RESİM-İŞ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

AÇIKLAMALAR
Resim-İş dersi öğretim programı konuları sekiz yılda işlenecek şekilde düzenlenmiştir.
Resim, etkinliği bireyin karmaşık dünyasını açıklama biçimi ve zihinsel gelişiminin bir göstergesi sayılabilir. Çocukların çizdiği resimler, göründüklerinden daha fazla şeyler ifade eder. Resimler çocukların gelişimlerinin, becerilerinin ve yetişkinlerle olan sorunlarının birer göstergesidir.
Serbest resim etkinliklerinde; kâğıdın kullanılışı, kullanılan renkler ve kompozisyon, öğretmene çocuğun duygularından haberdar olma olanağı verir. Yine resim, öğretmene çocukla iletişim kurmada karşılaştığı sorunları çözmede yardımcı olur.
Her çocuk ilk resim eylemine karalama ile başlar. Bu, bazı çocukta uzun sürerken bazısında kısa sürede anlamlı ve biçimli çizgilere dönüşür. Çocuk başlangıçta kâğıdı kullanırken ne mesafeyi, nede oturtacağı resmin temelini düşünür. Eli amaçsız bir şekilde kâğıt üzerinde çizgiler bırakır. Temelde, kürdan, kibrit çöpü, tebeşir, kurşun kalem gibi materyaller, ilk çizgi oluşturma olanağı verir.
Eğer çocuk kâğıt, kalem vb. araç gereçlerin ne işe yaradığını bilmez ve çevresinde de resim çizen bireylere rastlamazsa resim yapmayı daha az dener. Böyle bir ortamda resimden, eylem ve ifade yolu olarak daha az yararlanılır.
Çocuğun okul dönemi içinde hâlâ karalama ile uğraşması, kendi yaş düzeyinin altındaki bir etkinliği sürdürmesi anlamını taşır.
Karalama aşamasındaki çocuğa öğretmen yardımı; çocuğu yönlendirme, çizme olanağı hazırlama (örneğin, noktalı verilmiş basit geometrik şekiller, meyve-sebze şekilleri, hayvan şekillerinin üzerinden çizme) ve malzemeyi kullanmaya cesaretlendirme şeklinde olmalıdır.
Çocuğun anlama, yetenek ve yaratış gücünün bir ifadesi olarak ortaya çıkan resim etkinliği aynı zamanda zihinsel gelişimin bir göstergesi olarak dikkat çeker. Karalamayla resim etkinliğine başlayan çocuktan ilerleyen yaşa paralel olarak daha anlamlı ve ayrıntılı figürler yapması beklenir. Zekâ düzeyi düşük olan bir çocuğun resmi tam anlamıyla öngörü ve plânlama eksikliği sergilemektedir.
Karalama dönemini geçen çocuğun resimlerinde insan figürü şematiktir. Vücut oranları gerçek dışıdır. Yüzler genellikle önden görünümleriyle çizilirler. Çocuk insan resmi yanında yakın çevresindeki ilişkide olduğu diğer nesneleri de çizer. Yine bir objenin içinde veya arkasında bulunan ve görünmemesi gereken şeyleri, görüyormuş gibi resmeder.
