyi okur.
4. Verilen bir şiiri okur.
5. İki kişi arasındaki bir konuşma yazısını arkadaşıyla karşılıklı okur.
6. Günlük gazete ve dergiyi sesli/ sessiz okur.
7. Diğer derslerle ilgili bir metni sesli okur.
8. Diğer derslerle ilgili bir metni sessiz okur.
YAZMA
Amaç 44: Kendi ve yakın çevresindeki kişilerin adlarını yazar.
Davranışlar :
1. Adını, soyadını yazar.
2. Öğretmenin adını, soyadını yazar.
3. Sınıf arkadaşlarının adını yazar.
4. Aile bireylerinin adını, soyadını yazar.
Amaç 45: İzlediğini, dinlediğini, okuduğunu, duygu ve düşüncelerini ifade etme becerisi
geliştirir.
Davranışlar :
1. Gördüğü nesnenin özelliklerini üç beş tümceyle yazar.
2. Görülen,yaşanan bir olayı üç beş tümceyle yazar.
3. Üç beş sözcüklü soruların yanıtını yazar.
4. Birden fazla eylem içeren resim kartına bakarak gördüklerini yazar.
5. Söylediği tekerlemeleri yazar.
6. Kutlama kartı yazar.
7. Geçmiş olsun yazıları yazar.
8. Davet yazıları yazar.
9. Okuduğu metin ile ilgili duygu ve düşüncelerini yazar.
10. Radyo, TV, gazeteden dinlediği veya okuduğu bir haberi yazar.
11. İzlediği filmin, tiyatro oyununun konusunu üç beş tümceyle yazar.
12. İzlediği film, tiyatro oyunu ile ilgili duygu ve düşüncelerini yazar.
13. Baktığı konulu resimle ilgili kısa öykü yazar.
14. Baktığı bir nesne /nesne resmiyle ilgili kısa öykü yazar.
15. Bir olayı hatırlatan bir simgeye bakarak, (yeşilay haftasında sigara paketi, içki
şişesi vb.) olayla ilgili öykü yazar.
16. Yarım bırakılan bir öyküyü üç beş tümceyle yazarak tamamlar.
17. Verilen ve birbirine anlam olarak yakın üç beş sözcüğü kullanarak oluşturduğu
tümcelerle öykü yazar.
18. Söylediği şiirleri,şarkıları yazar.
19. Mektup yazar.
20. Form doldurur.
Amaç 46: Dinlediği ya da okuduğu masalı, öyküyü kavrar.
Davranışlar :
1. Masal ve öyküdeki kahramanları söyler/yazar.
2. Masal ve öykünün geçtiği yeri söyler/yazar.
3. Masal ve öykünün geçtiği zamanı söyler/yazar.
4. Masal ve öyküdeki olayları dizisini bozmadan anlatır.
5. Masal ve öykünün sonucunu söyler/yazar.
6. Masal ve öyküdeki aykırılıkları söyler/yazar.
7. Masal ve öyküye yeni bir başlık söyler/yazar.
Amaç 47: Dinlediği ya da okuduğu bir metni kavrar.
Davranışlar:
1. Okuduğu ya da dinlediği bir metni resimlerle eşleştirir.
2. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin konusunu söyler.
3. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin konusunu yazar.
4. Metinle ilgili soruları yanıtlar.
5. Metne uygun yeni bir başlık söyler.
6. Metne uygun yeni bir başlık yazar.
7. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin ana düşüncesini söyler.
8. Okuduğu ya da dinlediği bir metnin ana düşüncesini yazar.
DİL BİLGİSİ
Amaç 48: Abecemizdeki harfleri kavrar.
Davranışlar :
1. Karışık verilen sözcüklerden ünlüyle başlayan sözcükleri işaretler.
2. Karışık verilen sözcüklerden ünlüyle başlayan sözcükleri yazar.
3. Karışık verilen sözcüklerden ünsüzle başlayan sözcükleri işaretler.
4. Karışık verilen sözcüklerden ünsüzle başlayan sözcükleri yazar.
5. Karışık verilen sözcükleri ilk harflerine bakarak abece sırasına göre sıralar.
6. Karışık verilen sözcükleri ilk harflerine bakarak abece sırasına göre yazar.
7. Eksik olarak verilen sözcüklerin eksik olan harfini yazar.
Amaç 49: Sözcükleri yapısına ve anlamına göre tanır.
Davranışlar :
1. Verilen sözcükler arasından bitişik/ayrı yazılan birleşik sözcükleri gösterir.
2. Birleşik sözcük gösterildiğinde birleşik sözcük olduğunu söyler.
3. Verilen sözcükler arasından karşıt anlamlı sözcükleri gösterir.
4. Karşıt anlamlı sözcük gösterildiğinde karşıt anlamlı sözcük olduğunu söyler.
5. Verilen sözcükler arasından eş anlamlı sözcükleri gösterir.
6. Eş anlamlı sözcükler gösterildiğinde eş anlamlı sözcük olduğunu söyler.
7. Verilen sözcükler arasından eş sesli sözcükleri gösterir.
8. Eş sesli sözcükler gösterildiğinde eş sesli sözcük olduğunu söyler.
Amaç 50: Sözcükleri yapısına ve anlamına göre kullanır.
Davranışlar:
1. Birleşik sözcüklerle tümce yazar.
2. Karşıt anlamlı sözcüklerle iki farklı tümce yazar.
3. Eş anlamlı sözcüklerle iki farklı tümce yazar.
4. Eş sesli bir sözcüğü, anlamı değişik iki tümce ile yazar.
Amaç 51: Tümcenin yapısını oluşturan ögelerin anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Bir tümcede yapılan işi/hareketi gösteren sözcüğe yüklem denildiğini söyler.
2. Bir tümcede işi/hareketi yapanı gösteren sözcüğe özne denildiğini söyler.
3. Bir tümcede işin/hareketin “ne zaman, nasıl, nerede” yapıldığını gösteren sözcüğe
tümleç denildiğini söyler.
4. Sözcüklerin “özne, tümleç, yüklem” şeklinde sıralanmasıyla kurallı tümce
oluştuğunu söyler.
Amaç 52: Tümcenin yapısını tanır.
Davranışlar:
1. Verilen üç sözcüklü bir tümcede yapılan işi/hareketi gösteren sözcüğü gösterir.
2. Yapılan işi/hareketi anlatan sözcük gösterildiğinde yüklem olduğunu söyler.
3. Verilen üç sözcüklü bir tümcede işi/hareketi yapanı gösteren sözcüğü gösterir.
4. İşi/hareketi yapanı anlatan sözcük gösterildiğinde özne olduğunu söyler.
5. Verilen üç sözcüklü bir tümcede işin/hareketin nasıl, ne zaman veya nerede
yapıldığını gösteren sözcüğü gösterir.
6. İşin/hareketin nasıl, ne zaman veya nerede yapıldığını anlatan sözcük
gösterildiğinde tümleç olduğunu söyler.
Amaç 53: Tümcenin yapısını kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen sözcüklerden kurallı tümce söyler/yazar.
2. Verilen bir tümcenin özne, tümleç ve yüklemini gösterir.
Amaç 54: Ad olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. Tek varlığı gösteren adlara özel ad denildiğini söyler.
2. Birden fazla varlığı gösteren adlara tür adı denildiğini söyler.
3. Kişi, ülke, şehir vb. adların özel adlar olduğunu söyler.
4. Nesne, hayvan, bitki adlarının tür adı olduğunu söyler.
Amaç 55: Ad olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Ad olan bir sözcük söyler.
2. Verilen sözcükler arasından özel adları gösterir.
3. Verilen sözcükler arasından tür adlarını gösterir.
4. Verilen tümcede özel adları/tür adlarını işaretler.
5. İçinde özel ad bulunan tümce söyler/yazar.
6. İçinde tür adı bulunan tümce söyler/yazar.
7. Verilen metindeki ad olan sözcükleri işaretler.
Amaç 56: Ad olan sözcüklerin yazım kurallarını bilir.
Davranışlar:
1. Özel adların ilk harflerinin büyük yazılacağını söyler.
2. Özel adların sonuna gelen eklerin “ ' ” (kesme imi) ile ayrılarak yazıldığını
söyler.
Amaç 57: Ön ad olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. Varlıkların rengini bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
2. Varlıkların sayısını bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
3. Varlıkların durumunu bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
4. Varlıkların bulunduğu yeri bildiren sözcüğün ön ad olduğunu söyler.
Amaç 58: Ön ad olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen tümcede ön ad olan sözcüğü gösterir.
2. İçinde ön ad olan bir tümce söyler/yazar.
3. Verilen metindeki ön ad olan sözcükleri işaretler.
Amaç 59: Adıl olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. Ad olan sözcüklerin yerine kullanılan sözcüklere adıl denildiğini söyler.
2. Kişi adlarının yerine kullanılan sözcüklere kişi adılı denildiğini söyler.
3. Varlıkları işaret yoluyla gösteren sözcüklere işaret adılı denildiğini söyler.
Amaç 60: Adıl olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen tümcede adıl olan sözcüğü gösterir.
2. İçinde adıl olan bir tümce söyler/yazar.
3. Verilen metindeki adıl olan sözcükleri işaretler.
Amaç 61: Eylem olan sözcükleri bilir.
Davranışlar:
1. İş bildiren sözcüğe eylem denildiğini söyler.
2. Oluş bildiren sözcüğe eylem denildiğini söyler.
3. Hareket bildiren sözcüğe eylem denildiğini söyler.
Amaç 62: Eylem olan sözcükleri kavrar.
Davranışlar:
1. Verilen tümcede eylem olan sözcüğü gösterir.
2. İçinde eylem olan bir tümce söyler/yazar.
3. Verilen metindeki eylem olan sözcükleri işaretler.
Amaç 63: Noktalama imlerini bilir.
Davranışlar:
1. Tümce sonlarına nokta imleri konulacağını söyler.
2. Kısaltmaların sonuna nokta imleri konulacağını söyler.
3. Noktanın “.” simgesiyle gösterildiğini söyler.
4. Birbiri ardına sıralanan eş görevli sözcüklerin arasına virgül imi konulacağını
söyler.
5. Virgülün “,”simgesiyle gösterildiğini söyler.
6. Soru bildiren tümce ya da sözcüklerin sonuna soru imi konulacağını söyler.
7. Soru iminin “?” simgesiyle gösterildiğini söyler.
8. Duygu ve hayret bildiren sözcük ya da tümcenin sonuna ünlem imi konulacağını
söyler.
9. Ünlem iminin “!”simgesiyle gösterildiğini söyler.
Amaç 64: Noktalama imlerini kavrar.
Davranışları:
1. Verilen bir metindeki noktaları gösterir.
2. Verilen bir metindeki virgülleri gösterir.
3. Verilen bir metindeki soru imlerini gösterir.
4. Verilen bir metindeki ünlem imlerini gösterir.
Amaç 65: Noktalama imlerini kullanır.
Davranışları:
1. Nokta imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine nokta imini
koyar.
2. Özneden sonra sıralama sözcüklerinden oluşan uzun tümcelerdeki metnin gerekli
yerlerine virgül imini koyar.
3. Soru imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine soru imini koyar.
4. Ünlem imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine ünlem imini
koyar
5. Noktalama imleri verilmeden hazırlanmış bir metnin gerekli yerlerine nokta,
virgül, soru ve ünlem imlerini koyar.
Amaç 66: Yazım kurallarına uyar.
Davranışlar:
1. Özel adların ilk harfini büyük harfle yazar.
2. Tümcelerin ilk harfini büyük harfle yazar.
3. Noktadan sonra büyük harfle başlayarak yazar.
4. Unvan, devlet, kurum, şirket adlarının kısaltılmış biçimlerini yazar.
5. Satır sonuna sığmayan sözcükleri hecelerinden bölerek yazar.
6. Soru bildiren eki ayrı yazar.
Amaç 67: Yazım çalışması yapar.