Karalama aşamasında renge fazla önem vermeyen çocuk, figürlerin oluştuğu dönemde parlak ve açık renklerden başlayarak, yavaş yavaş bol renk kullanmaya gider. Herhangi bir nesneyi boyamak için seçilen renkle, canlandırılan nesne arasında ilişki yoktur. Hangi renk çocuğun hoşuna gidiyorsa o rengi kullanır. Çocuğun seçtiği rengi eleştirmek, filan nesne için filan rengi kullan diye önermek, onun kendini ifade etme özgürlüğünü engeller. Çocuğa renk ile olan ilişkilerini keşfetmesi için ona bol olanak sağlanmalıdır. Adsal olarak rengi tanımayan çocukla, adını kavratacak çalışmalara gerçek nesnelerle başlanmalıdır. Örneğin, ara renklerin oluşumuyla ilgili şöyle bir çalışma yapılabilir. Cam kavanozlar alınır. Bazı kavanozların içine sadece su, bazılarına sarı, bazılarına kırmızı, bazılarına da mavi renk boya ve su konur. Birkaç kavanozda boş bırakılır. Çocuklardan damlalıklarla kırmızı-sarı renkli sulardan ikisini bir şişeye; sonra mavi-sarı renkli sulardan ikisini bir şişeye, sonra mavi-kırmızı renkli sulardan ikisini bir şişeye koyarak karıştırmaları istenir. Oluşan yeşil, turuncu, mor (ara renkler) renkler üzerinde konuşulur.
Çocuk resimlerinde en popüler konuların insan, ev ve hayvan figürleri olarak ortaya çıktığı görülür. Çocuğun kendi cinsiyetinden figürleri çizmesi, kendi cinsel kimliğini kazanmış olduğunu gösterir. Yine çocuk resimlerinde, obje nitelik ve nicelikleri korunarak basite indirgenir, dış karakterler zenginleştirilir. Simetriye sık rastlanır. Objelerin büyüklüklerinde orantı değişiklik gösterir. Güneşe insan yüzü yapmak gibi esprili çizgiler görülebilir. Resim çizme gibi bir etkinlikle becerilerini çizerek geliştirebilir. Öğretmen; çocuğa, duyguları yoluyla nasıl yaşantı ve deneyler edinileceğini öğretilebilmelidir. Çocuklardan resimlerini açıklamalarını isteyerek, onların bir değerlendirme yapmaları sağlanabilir.
Zihinsel öğrenme yetersizliği olan çocuklar için resim-iş çalışmaları duygusal açıdan rahatlatıcı, hoş vakit geçirmelerini sağlayan ve değişik el becerileri kazandıran uğraşlardır. Çocuklar duygu ve düşüncelerini ve olaylara karşı tepkilerini resimle ifade etmeyi, konuşarak ifade etmekten daha kolay gerçekleştirebilirler. Aynı şekilde, çocuklar yoğurma maddeleriyle, artık malzemelerle çalışarak duygusal doyum sağlayabilirler.
Resim-iş çalışmaları; el, bilek ve parmak kaslarının kuvvetlenmesine, daha koordineli hareket etmesine ve el göz koordinasyonunun geliştirilmesine yardımcı olmalıdır. Bu ders ile ilgili etkinliklerde, kaba hareketler (kâğıt koparma vb.)den daha ince hareketler (kâğıdı çizgiden kesme vb.)e doğru bir yol izlenmelidir.
Resim çalışmaları için ekonomik, çalışılması kolay malzeme seçilmelidir. Resim iş çalışmalarının olanakları zengin, ekonomik, eğitsel değeri yüksek malzemesi olan kâğıt, kolaylıkla bükülüp buruşturulup katlanıp şekil verilen bir ögedir. Kâğıtla heykel, eşya, elbise, mask, oyuncak, dekoratif eşya yapma olanağı vardır. Kâğıt, doğrudan doğruya kendisi biçim alabileceği gibi, bir sanat olayında da (kolaj) araç olabilir. Kâğıtlar; gazete kâğıdı, duvar kâğıdı, selofon kâğıdı, ambalaj kâğıdı, parşömen kâğıdı, resim kâğıdı, yağlı kâğıt vb. çeşitlilik