Davranışlar:
1. Söylenen sözcükleri yazar.
2. Yazım hatası bulunan sözcüklerin doğrusunu yazar.
3. Söylenen tümceleri yazım kurallarına uygun olarak yazar.
4. Hatalı yazılan tümcelerin doğrusunu yazar.
KONULAR
I. İLETİŞİM BECERİLERİ
A. Sözel Yönergeler
B. Nesneleri Adlandırma
II. GÖRSEL VE İŞİTSEL ALGI
A. Görsel Algı
B. İşitsel Algı
III. İLK OKUMA-YAZMA
A. Koordinasyon Çalışmaları
1. El, parmak koordinasyonu
2. El, göz koordinasyonu
B. Yazı Araç Gereçleri
1. Yazı araç gereçlerini tanıma
2. Yazı araç gereçlerini kullanma
C. Çizgi Çalışmaları
1. Temel çizgilere hazırlık
2. Temel çizgiler çizme
Ç. Tümce
1. Tümce okuma
2. Tümce yazma
3. Tümce yazımında uyulması gereken kurallar
4. Tümcelerden metin oluşturma
D. Sözcük
1. Tümceyi sözcüklere ayırma
2. Sözcükleri okuma
3. Sözcükleri yazma
4. Sözcüklerden metin oluşturma
E. Hece
1. Sözcükleri hecelere ayırma
2. Heceleri okuma
3. Hecelerden yeni sözcük ve bu sözcüklerden tümce yapma
F. Ses ve Harf
1. Ünlüler
2. Süreksiz ünsüzler
3. Sürekli ünsüzler
IV. DİNLEME VE İZLEME
A. Dinleme ve İzleme Becerisi Kazanma
V. KONUŞMA
A. Üç Sözcüklü Tümcelerle Kendini İfade Etme
B. Dört ve Daha Fazla Sözcüklü Tümcelerle Kendini İfade Etme
VI. OKUMA
A. Okuma Ortamı İle İlgili Kurallar
B. Sesli Okuma ve Kuralları
C. Sessiz Okuma ve Kuralları
VII. YAZMA
A. Kendi ve Yakın Çevresindeki Kişilerin Adını Yazma
B. Duygu ve Düşüncelerini Yazılı İfade Etme
C. Öykü, Masal vb. Türlerde Metin Yazma
VIII. DİL BİLGİSİ
A. Temel Harfleri Tanıma
B. Sözcük Çeşitleri
C. Tümce Yapısı
Ç. Adlar
D. Ön Adlar
E. Adıllar
F. Eylemler
G. Noktalama İmleri
H. Yazım Kuralları
I. Yazım Çalışması
ÖRNEK İŞLENİŞ
Açıklama:
Öğretilecek konularla ilgili olarak hazırlanan bir çizelge ile öğrencilerin performansları önceden ölçülür. Bu ölçme sırasında konuyla ilgili olarak öğrencilere yönergeler verilir. Bu yönergelerin bağımsız gerçekleştirilmesi “B.”, sözel ipucu verildiğinde gerçekleştirilmesi “S.İ.”, model olarak gerçekleştirilmesi “M.O.” ve fiziksel yardımla gerçekleştirilmesi “F.Y.” ile gösterilir. (Performansın belirlenmesi için yapılan çalışma ve buna ilişkin hazırlanan kayıt tablosu günlük plân formatının dışındadır.)
PERFORMANS KAYIT TABLOSU KESİTİ
BİLDİRİMLER
YÖNERGELER
ÖLÇÜT
Ayşe
Metin
Aysel
1. Dikey çizginin üzerinden
çizer.
Ana yönerge 1: Dikey çizginin
üzerinden çiz.
%100
a. Kalemi başlangıç noktasına
koyar.
a. Kalemi başlangıç noktasına
koy.
S.İ.
S.İ.
S.İ.
b. Kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
b. Kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.
S.İ.
M.O.
M.O.
2.Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin üzerinden çizer.
Ana yönerge 2:Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin üzerinden çiz.
%100
a. Kalemi başlangıç noktasına
koyar.
a. Kalemi başlangıç noktasına
koy.
S.İ.
S.İ.
S.İ.
b. Kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
b. Kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.
S.İ.
S.İ.
S.İ.
Dersin Adı : Türkçe
Konu Adı : Çizgi Çalışmaları
Süre : 40+40 dakika
Yöntem Ve Teknikler : Tüm beceri yöntemi
Öğretim Materyalleri: Çalışma kâğıtları, boya kalemleri
Amaç : Temel çizgi çalışmaları yapar.
Davranışlar:
1. Çizilmiş olarak verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
2. Kesik çizgilerle verilen dikey çizginin üzerinden çizer.
Performans kayıt tablosu dikkate alınarak davranışlar ad belirtilerek yeniden yazılır.
Dikey Çizginin Üzerinden Çizme
I. Oturum
1. a. Ayşe, Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Ayşe, tam sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
1. b. Aysel, Metin; tam model olunduğunda kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
II. Oturum
1. a. Ayşe, Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Ayşe, yarım sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
1. b. Aysel, Metin; yarım model olunduğunda kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan
aşağıya doğru hareket ettirir.
III. Oturum
1. a. Ayşe, Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına
koyar.
1. b. Ayşe, eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
1. b. Aysel, Metin; hareketi yapacakmış gibi model olunduğunda kalemin ucunu çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
IV. Oturum
1. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
1. a. Aysel, Metin; bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
V. Oturum
1. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
1. a. Aysel, Metin; bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
VI. Oturum
1. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
1. a. Aysel, Metin; bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyar.
1. b. Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu çizgi üzerinde
yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
VII. Oturum
1. Ayşe, Aysel, Metin; bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizer.
Sık Kesik Çizgilerle Verilmiş Olan Dikey Çizginin Üzerinden Çizme
I. Oturum
2. a. Ayşe, Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına
koyar.
2. b. Ayşe, Aysel, Metin; tam sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
II. Oturum
2. a. Ayşe, Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç noktasına
koyar.
2. b. Ayşe, Aysel, Metin; yarım sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu sık kesik çizgi
üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
III. Oturum
2. a. Ayşe, Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemi başlangıç
noktasına koyar.
2. b. Ayşe, Aysel, Metin; eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde kalemin ucunu sık kesik
çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.
IV. Oturum
2. Ayşe, Aysel, Metin; bağımsız olarak sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin
üzerinden çizer.
ÖĞRENME VE ÖĞRETME ETKİNLİKLERİ
Öğretmen, öğrencilere “Çocuklar bugün sizlerle çizgi çalışmaları yapacağız. Bunun için sizlere çalışma kâğıtları ve renkli kalemler dağıtacağım.” der. Bu arada çalışma yapılacak kâğıtları öğrencilere gösterir. Öğretmen derse hazırlık amacıyla karalama yapmaları için öğrencilere boş kâğıtlar ve renkli kalemler dağıtır. Daha sonra öğrencilere “Hadi bakalım karalama yapın.”der. Ayşe, Metin ve Aysel’in doğru davranışlarını pekiştirir. Öğretmen bu çalışma kâğıtlarını toplar ve birinci çalışma kâğıtlarını dağıtır. Öğrencilere “Şimdi sizlerle dikey çizgilerin üzerinden çizme çalışmaları yapacağız.”der.
Öğretmen Ayşe, Metin, Aysel’e “Dikey çizgilerin üzerinden çiz.”ana yönergesini verdikten sonra,”Kalemlerinizi başlangıç noktasına koyun.” diyerek tam sözel ipucu verir ve öğrencilerin doğru davranışlarını pekiştirir. Sonra Ayşe’ye “Kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir. Ayşe’nin doğru davranışını pekiştirir.
Daha sonra öğretmen Ayşe ve Aysel’e beklemelerini söyler. Metin’e “Bak ben kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirdim.” der ve hareketin tamamını yaparak tam model olur. Metin’e “Hadi sen de kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.”der ve tam sözel ipucu verir. Metin’in doğru davranışını pekiştirir.
Öğretmen Ayşe ve Metin’e beklemesini söyler. Metin ile yaptığı tam model olma çalışmasını Aysel ile de yapar. Aysel’in doğru davranışını da pekiştirir ve ikinci oturuma geçer.
Öğretmen, Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizgilerin üzerinden çiz.” ana yönergesini verdikten sonra, “Kalemi koy.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışlarını pekiştirir. Sonra Ayşe’ye “Çizgi üzerinde hareket ettir.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir.
Daha sonra öğretmen Ayşe ve Aysel’e beklemelerini söyler. Metin’e “Bak ben kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirdim.” der ve kalemi başlangıç noktasına koyar, fakat elini hareket ettirmez ve yarım model olur. Metin’e “Hadi sen de kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir. Metin’in doğru davranışını pekiştirir. Öğretmen Ayşe ve Metin’e beklemesini söyler, Metin’le yaptığı yarım model olma çalışmasını Aysel ile yapar. Aysel’in doğru davranışını pekiştirir ve üçüncü oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “ Dikey çizgilerin üzerinden çiz.” ana yönergesini verdikten sonra,”Koy.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışlarını pekiştirir. Sonra Ayşe’ye “Hareket ettir.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir.
Öğretmen Ayşe ve Aysel’e beklemelerini söyler. Metin’e “Bak ben kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirdim.” der. Kalemi başlangıç noktasına götürür ve hiçbir şey yapmaz. Metin’e “Hadi sen de kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Öğretmen Ayşe ve Metin’e beklemesini söyler. Metin ile yaptığı hareketi yapacakmış gibi model olma çalışmasını Aysel ile de yapar. Aysel’in doğru davranışını pekiştirir ve dördüncü oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiğinde bu davranışını pekiştirir. Aysel ve Metin ise bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyduklarında bu davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen Ayşe’ye beklemesini söyler. Aysel ve Metin’e “Kalemin ucunu çizgi üzerinde yukarıdan aşağıya doğru hareket ettir.” diyerek tam sözel ipucu verir. Aysel ve Metin’in doğru davranışını pekiştirir ve beşinci oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiğinde bu davranışını pekiştirir.
Aysel ve Metin bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyduklarında öğretmen bu davranışlarını pekiştirir. Ayşe’ye beklemesini söyler. Aysel ve Metin’e “Çizgi üzerinde hareket ettir.” diyerek yarım sözel ipucu verir. Doğru davranışlarını pekiştirir ve altıncı oturuma geçer.
Öğretmen, Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiğinde bu davranışını pekiştirir. Aysel ve Metin bağımsız olarak kalemi başlangıç noktasına koyduklarında öğretmen bu davranışlarını pekiştirir. Ayşe’ye beklemesini söyler. Aysel ve Metin’e “Hareket ettir.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışlarını pekiştirerek yedinci oturuma geçer.
Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Ayşe, Metin ve Aysel bağımsız olarak dikey çizginin üzerinden çizdiklerinde bu davranışlarını pekiştirir. Öğretmen birinci çalışma kâğıtlarını toplar. Öğretmen dikey çizginin üzerinden çizme davranışını pekiştirme amacı ile ikinci çalışma kâğıtlarını dağıtır. “Dikey çizgilerin üzerinden çizin.” ana yönergesini verir. Bağımsız olarak dikey çizginin üzerinde çizen öğrencilerin bu davranışını pekiştirir. Öğretmen öğrencilerin trafik işareti bulunan çalışma kâğıtlarını boyamalarını ister. Çalışmaları kontrol eder. Doğru davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen daha sonra üçüncü çalışma kâğıtlarını dağıtır. Öğrencilere “Şimdi sizlerle sık kesik çizgilerle çizilmiş olan dikey çizgilerin üzerinden çizme çalışmaları yapacağız.” der. Öğretmen Ayşe, Metin ve Aysel’e “Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizginin üzerinden çiz.” diyerek ana yönergeyi verir. Öğretmen öğrencilerin performans kayıt tablosundaki performanslarını dikkate alarak öğretime başlar.
Öğretmen bu basamakta öğrenciler bağımsız duruma gelene kadar sistematik olarak ipuçlarını geri çeker. Çalışma sonunda üçüncü çalışma kâğıtlarını toplar. Öğretmen sık kesik çizgilerin üzerinden çizme davranışını pekiştirme amacı ile dördüncü çalışma kâğıtlarını dağıtır. “Sık kesik çizgilerle verilmiş olan dikey çizgilerin üzerinden çizin.” ana yönergesini verir. Bağımsız olarak sık kesik dikey çizgilerin üzerinden çizen öğrencilerin bu davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen öğrencilerin yıldız resimleri bulunan çalışma kâğıtlarını boyamalarını ister. Öğrencilerin çalışmalarını kontrol ederek doğru davranışlarını pekiştirir ve dersin işlenişini tamamlar.
DEĞERLENDİRME
Öğretmen, öğrencilerin öğretim sonunda becerinin her bir basamağını bağımsız ya da hangi ipucuyla yapabildiklerini kaydeder. Öğrenciler becerileri bağımsız olarak yapana kadar diğer derslerde de çalışmaya devam eder.
2. Çalışma kâğıdı
1. Çalışma Kâğıdı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
4. Çalışma kâğıdı
3. Çalışma kâğıdı
•
•
•
•
•
•
•
TRAFİK VE İLKYARDIM ÖĞRETİM PROGRAMI
AÇIKLAMALAR
Trafik ve İlk Yardım dersi öğretim programı konuları üç yılda işlenecek şekilde düzenlenmiştir.
Bu derste öğrencilere, insan yaşamının çok değerli olduğu vurgulanarak, trafik kurallarına uymanın bir insanlık görevi olduğu bilinci kazandırılmalıdır. Bu nedenle trafikle ilgili temel bilgilerin kazandırılmasına önem verilmeli, öğrencilerin trafikte kendi can güvenliklerini korumaya yönelik bilgilerle donatılması sağlanmalıdır. Öğrencilerin özellikle yaya ve yolcu olarak uyması gereken kurallar öğretilmelidir.
Ders konuları yaşayarak, gözlem yaparak ve uygulamaya yönelik olarak işlenmelidir. Uygulamalar lâboratuvar niteliğindeki yapılandırılmış ortamlardan, gerçek günlük yaşama doğru plânlanmalı ve uygulanmalıdır.
Bu derste öğrencilere, oyun için güvenli oyun alanlarının seçilmesi gerektiği açıklanmalı, yaya kaldırımları ve taşıt yollarının oyun alanı olarak kullanılmaması gerektiği vurgulanmalıdır. Özellikle, bisiklet kullanmayla ilgili güvenli davranışların kazandırılmasına önem verilmelidir.
Bu dersin işlenişinde, trafik bilgi ve kuralları ile ilgili işaret ve levhalar ya da bunların modelleri temin edilerek derslerde kullanımı sağlanmalıdır. Bununla ilgili olarak Resim-İş ve İş Eğitimi gibi derslerde sözü edilen modeller yaptırılmalıdır. Ders konuları resim, film, slayt vb.leriyle desteklenerek işlenmeli, ayrıca konular işlenirken trafiğin düzenlenmesi ve denetiminden sorumlu kişilerin sınıf ortamına davet edilerek dersin daha çekici hâle getirilmesi sağlanmalıdır.
İlk yardım ile ilgili konular işlenirken, kaza esnasında ilk yardımın çok önemli olduğu, ancak ilk yardımı yapan kişilerin bu konuda eğitimli olmamasının olumsuz sonuçlar doğuracağı mutlaka vurgulanmalıdır.
GENEL AMAÇLAR
1. Trafikle doğrudan ilgili birimleri tanır.
2. Trafiğin düzenli ve güvenli akışının kendisi ve başkalarının can güvenliği için önemli
olduğunu kavrar.
3. Trafik kazalarının bilgisizlik, dikkatsizlik ve sorumsuzluktan kaynaklandığını kavrar.
4. Trafik kurallarına uymaması hâlinde karşılaşabileceği tehlikeleri kavrar.
5. Trafikle ilgili terimleri kavrar.
6. İlk yardımın önemini kavrar.
7. Trafikle ilgili temel kurallara uyma alışkanlığı kazanır.
ÖZEL AMAÇLAR
1. Trafikle ilgili kuruluşları tanır.
2. Trafikle ilgili temel kavramların anlamını bilir.
3. Trafikle ilgili kavramları ayırt eder.
4. Taşıtları birbirinden ayıran özellikleri bilir.
5. Kara yolu ile ilgili kavramların anlamını bilir.
6. Trafik levhalarını tanır.
7. Trafik işaret ve levhalarını bilir.
8. Trafik işaret ve levhalarını korumayı bilir.
9. Kara yolunda uyulacak önceliklerin sırasını bilir.
10. Yayaların trafikte uyması gereken kuralları bilir.
11. Karşıya güvenli geçiş yapar.
12. Duraklarda uyulması gereken görgü kurallarını bilir.
13. Emniyet kemeri kullanmanın önemini bilir.
14. Trafik kazalarının nedenlerini bilir.
15. Kaza durumunda yapılması gerekenleri bilir.
16. Bisiklet sürücüsünün uyması gereken kuralları bilir.
17. İlk yardımın anlamını bilir.
18. İlk yardım çantasında bulunan araç gereçlerin kullanımını bilir.
19. Solunumun durması hâlinde yapılması gerekenleri bilir.
20. Yaralanmalarda kanamayı durdurma yollarını bilir.
21. Basit yaralanmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
22. Basit yaralanmalarda ilk yardım yapar.
23. Burun kanamalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
24. Burun kanamalarında ilk yardım yapar.
25. Burkulmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
26. Burkulmalarda ilk yardım yapar.
27. Arı sokmasında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
28. Arı sokmasında ilk yardım yapar.
29. Hafif yanıklarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
30. Hafif yanıklarda ilk yardım yapar.
31. Hayvan ısırmalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
32. Güneş yanıklarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
AMAÇ VE DAVRANIŞLAR
(6., 7. ve 8. yıllar)
ÜNİTE I: TRAFİK
Amaç 1: Trafikle ilgili kuruluşları tanır.
Davranışlar:
1. Karayolları Genel Müdürlüğünün trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
2. Emniyet Genel Müdürlüğünün trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
3. Millî Eğitim Bakanlığının trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
4. Belediyenin trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
5. Jandarma Genel Komutanlığının trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
Amaç 2: Trafikle ilgili temel kavramların anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Yayaların, hayvanların ve araçların kara yolu üzerindeki hareketlerine “trafik”
denildiğini söyler.
2. Kara yolunda bir taşıt ya da aracı sevk ve idare edenlere “sürücü” denildiğini
söyler.
3. Araçlarda sürücü dışında bulunan kişilere “yolcu” denildiğini söyler.
4. Kara yolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlara “taşıt” denildiğini
söyler.
5. Makine gücü ile yürütülen taşıtlara “motorlu taşıt” denildiğini söyler.
6. İnsan ve hayvan gücü ile yürütülen taşıtlara “motorsuz taşıt” denildiğini söyler.
7. Araç dışında, kara yolunda bulunan insanlara “yaya” denildiğini söyler.
8. Taşıtların, yolcu indirip bindirdikleri yere “durak” denildiğini söyler.
9. Sürücü olma yeterliliğine sahip olan kişilere verilen belgeye sürücü belgesi
denildiğini söyler.
Amaç 3: Trafikle ilgili kavramları ayırt eder.
Davranışlar:
1. Trafikle ilgili resim kartları arasından yayayı gösteren resim kartını seçer.
2. Trafikle ilgili resim kartları arasından sürücüyü gösteren resim kartını seçer.
3. Trafikle ilgili resim kartları arasından,motorlu taşıtı gösteren resim kartını seçer.
4. Trafikle ilgili resim kartları arasından, motorsuz taşıtı gösteren resim kartını seçer.
5. Trafikle ilgili resim kartları arasından, durağı gösteren resim kartını seçer.
Amaç 4: Taşıtları birbirinden ayıran özellikleri bilir.
Davranışlar:
1. Plâkanın, araçların birbirinden ayırt edilmesini sağladığını söyler.
2. İtfaiye, taksi vb. bazı araçların özel renkleri olduğunu söyler.
3. Toplu taşım araçlarında, aracın gideceği yeri belirten yazıların bulunduğunu
söyler.
Amaç 5: Kara yolu ile ilgili kavramların anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Kara yolunun taşıtlar tarafından kullanılan kısmına “taşıt yolu” denildiğini söyler.
2. Kara yolunun yayalar tarafından kullanılan kısmına “yaya yolu” denildiğini söyler.
3. Taşıt yolunda yayaların güvenli geçmelerini sağlayan alanlara “yaya geçidi”
denildiğini söyler.
4. Kara yolunda, diğer bir kara yolu veya demir yolunun alttan geçmesini sağlayan
geçitlere “alt geçit” denildiğini söyler.
5. Kara yolunda, diğer bir kara yolu veya demir yolunun üstten geçmesini sağlayan
geçitlere “üst geçit” denildiğini söyler.
6. Taşıt yolu kenarında kalan, yayaların ve hayvanların zorunlu durumlarda taşıtların
da kullanabileceği alana “banket” denildiğini söyler.
7. Taşıt yolunda öğrencilerin geçmesi için belirlenmiş alanlara “okul geçidi”
denildiğini söyler.
Amaç 6: Trafik levhalarını tanır.
Davranışlar:
1“Yaya geçidi” levhasını gösterir.
2. “Yaya geçidi” levhası gösterildiğinde adını söyler.
3. “Okul geçidi” levhasını gösterir.
4. “Okul geçidi” levhası gösterildiğinde adını söyler.
5. “Hastahane” levhasını gösterir.
6. “Hastahane” levhası gösterildiğinde adını söyler.
7. “Telefon” levhasını gösterir.
8. “Telefon” levhası gösterildiğinde adını söyler.
9. “İlk yardım” levhasını gösterir.
10. “İlk yardım” levhasını gösterildiğinde adını söyler.
11. “Polis” levhasını gösterir.
12. “Polis” levhası gösterildiğinde adını söyler.
13. “Jandarma” levhasını gösterir.
14. “Jandarma” levhası gösterildiğinde adını söyler.
15. “Yangın tehlikesi” levhasını gösterir.
16. “Yangın tehlikesi” levhası gösterildiğinde adını söyler.
17. “Yaya giremez” levhasını gösterir.
18. “Yaya giremez” levhası gösterildiğinde adını söyler.
19. “Bisiklet giremez” levhasını gösterir.
20. “Bisiklet giremez” levhası gösterildiğinde adını söyler.
Amaç 7: Trafik işaret levhalarını bilir.
Davranışlar:
1. Trafik işaretlerinin trafiği düzenlemek için kullanıldığını söyler.
2. İşaret levhalarının bir trafik işareti olduğunu söyler.
3. Sesli ve ışıklı trafik işaret cihazlarının bir trafik işareti olduğunu söyler.
4. Yer işaretlemelerinin bir trafik işareti olduğunu söyler.
5. Görevli trafik polisi ve diğer yetkililerin yaptığı hareketlerin bir trafik işareti
olduğunu söyler.
Amaç 8: Trafik işareti ve levhalarını korunmayı bilir.
Davranışlar:
1. Trafik işaret ve levhalarına taş, sopa vb.lerinin vurulmaması gerektiğini söyler.
2. Trafik işaret ve levhalarına afiş vb.lerinin yapıştırılmaması gerektiğini söyler.
3. Trafik işaret ve levhalarının yerlerinden sökülmemesi gerektiğini söyler.
4. Trafik işaret ve levhalarına yazı yazılmaması gerektiğini söyler.
5. Trafik işaret ve levhalarının kırılmaması gerektiğini söyler.
6. Trafik işaret ve levhalarının önlerine, görülmelerini engelleyecek şekilde maddeler
konulmaması gerektiğini söyler.
Amaç 9: Kara yolunda uyulacak önceliklerin sırasını bilir.
Davranışlar:
1. Yaya ve sürücülerin, trafik polisinin uyarı ve işaretlerine uyması gerektiğini söyler.
2. Yaya ve sürücülerin, Sesli ve ışıklı trafik işaret cihazlarına uyması gerektiğini
söyler.
3. Yaya ve sürücülerin, trafik işaret levhalarına uyması gerektiğini söyler.
Amaç 10: Yayaların trafikte uyması gereken kuralları bilir.
Davranışlar:
1. Yayaların, yaya kaldırımlarında yürümesi gerektiğini söyler.
2. Yaya kaldırımlarında, kaldırımın sağından yürünmesi gerektiğini söyler.
3. Yaya kaldırımı olmayan yerlerde gidiş yönüne göre taşıt yolunun solundan
yürünmesi gerektiğini söyler.
4. Gece yürüyüşlerinde, açık renkli giysiler giyileceğini söyler.
5. Gece yürüyüşlerinde elde ve üzerinde ışık yansıtıcı taşınacağını söyler.
6. Karşıdan karşıya geçişlerde varsa alt ve üst geçitleri kullanmaları gerektiğini
söyler.
7. Yayaların başkalarını rahatsız etmeden yürümeleri gerektiğini söyler.
8. Başkalarını engelleyecek şekilde, grup hâlinde yürünmemesi gerektiğini söyler.
9. Duran araçların arkasından, önünden ve arasından yola çıkılmayacağını söyler.
10. Polis veya ışıklı trafik işaret cihazlarının bulunduğu kontrollü yaya geçitlerinden
geçilmesi gerektiğini söyler.
Amaç 11: Karşıya güvenli geçiş yapar.
Davranışlar:
1. Kaldırımın kenarında durur.
2. Önce sola bakar.
3. Sonra sağa bakar.
4. Sonra tekrar sola bakar.
5. Gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Amaç 12: Duraklarda uyulması gereken görgü kurallarını bilir.
Davranışlar:
1. Araçlara binmek için sıra hâlinde beklenilmesi gerektiğini söyler.
2. Sıra hâlindeyken başkalarını rahatsız edici davranışlar yapılmaması gerektiğini
söyler.
3. Araç geldiğinde, sıranın bozulmamasının gerektiğini söyler.
4. Araca binerken başkasının önüne geçmeye çalışılmaması gerektiğini söyler.
Amaç 13: Emniyet kemeri kullanmanın önemini bilir.
Davranışlar:
1. Emniyet kemerinin, can güvenliğini sağlayan bir araç olduğunu söyler.
2. Emniyet kemeri kullanmanın, trafik kazalarındaki ölümleri azaltacağını söyler.
3. Emniyet kemeri kullanmanın, trafik kazalarındaki yaralanmaları azaltacağını
söyler.
4. Kısa mesafelerde bile emniyet kemeri takılması gerektiğini söyler.
5. Emniyet kemeri takmamanın bir trafik suçu olduğunu söyler.
Amaç 14: Trafik kazalarının nedenlerini bilir.
Davranışlar:
1. Dikkatsiz olarak araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
2. Belirlenen hızın üstünde araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
3. Uykusuz ve yorgun olarak araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
4. Alkollü olarak araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
5. Hatalı sollamanın kaza nedeni olduğunu söyler.
6. Trafik işaret ve levhalarına uymamanın kaza nedeni olduğunu söyler.
7. Araçların kapasitesinin üzerinde yük taşımasının, kaza nedeni olduğunu söyler.
8. Araçlarda oluşan teknik arızanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
9. Kötü iklim koşullarının, kaza nedeni olduğunu söyler.
10. Yoldaki bozuklukların kaza nedeni olduğunu söyler.
11. Yayaların, kurallara uygun davranmamasının kaza nedeni olduğunu bilir.
12. Araçların kapasitesinin üstünde yolcu taşımasının, kaza nedeni olduğunu söyler.
13. Yük taşınmasında kullanılan araçlarla yolcu taşımanın, kaza nedeni olduğunu
söyler.
Amaç 15: Kaza durumunda yapılması gerekenleri bilir.
Davranışlar:
1. Kaza sırasında soğukkanlı davranılması gerektiğini söyler.
2. Kaza yerinde güvenlik önlemlerinin alınması gerektiğini söyler.
3. İlk yardım konusunda bilgili olan kişilerce kazazedeye ilk yardımın yapılması
gerektiğini söyler.
4. İlgili birimlere kazanın haber verilmesi gerektiğini söyler.
5. Yaralı kişilerin bir an önce sağlık kuruluşuna gönderilmesi gerektiğini söyler.
Amaç 16: Bisiklet sürücüsünün uyması gereken kuralları bilir.
Davranışlar:
1. Bisikletin, sürücü boyuna uygun olması gerektiğini söyler.
2. Sürücünün, bisikleti, bisiklet yolunda kullanması gerektiğini söyler.
3. Bisiklet yolu olmayan yerlerde, taşıt yolunun en sağından gidilmesi gerektiğini
söyler.
4. Taşıt yolunda ikiden fazla bisikletin yan yana kullanılmaması gerektiğini söyler.
5. Sürücünün, bisiklet kullanırken gidonu her iki elle tutması gerektiğini söyler.
6. Bisikletin önünde, arkasında yük ve yolcu taşınmaması gerektiğini söyler.
7. Bisiklet sürücüsünün, önünde giden bir taşıta tutunmaması ve asılmaması
gerektiğini söyler.
8. Bisiklet üzerinde tehlikeli hareket ve oyunlar yapılmaması gerektiğini söyler.
9. Tehlikeli ve raylı yollarda bisiklet kullanılmaması gerektiğini söyler.
10. Bisikletle aşırı hız yapılmaması gerektiğini söyler.
11. Hızlı giderken ön frenin kullanılmaması gerektiğini söyler.
12. Uzun etek vb. uygun olmayan giysilerle bisiklet sürülmemesi gerektiğini söyler.
ÜNİTE II: İLK YARDIM
Amaç 17: İlk yardımın anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Kazaya uğrayan kişiye, bir sağlık kuruluşuna ulaştırılıncaya kadar yapılan
yardımın, ilk yardım olduğunu söyler.
2. Aniden hastalanan kişiye, bir sağlık kuruluşuna ulaştırılıncaya kadar yapılan
yardımın, ilk yardım olduğunu söyler.
3. İlk yardımın yaşam kurtardığını söyler.
4. İlk yardımın, olay yerinde ve bulunan malzemelerle yapıldığını söyler.
Amaç 18: İlk yardım çantasında bulunan araç gereçlerin kullanımını bilir.
Davranışlar:
1. Pamuğun açık yara üzerine sürülmemesi ve konulmaması gerektiğini söyler.
2. Kanama ve yaralanmalarda pansuman yapmak için gazlı bezin kullanıldığını
söyler.
3. Gazlı bezin yara üzerine gelecek kısmına elle dokunulmaması gerektiğini söyler.
4. Yara üzerindeki gazlı bezi sabit tutmak için sargı bezi/plaster kullanıldığını söyler.
5. Küçük yaraları kapatmak için yara bandı kullanıldığını söyler.
6. Giysi ve sargı bezini kesmek için makas kullanıldığını söyler.
7. İlk yardım uygulamalarında cerrahî eldiven kullanılması gerektiğini söyler.
Amaç 19: Solunumun durması hâlinde yapılması gerekenleri bilir.
Davranışlar:
1. Solunumu duran kişinin, sert bir zemin üzerine sırt üstü yatırılması gerektiğini
söyler.
2. Alnın geriye itilip, çenenin tutularak ağzın açılması gerektiğini söyler.
3. Ağız içindeki yabancı maddelerin çıkartılıp ağız içinin temizlenmesi gerektiğini
söyler.
4. Dilin öne çekilerek solunum yolunun açılması gerektiğini söyler.
5. Vücudu sıkan gömlek, kemer, kravat vb.lerinin gevşetilmesi gerektiğini söyler.
6. Hasta/yaralı normal nefes almaya başladığında yan yatırılması gerektiğini söyler.
Amaç 20: Yaralanmalarda kanamayı durdurma yollarını bilir.
Davranışlar:
1. Kanayan yerin üzerine temiz parmaklarla bastırılacağını söyler.
2. Kanayan yerin kalp hizasından yukarıda tutulacağını söyler.
3. Kanayan yerin üzerine tampon konularak gazlı bezle sarılacağını söyler.
Amaç 21: Basit yaralanmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Kanamanın durdurulması gerektiğini söyler.
2. İlk yardımı yapacak kişinin, ellerini su ve sabunla yıkaması gerektiğini söyler.
3. Yara çevresinin su ve sabunla temizlenmesi gerektiğini söyler.
4. Yara üzerine gazlı bez konularak sarılması gerektiğini söyler.
Amaç 22: Basit yaralanmalarda ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Kanamayı durdurur.
2. Ellerini yıkar.
3. Yaranın çevresini su ve sabunla temizler.
4. Yara üzerine gazlı bez koyar.
5. Gazlı bezin üzerini sargı beziyle sarar.
Amaç 23: Burun kanamalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Burun kanatlarının parmakla kuvvetlice sıkılması gerektiğini söyler.
2. Burnun su ile yıkanması gerektiğini söyler.
3. Sabit bir yere oturulması gerektiğini söyler.
4. Başın öne doğru eğilerek beklemesi gerektiğini söyler.
5. Burun sıkıldığı hâlde durmayan kanamalarda sağlık kuruluşuna gidilmesi
gerektiğini söyler.
Amaç 24: Burun kanamalarında ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Burun kanatlarını parmaklarıyla kuvvetlice sıkar.
2. Kanayan burnu su ile yıkar.
3. Burnu kanayan kişiyi sabit bir yere oturtur.
4. Burnu kanayan kişinin başını öne eğerek bekletir.
Amaç 25: Burkulmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Burkulan bölgenin hareket ettirilmemesi gerektiğini söyler.
2. Burkulan bölgeye torba/havlu içinde buz konulması gerektiğini söyler.
3. Burkulan bölgenin kalp hizasından yüksekte tutulması gerektiğini söyler.
Amaç 26: Burkulmalarda ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Burkulan bölgeyi hareket ettirmez.
2. Burkulan bölgeye torba/havlu içinde buz koyar.
3. Burkulan bölgeyi kalp hizasından yüksekte tutar.
Amaç 27 Arı sokmasında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Arının iğnesinin çıkarılması gerektiğini söyler.
2. Arının soktuğu kısma buz koyarak bir süre beklenmesi gerektiğini söyler.
3. Boğaz bölgesindeki arı sokmasında soğuk sıvı içirilmesi gerektiğini söyler.
Amaç 28: Arı sokmasında ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Arının iğnesini çıkarır.
2. Arının soktuğu kısma buz koyarak bekler.
Amaç 29 Hafif yanıklarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Yanık bölgenin suyla yıkanması gerektiğini söyler.
2. Yanık bölgenin soğuk su/buz ile soğutulması gerektiğini söyler.
3. Yanık bölgenin temiz gazlı bezle kapatılması gerektiğini söyler.
Amaç 30: Hafif yanıklarda ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Yanık bölgeyi suyla yıkar.
2. Yanık bölgeyi soğuk su/buz ile soğutur.
3. Yanık bölgeyi temiz gazlı bezle kapatır.
Amaç 31: Hayvan ısırmalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Isırılan bölgenin bol sabunlu suyla yıkanacağını söyler.
2. Yaranın steril gazlı bezle kapatılacağını söyler.
3. En yakın sağlık kuruluşuna gidileceğini söyler.
Amaç 32: Güneş yanıklarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Yanık yere soğuk su ile kompres yapılacağını söyler.
2. İlk yardım uygulaması yapılan kişiye tuzlu ayran içirileceğini söyler.
3. Yanık yere, yanık pomadı sürüleceğini söyler.
ÜNİTELER
ÜNİTE I: TRAFİK
A. Trafikle İlgili Kuruluşlar
B. Kara Yolu Trafiği
1. Trafik ve kara yolu ile ilgili temel kavramlar
2. Taşıtları birbirinden ayıran özellikler
C. Temel Trafik Bilgileri
1. Trafik işaret levhaları
2. Trafik işaret levhalarının korunması
Ç. Trafikte Güvenli Davranışlar
1. Trafik işaretlerinde uyulması gereken öncelikler sırası
2. Yayalarla ilgili kurallar
3. Karşıdan karşıya geçme
4. Duraklarda uyulması gereken kurallar
D. Trafik Kazaları
1. Emniyet kemeri kullanmanın önemi
2. Trafik kazalarının nedenleri
3. Trafik kazalarında yapılması gereken davranışlar
E. Bisiklet Kullanma
ÜNİTE II: İLK YARDIM
A. İlk Yardımın Anlamı
B. İlk Yardım Malzemeleri
C. İlk Yardım Uygulamaları
1. Solunum durması hâlinde ilk yardım
2. Yaralanmalarda ilk yardım
3. Kanamalarda ilk yardım
4. Burkulmalarda ilk yardım
5. Arı sokmalarında ilk yardım
6. Yanıklarda ilk yardım
ÖRNEK İŞLENİŞ
Açıklama:
Öğretilecek konularla ilgili olarak hazırlanan bir çizelge ile öğrencilerin performansları önceden ölçülür. Bu ölçme sırasında konuyla ilgili olarak öğrencilere yönergeler verilir. Bu yönergelerin bağımsız gerçekleştirilmesi “B.”, sözel ipucu verildiğinde gerçekleştirilmesi “S.İ.”, model olarak gerçekleştirilmesi “M.O.” ve fiziksel yardımla gerçekleştirilmesi “F.Y.” ile gösterilir. (Performansın belirlenmesi için yapılan çalışma ve buna ilişkin hazırlanan kayıt tablosu günlük plân formatının dışındadır.)
PERFORMANS KAYIT TABLOSU
BİLDİRİMLER
YÖNERGELER
ÖLÇÜT
Nazan
Burcu
Alper
Ana yönerge: Karşıya güvenli geçiş yap.
% 100
B
1. Kaldırımın kenarında durur.
1. Kaldırımın kenarında dur.
B.
B.
B.
2. Önce sola bakar.
2. Önce sola bak.
B.
S.İ.
B.
3. Sonra sağa bakar.
3. Sonra sağa bak.
B.
S.İ.
B.
4. Sonra tekrar sola bakar.
4. Sonra tekrar sola bak.
B.
S.İ.
B.
5. Gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
5. Gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.
B.
M.O.
S.İ.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bakar.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bak.
B.
S.İ.
S.İ.
7. Gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
7. Gelen bir araç yoksa karşıya geç.
B.
S.İ.
S.İ.
Dersin Adı : Trafik ve İlk Yardım Eğitimi
Ünitenin Adı : Trafik
Konunun Adı : Trafikte Güvenli Davranışlar
Süre : 40 dakika
Yöntem ve Teknikler: Anlatım, soru-yanıt, rol oynama, tüm beceri
Öğretim Materyalleri: Video, video kaseti, tebeşir, olay kartları, tahta parçası
Amaç: Karşıya güvenli geçiş yapar.
Davranışlar:
1. Kaldırımın kenarında durur.
2. Önce sola bakar.
3. Sonra sağa bakar.
4. Sonra tekrar sola bakar.
5. Gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Gelen bir amaç yoksa karşıya geçer.
Performans kayıt tablosu dikkate alınarak davranışlar ad belirtilerek yeniden yazılır.
I. Oturum
Burcu;1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Tam sözel ipucu verildiğinde önce sola bakar.
3. Tam sözel ipucu verildiğinde sonra sağa bakar.
4. Tam sözel ipucu verildiğinde tekrar sola bakar.
5. Tam model olunduğunda gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Tam sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Tam sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Alper; 1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Bağımsız olarak önce sola bakıyor.
3. Bağımsız olarak sonra sağa bakıyor.
4. Bağımsız olarak sonra tekrar sola bakıyor.
5. Tam sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Tam sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Tam sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
II. Oturum
Burcu;1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Yarım sözel ipucu verildiğinde önce sola bakar.
3. Yarım sözel ipucu verildiğinde sonra sağa bakar.
4. Yarım sözel ipucu verildiğinde tekrar sola bakar.
5. Yarım model olunduğunda gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yarım sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Yarım sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Alper; 1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Bağımsız olarak önce sola bakıyor.
3. Bağımsız olarak sonra sağa bakıyor.
4. Bağımsız olarak sonra tekrar sola bakıyor.
5. Yarım sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yarım sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Yarım sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
III. Oturum
Burcu;1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde önce sola bakar.
3. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde sonra sağa bakar.
4. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde tekrar sola bakar.
5. Hareket yapılacakmış gibi model olunduğunda gelen bir araç yoksa yolun ortasına
kadar yürür.
6. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Alper; 1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Bağımsız olarak önce sola bakıyor.
3. Bağımsız olarak sonra sağa bakıyor.
4. Bağımsız olarak sonra tekrar sola bakıyor.
5. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar
yürür.
6. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
ÖĞRENME VE ÖĞRETME ETKİNLİKLERİ
Öğretmen ders öncesinde sınıf ortamını düzenler (yol, kaldırım gibi).
Öğretmen öğrencilere “Bugün sizlerle trafik ışığı, trafik polisi ve geçitlerin olmadığı yollarda karşıya nasıl güvenli geçiş yapılacağını öğreneceğiz.” diyerek derse giriş yapar. Daha sonra öğrencilere “Okula, bakkala gelip giderken yollarda karşıdan karşıya geçiyor musunuz?” sorusunu yöneltir. Öğrencilerden gelen “evet” yanıtı üzerine öğretmen “Peki trafik polisi, trafik işaretleri ve geçitlerin olmadığı yollarda karşıya nasıl geçiyorsunuz?” sorusunu yöneltir. Öğretmen gelen yanıtları dinledikten sonra “Şimdi sizlerle karşıya nasıl güvenli geçiş yapıldığını gösteren bir film izleyeceğiz. Filmde karşıya güvenli şekilde geçen öğrencinin sırayla neler yaptığını dikkatlice izleyelim. Bu sırada sizlerle karşıya güvenli bir geçişin nasıl yapıldığı üzerinde konuşacağız.” diyerek filmi izletmeye başlar. Film izlenirken öğretmen karşıya geçişle ilgili her işlem basamağında filmi durdurarak ne yapıldığını söyler ve her basamakla ilgili ne yapıldığını öğrencilerin tekrar etmesini ister. Her basamakta aynı işlemler yapılarak film izlenir. Daha sonra öğretmen karşıya güvenli geçişin nasıl yapıldığını bir kez daha tekrar eder ve “Şimdi sizlerle karşıya güvenli geçiş nasıl oluyor, bunun uygulamasını yapacağız.” diyerek öğrencilerin yapılandırılmış ortama gelmelerini ister. Öğretmen; Nazan, Burcu, Alper dışındaki iki kişiye sağ ve sol yönden gelen araç rolü verir. Sonra “Çocuklar, şimdi Nazan karşıya güvenli bir geçiş nasıl yapılır bize gösterecek. Sizler de arkadaşınızı dikkatlice izleyin, daha sonra sizlerle de aynı çalışmayı yapacağız.” der. Nazan’a “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir. Nazan karşıya geçerken, öğretmen de Nazan’ın yaptığı davranışları diğer öğrencilere açıklar. Öğrencileri, Nazan’ı dikkatlice izledikleri için pekiştirir. Daha sonra öğretmen Nazan’a “Aferin Nazan, karşıya güvenli geçiş yaptın.” diyerek doğru davranışlarını pekiştirir. Öğretmen Nazan ve Burcu’ya “ Çocuklar Alper karşıya güvenli geçiş yapacak. Sizlerde arkadaşınızı dikkatlice izleyin, daha sonra Burcu ile de aynı çalışmayı yapacağız. “ der. Öğretmen Nazan’dan sonra Alper’i yanına çağırır. Alper’le I. oturuma geçer. Alper’e “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir. Alper kaldırımın kenarında durur, önce sola bakar, sonra sağa bakar, sonra tekrar sola bakar. Öğretmen Alper’in bağımsız yaptığı bu doğru davranışları pekiştirir. Öğretmen Alper’e “Gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir. Alper yolun ortasına kadar yürüdüğünde bu davranışını pekiştirir. Yine öğretmen Alper’e “Yolun ortasında tekrar sağa bak.” diyerek tam sözel ipucu verir. Alper o yöne baktığında davranışını pekiştirir. Daha sonra “Gelen bir araç yoksa karşıya geç.” diyerek tam sözel ipucu verir. Alper geçişini tamamladığında bu davranışını da pekiştirir.
Öğretmen Alper’in yanına giderek yine Alper’e “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir ve II. oturuma geçilir. Alper’in sırasıyla doğru yaptığı bağımsız davranışları pekiştirir. Öğretmen Alper’e “Ortaya kadar yürü.” diyerek yarım sözel ipucu verir. Alper yolun ortasına kadar yürüdüğünde bu davranışını pekiştirir. Yine öğretmen Alper’e “Sağa bak.” diyerek yarım sözel ipucu verir. Alper o yöne baktığında davranışını pekiştirir. Daha sonra “Karşıya geç.” diyerek yine yarım sözel ipucu verir. Alper geçişini tamamladığında bu davranışını da pekiştirir. Öğretmen “Aferin sana Alper.” diyerek davranışını pekiştirir. Burcu ve Nazan’ın da olumlu davranışlarını pekiştirir ve “Size de aferin çocuklar, Alper’i sessiz ve dikkatlice izlediniz. Alper yine karşıya geçsin siz yine onu izleyin.” diyerek Alper’e “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir ve III. oturuma geçer. Bağımsız yaptığı davranışları pekiştirir ve sırasıyla “Yürü.”, “Bak.”, “Geç.” diyerek eylemi içeren sözel ipuçlarını verir. Alper geçişini tamamladığında doğru davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen Alper’le yaptığı çalışmayı bitirdikten sonra Burcu’yu yanına çağırır. Burcu’ya “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek Burcu’yla I. oturuma geçer. Burcu, kaldırımın kenarında durduğunda bu davranışını pekiştirir. Daha sonra öğretmen Burcu’ya “Önce sola bak.”, “Sonra sağa bak.”, “Sonra tekrar sola bak.” diyerek tam sözel ipuçlarını verir ve her sözel ipucundan sonra doğru davranışlarını pekiştirir. Öğretmen daha sonra, “Bak ben, gelen araç olmadığı için yolun ortasına kadar yürüdüm.” der ve hareketin tamamını yaparak tam model olur. “Hadi sen de gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Yine öğretmen “Yolun ortasında tekrar sağa bak.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. “Gelen bir araç yoksa karşıya geç.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir.
Öğretmen Burcu’nun yanına giderek yine ana yönergeyi verir ve II. oturuma geçer. Burcu’nun bağımsız yaptığı davranışını pekiştirerek sırasıyla “Sola bak.”, “Sağa bak.”, “Sola bak.” diyerek yarım sözel ipuçlarını verir ve her sözel ipucundan sonra doğru davranışını pekiştirir. Daha sonra öğretmen “Bak ben, gelen araç olmadığı için yolun ortasına kadar yürüdüm.” der ve harekete başlar, ancak yolun ortasına kadar gitmez. “Hadi sen de gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışı pekiştirir. Daha sonra öğretmen Burcu’ya “Sağa bak.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Sonra öğretmen “Karşıya geç.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Öğretmen daha sonra Burcu’ya ana yönergeyi verir ve III. oturuma geçer. Burcu’nun bağımsız yaptığı davranışı pekiştirerek sırayla “Bak.”, “Bak.”, “Bak.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve her sözel ipucundan sonra doğru davranışını pekiştirir. Sonra öğretmen “Bak ben gelen araç olmadığı için yolun ortasına kadar yürüdüm.” der ve hareketi yapacakmış gibi ayağını kaldırır. Burcu’ya “Hadi sen de gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Sonra öğretmen sırayla “Bak.”, “Geç.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışı pekiştirerek dersin işlenişini tamamlar.
Değerlendirme
Öğretmen, öğrencilerin öğretim sonunda becerinin her bir basamağını bağımsız ya da hangi ipucuyla yapabildiklerini kaydeder. Öğrenciler becerileri bağımsız olarak yapana kadar diğer derslerde de çalışmaya devam eder.
Trafik ve İlk Yardım dersi öğretim programı konuları üç yılda işlenecek şekilde düzenlenmiştir.
Bu derste öğrencilere, insan yaşamının çok değerli olduğu vurgulanarak, trafik kurallarına uymanın bir insanlık görevi olduğu bilinci kazandırılmalıdır. Bu nedenle trafikle ilgili temel bilgilerin kazandırılmasına önem verilmeli, öğrencilerin trafikte kendi can güvenliklerini korumaya yönelik bilgilerle donatılması sağlanmalıdır. Öğrencilerin özellikle yaya ve yolcu olarak uyması gereken kurallar öğretilmelidir.
Ders konuları yaşayarak, gözlem yaparak ve uygulamaya yönelik olarak işlenmelidir. Uygulamalar lâboratuvar niteliğindeki yapılandırılmış ortamlardan, gerçek günlük yaşama doğru plânlanmalı ve uygulanmalıdır.
Bu derste öğrencilere, oyun için güvenli oyun alanlarının seçilmesi gerektiği açıklanmalı, yaya kaldırımları ve taşıt yollarının oyun alanı olarak kullanılmaması gerektiği vurgulanmalıdır. Özellikle, bisiklet kullanmayla ilgili güvenli davranışların kazandırılmasına önem verilmelidir.
Bu dersin işlenişinde, trafik bilgi ve kuralları ile ilgili işaret ve levhalar ya da bunların modelleri temin edilerek derslerde kullanımı sağlanmalıdır. Bununla ilgili olarak Resim-İş ve İş Eğitimi gibi derslerde sözü edilen modeller yaptırılmalıdır. Ders konuları resim, film, slayt vb.leriyle desteklenerek işlenmeli, ayrıca konular işlenirken trafiğin düzenlenmesi ve denetiminden sorumlu kişilerin sınıf ortamına davet edilerek dersin daha çekici hâle getirilmesi sağlanmalıdır.
İlk yardım ile ilgili konular işlenirken, kaza esnasında ilk yardımın çok önemli olduğu, ancak ilk yardımı yapan kişilerin bu konuda eğitimli olmamasının olumsuz sonuçlar doğuracağı mutlaka vurgulanmalıdır.
GENEL AMAÇLAR
1. Trafikle doğrudan ilgili birimleri tanır.
2. Trafiğin düzenli ve güvenli akışının kendisi ve başkalarının can güvenliği için önemli
olduğunu kavrar.
3. Trafik kazalarının bilgisizlik, dikkatsizlik ve sorumsuzluktan kaynaklandığını kavrar.
4. Trafik kurallarına uymaması hâlinde karşılaşabileceği tehlikeleri kavrar.
5. Trafikle ilgili terimleri kavrar.
6. İlk yardımın önemini kavrar.
7. Trafikle ilgili temel kurallara uyma alışkanlığı kazanır.
ÖZEL AMAÇLAR
1. Trafikle ilgili kuruluşları tanır.
2. Trafikle ilgili temel kavramların anlamını bilir.
3. Trafikle ilgili kavramları ayırt eder.
4. Taşıtları birbirinden ayıran özellikleri bilir.
5. Kara yolu ile ilgili kavramların anlamını bilir.
6. Trafik levhalarını tanır.
7. Trafik işaret ve levhalarını bilir.
8. Trafik işaret ve levhalarını korumayı bilir.
9. Kara yolunda uyulacak önceliklerin sırasını bilir.
10. Yayaların trafikte uyması gereken kuralları bilir.
11. Karşıya güvenli geçiş yapar.
12. Duraklarda uyulması gereken görgü kurallarını bilir.
13. Emniyet kemeri kullanmanın önemini bilir.
14. Trafik kazalarının nedenlerini bilir.
15. Kaza durumunda yapılması gerekenleri bilir.
16. Bisiklet sürücüsünün uyması gereken kuralları bilir.
17. İlk yardımın anlamını bilir.
18. İlk yardım çantasında bulunan araç gereçlerin kullanımını bilir.
19. Solunumun durması hâlinde yapılması gerekenleri bilir.
20. Yaralanmalarda kanamayı durdurma yollarını bilir.
21. Basit yaralanmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
22. Basit yaralanmalarda ilk yardım yapar.
23. Burun kanamalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
24. Burun kanamalarında ilk yardım yapar.
25. Burkulmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
26. Burkulmalarda ilk yardım yapar.
27. Arı sokmasında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
28. Arı sokmasında ilk yardım yapar.
29. Hafif yanıklarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
30. Hafif yanıklarda ilk yardım yapar.
31. Hayvan ısırmalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
32. Güneş yanıklarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
AMAÇ VE DAVRANIŞLAR
(6., 7. ve 8. yıllar)
ÜNİTE I: TRAFİK
Amaç 1: Trafikle ilgili kuruluşları tanır.
Davranışlar:
1. Karayolları Genel Müdürlüğünün trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
2. Emniyet Genel Müdürlüğünün trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
3. Millî Eğitim Bakanlığının trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
4. Belediyenin trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
5. Jandarma Genel Komutanlığının trafikle ilgili bir kuruluş olduğunu söyler.
Amaç 2: Trafikle ilgili temel kavramların anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Yayaların, hayvanların ve araçların kara yolu üzerindeki hareketlerine “trafik”
denildiğini söyler.
2. Kara yolunda bir taşıt ya da aracı sevk ve idare edenlere “sürücü” denildiğini
söyler.
3. Araçlarda sürücü dışında bulunan kişilere “yolcu” denildiğini söyler.
4. Kara yolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlara “taşıt” denildiğini
söyler.
5. Makine gücü ile yürütülen taşıtlara “motorlu taşıt” denildiğini söyler.
6. İnsan ve hayvan gücü ile yürütülen taşıtlara “motorsuz taşıt” denildiğini söyler.
7. Araç dışında, kara yolunda bulunan insanlara “yaya” denildiğini söyler.
8. Taşıtların, yolcu indirip bindirdikleri yere “durak” denildiğini söyler.
9. Sürücü olma yeterliliğine sahip olan kişilere verilen belgeye sürücü belgesi
denildiğini söyler.
Amaç 3: Trafikle ilgili kavramları ayırt eder.
Davranışlar:
1. Trafikle ilgili resim kartları arasından yayayı gösteren resim kartını seçer.
2. Trafikle ilgili resim kartları arasından sürücüyü gösteren resim kartını seçer.
3. Trafikle ilgili resim kartları arasından,motorlu taşıtı gösteren resim kartını seçer.
4. Trafikle ilgili resim kartları arasından, motorsuz taşıtı gösteren resim kartını seçer.
5. Trafikle ilgili resim kartları arasından, durağı gösteren resim kartını seçer.
Amaç 4: Taşıtları birbirinden ayıran özellikleri bilir.
Davranışlar:
1. Plâkanın, araçların birbirinden ayırt edilmesini sağladığını söyler.
2. İtfaiye, taksi vb. bazı araçların özel renkleri olduğunu söyler.
3. Toplu taşım araçlarında, aracın gideceği yeri belirten yazıların bulunduğunu
söyler.
Amaç 5: Kara yolu ile ilgili kavramların anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Kara yolunun taşıtlar tarafından kullanılan kısmına “taşıt yolu” denildiğini söyler.
2. Kara yolunun yayalar tarafından kullanılan kısmına “yaya yolu” denildiğini söyler.
3. Taşıt yolunda yayaların güvenli geçmelerini sağlayan alanlara “yaya geçidi”
denildiğini söyler.
4. Kara yolunda, diğer bir kara yolu veya demir yolunun alttan geçmesini sağlayan
geçitlere “alt geçit” denildiğini söyler.
5. Kara yolunda, diğer bir kara yolu veya demir yolunun üstten geçmesini sağlayan
geçitlere “üst geçit” denildiğini söyler.
6. Taşıt yolu kenarında kalan, yayaların ve hayvanların zorunlu durumlarda taşıtların
da kullanabileceği alana “banket” denildiğini söyler.
7. Taşıt yolunda öğrencilerin geçmesi için belirlenmiş alanlara “okul geçidi”
denildiğini söyler.
Amaç 6: Trafik levhalarını tanır.
Davranışlar:
1“Yaya geçidi” levhasını gösterir.
2. “Yaya geçidi” levhası gösterildiğinde adını söyler.
3. “Okul geçidi” levhasını gösterir.
4. “Okul geçidi” levhası gösterildiğinde adını söyler.
5. “Hastahane” levhasını gösterir.
6. “Hastahane” levhası gösterildiğinde adını söyler.
7. “Telefon” levhasını gösterir.
8. “Telefon” levhası gösterildiğinde adını söyler.
9. “İlk yardım” levhasını gösterir.
10. “İlk yardım” levhasını gösterildiğinde adını söyler.
11. “Polis” levhasını gösterir.
12. “Polis” levhası gösterildiğinde adını söyler.
13. “Jandarma” levhasını gösterir.
14. “Jandarma” levhası gösterildiğinde adını söyler.
15. “Yangın tehlikesi” levhasını gösterir.
16. “Yangın tehlikesi” levhası gösterildiğinde adını söyler.
17. “Yaya giremez” levhasını gösterir.
18. “Yaya giremez” levhası gösterildiğinde adını söyler.
19. “Bisiklet giremez” levhasını gösterir.
20. “Bisiklet giremez” levhası gösterildiğinde adını söyler.
Amaç 7: Trafik işaret levhalarını bilir.
Davranışlar:
1. Trafik işaretlerinin trafiği düzenlemek için kullanıldığını söyler.
2. İşaret levhalarının bir trafik işareti olduğunu söyler.
3. Sesli ve ışıklı trafik işaret cihazlarının bir trafik işareti olduğunu söyler.
4. Yer işaretlemelerinin bir trafik işareti olduğunu söyler.
5. Görevli trafik polisi ve diğer yetkililerin yaptığı hareketlerin bir trafik işareti
olduğunu söyler.
Amaç 8: Trafik işareti ve levhalarını korunmayı bilir.
Davranışlar:
1. Trafik işaret ve levhalarına taş, sopa vb.lerinin vurulmaması gerektiğini söyler.
2. Trafik işaret ve levhalarına afiş vb.lerinin yapıştırılmaması gerektiğini söyler.
3. Trafik işaret ve levhalarının yerlerinden sökülmemesi gerektiğini söyler.
4. Trafik işaret ve levhalarına yazı yazılmaması gerektiğini söyler.
5. Trafik işaret ve levhalarının kırılmaması gerektiğini söyler.
6. Trafik işaret ve levhalarının önlerine, görülmelerini engelleyecek şekilde maddeler
konulmaması gerektiğini söyler.
Amaç 9: Kara yolunda uyulacak önceliklerin sırasını bilir.
Davranışlar:
1. Yaya ve sürücülerin, trafik polisinin uyarı ve işaretlerine uyması gerektiğini söyler.
2. Yaya ve sürücülerin, Sesli ve ışıklı trafik işaret cihazlarına uyması gerektiğini
söyler.
3. Yaya ve sürücülerin, trafik işaret levhalarına uyması gerektiğini söyler.
Amaç 10: Yayaların trafikte uyması gereken kuralları bilir.
Davranışlar:
1. Yayaların, yaya kaldırımlarında yürümesi gerektiğini söyler.
2. Yaya kaldırımlarında, kaldırımın sağından yürünmesi gerektiğini söyler.
3. Yaya kaldırımı olmayan yerlerde gidiş yönüne göre taşıt yolunun solundan
yürünmesi gerektiğini söyler.
4. Gece yürüyüşlerinde, açık renkli giysiler giyileceğini söyler.
5. Gece yürüyüşlerinde elde ve üzerinde ışık yansıtıcı taşınacağını söyler.
6. Karşıdan karşıya geçişlerde varsa alt ve üst geçitleri kullanmaları gerektiğini
söyler.
7. Yayaların başkalarını rahatsız etmeden yürümeleri gerektiğini söyler.
8. Başkalarını engelleyecek şekilde, grup hâlinde yürünmemesi gerektiğini söyler.
9. Duran araçların arkasından, önünden ve arasından yola çıkılmayacağını söyler.
10. Polis veya ışıklı trafik işaret cihazlarının bulunduğu kontrollü yaya geçitlerinden
geçilmesi gerektiğini söyler.
Amaç 11: Karşıya güvenli geçiş yapar.
Davranışlar:
1. Kaldırımın kenarında durur.
2. Önce sola bakar.
3. Sonra sağa bakar.
4. Sonra tekrar sola bakar.
5. Gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Amaç 12: Duraklarda uyulması gereken görgü kurallarını bilir.
Davranışlar:
1. Araçlara binmek için sıra hâlinde beklenilmesi gerektiğini söyler.
2. Sıra hâlindeyken başkalarını rahatsız edici davranışlar yapılmaması gerektiğini
söyler.
3. Araç geldiğinde, sıranın bozulmamasının gerektiğini söyler.
4. Araca binerken başkasının önüne geçmeye çalışılmaması gerektiğini söyler.
Amaç 13: Emniyet kemeri kullanmanın önemini bilir.
Davranışlar:
1. Emniyet kemerinin, can güvenliğini sağlayan bir araç olduğunu söyler.
2. Emniyet kemeri kullanmanın, trafik kazalarındaki ölümleri azaltacağını söyler.
3. Emniyet kemeri kullanmanın, trafik kazalarındaki yaralanmaları azaltacağını
söyler.
4. Kısa mesafelerde bile emniyet kemeri takılması gerektiğini söyler.
5. Emniyet kemeri takmamanın bir trafik suçu olduğunu söyler.
Amaç 14: Trafik kazalarının nedenlerini bilir.
Davranışlar:
1. Dikkatsiz olarak araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
2. Belirlenen hızın üstünde araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
3. Uykusuz ve yorgun olarak araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
4. Alkollü olarak araç kullanmanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
5. Hatalı sollamanın kaza nedeni olduğunu söyler.
6. Trafik işaret ve levhalarına uymamanın kaza nedeni olduğunu söyler.
7. Araçların kapasitesinin üzerinde yük taşımasının, kaza nedeni olduğunu söyler.
8. Araçlarda oluşan teknik arızanın, kaza nedeni olduğunu söyler.
9. Kötü iklim koşullarının, kaza nedeni olduğunu söyler.
10. Yoldaki bozuklukların kaza nedeni olduğunu söyler.
11. Yayaların, kurallara uygun davranmamasının kaza nedeni olduğunu bilir.
12. Araçların kapasitesinin üstünde yolcu taşımasının, kaza nedeni olduğunu söyler.
13. Yük taşınmasında kullanılan araçlarla yolcu taşımanın, kaza nedeni olduğunu
söyler.
Amaç 15: Kaza durumunda yapılması gerekenleri bilir.
Davranışlar:
1. Kaza sırasında soğukkanlı davranılması gerektiğini söyler.
2. Kaza yerinde güvenlik önlemlerinin alınması gerektiğini söyler.
3. İlk yardım konusunda bilgili olan kişilerce kazazedeye ilk yardımın yapılması
gerektiğini söyler.
4. İlgili birimlere kazanın haber verilmesi gerektiğini söyler.
5. Yaralı kişilerin bir an önce sağlık kuruluşuna gönderilmesi gerektiğini söyler.
Amaç 16: Bisiklet sürücüsünün uyması gereken kuralları bilir.
Davranışlar:
1. Bisikletin, sürücü boyuna uygun olması gerektiğini söyler.
2. Sürücünün, bisikleti, bisiklet yolunda kullanması gerektiğini söyler.
3. Bisiklet yolu olmayan yerlerde, taşıt yolunun en sağından gidilmesi gerektiğini
söyler.
4. Taşıt yolunda ikiden fazla bisikletin yan yana kullanılmaması gerektiğini söyler.
5. Sürücünün, bisiklet kullanırken gidonu her iki elle tutması gerektiğini söyler.
6. Bisikletin önünde, arkasında yük ve yolcu taşınmaması gerektiğini söyler.
7. Bisiklet sürücüsünün, önünde giden bir taşıta tutunmaması ve asılmaması
gerektiğini söyler.
8. Bisiklet üzerinde tehlikeli hareket ve oyunlar yapılmaması gerektiğini söyler.
9. Tehlikeli ve raylı yollarda bisiklet kullanılmaması gerektiğini söyler.
10. Bisikletle aşırı hız yapılmaması gerektiğini söyler.
11. Hızlı giderken ön frenin kullanılmaması gerektiğini söyler.
12. Uzun etek vb. uygun olmayan giysilerle bisiklet sürülmemesi gerektiğini söyler.
ÜNİTE II: İLK YARDIM
Amaç 17: İlk yardımın anlamını bilir.
Davranışlar:
1. Kazaya uğrayan kişiye, bir sağlık kuruluşuna ulaştırılıncaya kadar yapılan
yardımın, ilk yardım olduğunu söyler.
2. Aniden hastalanan kişiye, bir sağlık kuruluşuna ulaştırılıncaya kadar yapılan
yardımın, ilk yardım olduğunu söyler.
3. İlk yardımın yaşam kurtardığını söyler.
4. İlk yardımın, olay yerinde ve bulunan malzemelerle yapıldığını söyler.
Amaç 18: İlk yardım çantasında bulunan araç gereçlerin kullanımını bilir.
Davranışlar:
1. Pamuğun açık yara üzerine sürülmemesi ve konulmaması gerektiğini söyler.
2. Kanama ve yaralanmalarda pansuman yapmak için gazlı bezin kullanıldığını
söyler.
3. Gazlı bezin yara üzerine gelecek kısmına elle dokunulmaması gerektiğini söyler.
4. Yara üzerindeki gazlı bezi sabit tutmak için sargı bezi/plaster kullanıldığını söyler.
5. Küçük yaraları kapatmak için yara bandı kullanıldığını söyler.
6. Giysi ve sargı bezini kesmek için makas kullanıldığını söyler.
7. İlk yardım uygulamalarında cerrahî eldiven kullanılması gerektiğini söyler.
Amaç 19: Solunumun durması hâlinde yapılması gerekenleri bilir.
Davranışlar:
1. Solunumu duran kişinin, sert bir zemin üzerine sırt üstü yatırılması gerektiğini
söyler.
2. Alnın geriye itilip, çenenin tutularak ağzın açılması gerektiğini söyler.
3. Ağız içindeki yabancı maddelerin çıkartılıp ağız içinin temizlenmesi gerektiğini
söyler.
4. Dilin öne çekilerek solunum yolunun açılması gerektiğini söyler.
5. Vücudu sıkan gömlek, kemer, kravat vb.lerinin gevşetilmesi gerektiğini söyler.
6. Hasta/yaralı normal nefes almaya başladığında yan yatırılması gerektiğini söyler.
Amaç 20: Yaralanmalarda kanamayı durdurma yollarını bilir.
Davranışlar:
1. Kanayan yerin üzerine temiz parmaklarla bastırılacağını söyler.
2. Kanayan yerin kalp hizasından yukarıda tutulacağını söyler.
3. Kanayan yerin üzerine tampon konularak gazlı bezle sarılacağını söyler.
Amaç 21: Basit yaralanmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Kanamanın durdurulması gerektiğini söyler.
2. İlk yardımı yapacak kişinin, ellerini su ve sabunla yıkaması gerektiğini söyler.
3. Yara çevresinin su ve sabunla temizlenmesi gerektiğini söyler.
4. Yara üzerine gazlı bez konularak sarılması gerektiğini söyler.
Amaç 22: Basit yaralanmalarda ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Kanamayı durdurur.
2. Ellerini yıkar.
3. Yaranın çevresini su ve sabunla temizler.
4. Yara üzerine gazlı bez koyar.
5. Gazlı bezin üzerini sargı beziyle sarar.
Amaç 23: Burun kanamalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Burun kanatlarının parmakla kuvvetlice sıkılması gerektiğini söyler.
2. Burnun su ile yıkanması gerektiğini söyler.
3. Sabit bir yere oturulması gerektiğini söyler.
4. Başın öne doğru eğilerek beklemesi gerektiğini söyler.
5. Burun sıkıldığı hâlde durmayan kanamalarda sağlık kuruluşuna gidilmesi
gerektiğini söyler.
Amaç 24: Burun kanamalarında ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Burun kanatlarını parmaklarıyla kuvvetlice sıkar.
2. Kanayan burnu su ile yıkar.
3. Burnu kanayan kişiyi sabit bir yere oturtur.
4. Burnu kanayan kişinin başını öne eğerek bekletir.
Amaç 25: Burkulmalarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Burkulan bölgenin hareket ettirilmemesi gerektiğini söyler.
2. Burkulan bölgeye torba/havlu içinde buz konulması gerektiğini söyler.
3. Burkulan bölgenin kalp hizasından yüksekte tutulması gerektiğini söyler.
Amaç 26: Burkulmalarda ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Burkulan bölgeyi hareket ettirmez.
2. Burkulan bölgeye torba/havlu içinde buz koyar.
3. Burkulan bölgeyi kalp hizasından yüksekte tutar.
Amaç 27 Arı sokmasında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Arının iğnesinin çıkarılması gerektiğini söyler.
2. Arının soktuğu kısma buz koyarak bir süre beklenmesi gerektiğini söyler.
3. Boğaz bölgesindeki arı sokmasında soğuk sıvı içirilmesi gerektiğini söyler.
Amaç 28: Arı sokmasında ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Arının iğnesini çıkarır.
2. Arının soktuğu kısma buz koyarak bekler.
Amaç 29 Hafif yanıklarda yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Yanık bölgenin suyla yıkanması gerektiğini söyler.
2. Yanık bölgenin soğuk su/buz ile soğutulması gerektiğini söyler.
3. Yanık bölgenin temiz gazlı bezle kapatılması gerektiğini söyler.
Amaç 30: Hafif yanıklarda ilk yardım yapar.
Davranışlar:
1. Yanık bölgeyi suyla yıkar.
2. Yanık bölgeyi soğuk su/buz ile soğutur.
3. Yanık bölgeyi temiz gazlı bezle kapatır.
Amaç 31: Hayvan ısırmalarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Isırılan bölgenin bol sabunlu suyla yıkanacağını söyler.
2. Yaranın steril gazlı bezle kapatılacağını söyler.
3. En yakın sağlık kuruluşuna gidileceğini söyler.
Amaç 32: Güneş yanıklarında yapılan ilk yardım uygulamalarını bilir.
Davranışlar:
1. Yanık yere soğuk su ile kompres yapılacağını söyler.
2. İlk yardım uygulaması yapılan kişiye tuzlu ayran içirileceğini söyler.
3. Yanık yere, yanık pomadı sürüleceğini söyler.
ÜNİTELER
ÜNİTE I: TRAFİK
A. Trafikle İlgili Kuruluşlar
B. Kara Yolu Trafiği
1. Trafik ve kara yolu ile ilgili temel kavramlar
2. Taşıtları birbirinden ayıran özellikler
C. Temel Trafik Bilgileri
1. Trafik işaret levhaları
2. Trafik işaret levhalarının korunması
Ç. Trafikte Güvenli Davranışlar
1. Trafik işaretlerinde uyulması gereken öncelikler sırası
2. Yayalarla ilgili kurallar
3. Karşıdan karşıya geçme
4. Duraklarda uyulması gereken kurallar
D. Trafik Kazaları
1. Emniyet kemeri kullanmanın önemi
2. Trafik kazalarının nedenleri
3. Trafik kazalarında yapılması gereken davranışlar
E. Bisiklet Kullanma
ÜNİTE II: İLK YARDIM
A. İlk Yardımın Anlamı
B. İlk Yardım Malzemeleri
C. İlk Yardım Uygulamaları
1. Solunum durması hâlinde ilk yardım
2. Yaralanmalarda ilk yardım
3. Kanamalarda ilk yardım
4. Burkulmalarda ilk yardım
5. Arı sokmalarında ilk yardım
6. Yanıklarda ilk yardım
ÖRNEK İŞLENİŞ
Açıklama:
Öğretilecek konularla ilgili olarak hazırlanan bir çizelge ile öğrencilerin performansları önceden ölçülür. Bu ölçme sırasında konuyla ilgili olarak öğrencilere yönergeler verilir. Bu yönergelerin bağımsız gerçekleştirilmesi “B.”, sözel ipucu verildiğinde gerçekleştirilmesi “S.İ.”, model olarak gerçekleştirilmesi “M.O.” ve fiziksel yardımla gerçekleştirilmesi “F.Y.” ile gösterilir. (Performansın belirlenmesi için yapılan çalışma ve buna ilişkin hazırlanan kayıt tablosu günlük plân formatının dışındadır.)
PERFORMANS KAYIT TABLOSU
BİLDİRİMLER
YÖNERGELER
ÖLÇÜT
Nazan
Burcu
Alper
Ana yönerge: Karşıya güvenli geçiş yap.
% 100
B
1. Kaldırımın kenarında durur.
1. Kaldırımın kenarında dur.
B.
B.
B.
2. Önce sola bakar.
2. Önce sola bak.
B.
S.İ.
B.
3. Sonra sağa bakar.
3. Sonra sağa bak.
B.
S.İ.
B.
4. Sonra tekrar sola bakar.
4. Sonra tekrar sola bak.
B.
S.İ.
B.
5. Gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
5. Gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.
B.
M.O.
S.İ.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bakar.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bak.
B.
S.İ.
S.İ.
7. Gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
7. Gelen bir araç yoksa karşıya geç.
B.
S.İ.
S.İ.
Dersin Adı : Trafik ve İlk Yardım Eğitimi
Ünitenin Adı : Trafik
Konunun Adı : Trafikte Güvenli Davranışlar
Süre : 40 dakika
Yöntem ve Teknikler: Anlatım, soru-yanıt, rol oynama, tüm beceri
Öğretim Materyalleri: Video, video kaseti, tebeşir, olay kartları, tahta parçası
Amaç: Karşıya güvenli geçiş yapar.
Davranışlar:
1. Kaldırımın kenarında durur.
2. Önce sola bakar.
3. Sonra sağa bakar.
4. Sonra tekrar sola bakar.
5. Gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Gelen bir amaç yoksa karşıya geçer.
Performans kayıt tablosu dikkate alınarak davranışlar ad belirtilerek yeniden yazılır.
I. Oturum
Burcu;1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Tam sözel ipucu verildiğinde önce sola bakar.
3. Tam sözel ipucu verildiğinde sonra sağa bakar.
4. Tam sözel ipucu verildiğinde tekrar sola bakar.
5. Tam model olunduğunda gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Tam sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Tam sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Alper; 1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Bağımsız olarak önce sola bakıyor.
3. Bağımsız olarak sonra sağa bakıyor.
4. Bağımsız olarak sonra tekrar sola bakıyor.
5. Tam sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Tam sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Tam sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
II. Oturum
Burcu;1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Yarım sözel ipucu verildiğinde önce sola bakar.
3. Yarım sözel ipucu verildiğinde sonra sağa bakar.
4. Yarım sözel ipucu verildiğinde tekrar sola bakar.
5. Yarım model olunduğunda gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yarım sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Yarım sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Alper; 1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Bağımsız olarak önce sola bakıyor.
3. Bağımsız olarak sonra sağa bakıyor.
4. Bağımsız olarak sonra tekrar sola bakıyor.
5. Yarım sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar yürür.
6. Yarım sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Yarım sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
III. Oturum
Burcu;1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde önce sola bakar.
3. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde sonra sağa bakar.
4. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde tekrar sola bakar.
5. Hareket yapılacakmış gibi model olunduğunda gelen bir araç yoksa yolun ortasına
kadar yürür.
6. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
Alper; 1. Bağımsız olarak kaldırımın kenarında duruyor.
2. Bağımsız olarak önce sola bakıyor.
3. Bağımsız olarak sonra sağa bakıyor.
4. Bağımsız olarak sonra tekrar sola bakıyor.
5. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa yolun ortasına kadar
yürür.
6. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde yolun ortasında tekrar sağa bakar.
7. Eylemi içeren sözel ipucu verildiğinde gelen bir araç yoksa karşıya geçer.
ÖĞRENME VE ÖĞRETME ETKİNLİKLERİ
Öğretmen ders öncesinde sınıf ortamını düzenler (yol, kaldırım gibi).
Öğretmen öğrencilere “Bugün sizlerle trafik ışığı, trafik polisi ve geçitlerin olmadığı yollarda karşıya nasıl güvenli geçiş yapılacağını öğreneceğiz.” diyerek derse giriş yapar. Daha sonra öğrencilere “Okula, bakkala gelip giderken yollarda karşıdan karşıya geçiyor musunuz?” sorusunu yöneltir. Öğrencilerden gelen “evet” yanıtı üzerine öğretmen “Peki trafik polisi, trafik işaretleri ve geçitlerin olmadığı yollarda karşıya nasıl geçiyorsunuz?” sorusunu yöneltir. Öğretmen gelen yanıtları dinledikten sonra “Şimdi sizlerle karşıya nasıl güvenli geçiş yapıldığını gösteren bir film izleyeceğiz. Filmde karşıya güvenli şekilde geçen öğrencinin sırayla neler yaptığını dikkatlice izleyelim. Bu sırada sizlerle karşıya güvenli bir geçişin nasıl yapıldığı üzerinde konuşacağız.” diyerek filmi izletmeye başlar. Film izlenirken öğretmen karşıya geçişle ilgili her işlem basamağında filmi durdurarak ne yapıldığını söyler ve her basamakla ilgili ne yapıldığını öğrencilerin tekrar etmesini ister. Her basamakta aynı işlemler yapılarak film izlenir. Daha sonra öğretmen karşıya güvenli geçişin nasıl yapıldığını bir kez daha tekrar eder ve “Şimdi sizlerle karşıya güvenli geçiş nasıl oluyor, bunun uygulamasını yapacağız.” diyerek öğrencilerin yapılandırılmış ortama gelmelerini ister. Öğretmen; Nazan, Burcu, Alper dışındaki iki kişiye sağ ve sol yönden gelen araç rolü verir. Sonra “Çocuklar, şimdi Nazan karşıya güvenli bir geçiş nasıl yapılır bize gösterecek. Sizler de arkadaşınızı dikkatlice izleyin, daha sonra sizlerle de aynı çalışmayı yapacağız.” der. Nazan’a “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir. Nazan karşıya geçerken, öğretmen de Nazan’ın yaptığı davranışları diğer öğrencilere açıklar. Öğrencileri, Nazan’ı dikkatlice izledikleri için pekiştirir. Daha sonra öğretmen Nazan’a “Aferin Nazan, karşıya güvenli geçiş yaptın.” diyerek doğru davranışlarını pekiştirir. Öğretmen Nazan ve Burcu’ya “ Çocuklar Alper karşıya güvenli geçiş yapacak. Sizlerde arkadaşınızı dikkatlice izleyin, daha sonra Burcu ile de aynı çalışmayı yapacağız. “ der. Öğretmen Nazan’dan sonra Alper’i yanına çağırır. Alper’le I. oturuma geçer. Alper’e “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir. Alper kaldırımın kenarında durur, önce sola bakar, sonra sağa bakar, sonra tekrar sola bakar. Öğretmen Alper’in bağımsız yaptığı bu doğru davranışları pekiştirir. Öğretmen Alper’e “Gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir. Alper yolun ortasına kadar yürüdüğünde bu davranışını pekiştirir. Yine öğretmen Alper’e “Yolun ortasında tekrar sağa bak.” diyerek tam sözel ipucu verir. Alper o yöne baktığında davranışını pekiştirir. Daha sonra “Gelen bir araç yoksa karşıya geç.” diyerek tam sözel ipucu verir. Alper geçişini tamamladığında bu davranışını da pekiştirir.
Öğretmen Alper’in yanına giderek yine Alper’e “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir ve II. oturuma geçilir. Alper’in sırasıyla doğru yaptığı bağımsız davranışları pekiştirir. Öğretmen Alper’e “Ortaya kadar yürü.” diyerek yarım sözel ipucu verir. Alper yolun ortasına kadar yürüdüğünde bu davranışını pekiştirir. Yine öğretmen Alper’e “Sağa bak.” diyerek yarım sözel ipucu verir. Alper o yöne baktığında davranışını pekiştirir. Daha sonra “Karşıya geç.” diyerek yine yarım sözel ipucu verir. Alper geçişini tamamladığında bu davranışını da pekiştirir. Öğretmen “Aferin sana Alper.” diyerek davranışını pekiştirir. Burcu ve Nazan’ın da olumlu davranışlarını pekiştirir ve “Size de aferin çocuklar, Alper’i sessiz ve dikkatlice izlediniz. Alper yine karşıya geçsin siz yine onu izleyin.” diyerek Alper’e “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek ana yönergeyi verir ve III. oturuma geçer. Bağımsız yaptığı davranışları pekiştirir ve sırasıyla “Yürü.”, “Bak.”, “Geç.” diyerek eylemi içeren sözel ipuçlarını verir. Alper geçişini tamamladığında doğru davranışlarını pekiştirir.
Öğretmen Alper’le yaptığı çalışmayı bitirdikten sonra Burcu’yu yanına çağırır. Burcu’ya “Karşıya güvenli geçiş yap.” diyerek Burcu’yla I. oturuma geçer. Burcu, kaldırımın kenarında durduğunda bu davranışını pekiştirir. Daha sonra öğretmen Burcu’ya “Önce sola bak.”, “Sonra sağa bak.”, “Sonra tekrar sola bak.” diyerek tam sözel ipuçlarını verir ve her sözel ipucundan sonra doğru davranışlarını pekiştirir. Öğretmen daha sonra, “Bak ben, gelen araç olmadığı için yolun ortasına kadar yürüdüm.” der ve hareketin tamamını yaparak tam model olur. “Hadi sen de gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Yine öğretmen “Yolun ortasında tekrar sağa bak.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. “Gelen bir araç yoksa karşıya geç.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir.
Öğretmen Burcu’nun yanına giderek yine ana yönergeyi verir ve II. oturuma geçer. Burcu’nun bağımsız yaptığı davranışını pekiştirerek sırasıyla “Sola bak.”, “Sağa bak.”, “Sola bak.” diyerek yarım sözel ipuçlarını verir ve her sözel ipucundan sonra doğru davranışını pekiştirir. Daha sonra öğretmen “Bak ben, gelen araç olmadığı için yolun ortasına kadar yürüdüm.” der ve harekete başlar, ancak yolun ortasına kadar gitmez. “Hadi sen de gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışı pekiştirir. Daha sonra öğretmen Burcu’ya “Sağa bak.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Sonra öğretmen “Karşıya geç.” diyerek yarım sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Öğretmen daha sonra Burcu’ya ana yönergeyi verir ve III. oturuma geçer. Burcu’nun bağımsız yaptığı davranışı pekiştirerek sırayla “Bak.”, “Bak.”, “Bak.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve her sözel ipucundan sonra doğru davranışını pekiştirir. Sonra öğretmen “Bak ben gelen araç olmadığı için yolun ortasına kadar yürüdüm.” der ve hareketi yapacakmış gibi ayağını kaldırır. Burcu’ya “Hadi sen de gelen araç yoksa yolun ortasına kadar yürü.” diyerek tam sözel ipucu verir ve doğru davranışını pekiştirir. Sonra öğretmen sırayla “Bak.”, “Geç.” diyerek eylemi içeren sözel ipucu verir ve doğru davranışı pekiştirerek dersin işlenişini tamamlar.
Değerlendirme
Öğretmen, öğrencilerin öğretim sonunda becerinin her bir basamağını bağımsız ya da hangi ipucuyla yapabildiklerini kaydeder. Öğrenciler becerileri bağımsız olarak yapana kadar diğer derslerde de çalışmaya devam eder.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)