gösterir. Örneğin; kağıt katlayarak ev yapılabilir.





Örneğin; kâğıtla çizerek, keserek ve yapıştırarak kedi yapılabilir.


































Örneğin;geometrik şekillerden yararlanılarak biçimlendirilen kâğıtlar, değişik şekillerde karton, kâğıt vb. zemin üzerine yapıştırılarak, çeşitli objeler yapılabilir.




Renkli çalışmalarda kuru boya kullanılabilir. Kuru boyalar, kolay bulunan malzemelerdendir. Bunun yanında kuru boyanın kullanım açısından bir takım zorlukları vardır. Bunlar, boyaların kullanımında renklerin birbirine karışımının sağlanamayışı, çizgiler arasında boşlukların kalabileceği ve geniş alanları, kuru boyayla boyamanın çok zaman alacağı (çocuklar sıkılabilir) gibi nedenlerdir. Bu yüzden kuru boya çalışmalarına çok fazla yer verilmemesi uygun olacaktır. Suluboya çalışmalarında, suya dayanıklı kağıt kullanmak, boyarken (kapatıcı olmadığı için) önce açık, sonra koyu renkle çalışmak dikkat edilecek noktalardır. Okullarda yaygın olarak kullanılan ispirtolu (keçeli) kalemlerin, renklerinin parlak, çizimlerinin kolay olması yanında yüzeyleri boyamaya pek elverişli olmadığı, zehirli maddeler içerdiği için kullanımında dikkatli olunması gerektiği unutulmamalıdır. Pastel boyalar hem örtücü, hem kullanımı kolay malzemelerdir, olumsuz tarafı ise yapışmasıdır. Pastel boya çalışmalarında renkli ve grenli kâğıt kullanımının iyi sonuçlar vereceği,üst üste iki rengin kullanılabileceği, konunun kurşun kalemle çizilmeyip doğrudan pastel boya ile çalışılacağı gözardı edilmemelidir. Parmak boya çalışmaları, çocuğun rahatladığı, kaslarını çalıştırdığı ve kendini en iyi ifade edebildiği çalışmalardır. En olumsuz tarafı çevrenin çok fazla kirlenmesidir.
Desen çalışmalarında çocukların zihinsel engelli oldukları düşünülerek geometrik şekillerden objeler yapılmasına yönelik ipuçları verilebilir. Yalnız bunun süreklilik kazanmamasına dikkat edilmeli ve zaman içinde çocuğun özgün çalışmalar yapmasına olanak tanınmalıdır.



Çocuğa verilecek konuların seçiminde onun ilgisi ve isteği temel alınmalıdır. Çiçek topluyorum, ben ve evim, dişlerimi fırçalıyorum, sütümü içiyorum, ben ve annem, kahvaltımı yapıyorum, radyoyu dinliyorum, elma koparıyorum, bebeğim, arkadaşımla top oynuyoruz vb. ben merkezli konular ilgi çekici olabilir. Konuların sunuluşu, basitten zora doğru ve çocuğun en iyi yapabileceği seviyeden başlatılarak yapılmalıdır. Zor bir noktadan başlamanın, çocuğun kendine güvenini sarsacağı göz önünde bulundurulmalıdır.
Resim-İş dersinde; öğrencinin işi nasıl yaptığı, nasıl sonuçlandırdığı, kullandığı araç gereçleri nereden sağladığı vb. konularda bol bol konuşturularak dil gelişimine de katkı sağlanabilir.
Resim-İş dersiyle ilgili teorik bilgiler çalışmalar sırasında verilerek, dersler sıkıcı ve monoton olmaktan kurtarılmalıdır.
Her çocuk, yaptığı çalışmaların sergilendiğini görmekten büyük haz duyar. Bu nedenle çalışmalarının sergilenmesine önem verilmelidir.
Resim-İş dersinde kullanılan araç gereçlerin tanıtılmasına yönelik amaç ve davranışlara bu dersin başında “Resim-İş Dersinde Kullanılan Araç Gereçler” başlığı altında yer verilmiştir. Ancak öğretmenin her ünitenin başında o ünite ile ilgili araç gereçler için bu amaç ve davranışları gerçekleştirmesi gerekmektedir. Ayrıca öğrenciye bu araç gereçlerin en ekonomik şekilde temin edilmesi ve kullanılması alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Atatürkçülük konularıyla ilgili;Resim-İş derslerinde;Talim ve Terbiye Kurulunun
11/09/1992 tarih ve 287 sayılı kararı ile kabul edilen” İlköğretim Kurumları Resim-İş Öğretim
Programı”nda yer alan “ Atatürkçülükle İlgili Konular “dan hedef ve davranışları yazılmış olanlar aynen uygulanacaktır. Ayrıca resim-iş derslerinde,milli bayramlar,yerel kurtuluş günleri ve Atatürk Haftası başta olmak üzere “ Belirli Gün ve Haftalar”dan seçilecek olan günlerde, bu günlerin anlam ve önemine uygun resimler ve afiş çalışmaları yaptırılmalı,resim yarışmaları düzenlenerek sergiler açılmalıdır.
GENEL AMAÇLAR
1. Resim çalışmalarında temel iş alışkanlıkları kazanır.
2. Çeşitli araç gereçleri uygun ve ekonomik kullanma alışkanlığı kazanır.
3. Yeni ürünler ortaya çıkararak etkin olma alışkanlığı kazanır.
4. Renk çalışmaları ile doğadaki renklerin farkına varır.
5. Çevre ile ilgili gözlemlerini, izlenimlerini, duygularını ve düşüncelerini resim-iş
çalışmalarıyla anlatır.
6. Üretici olma zevkini duyar ve kendine güven duygusu geliştirir.
7. Küçük kasları ile el, göz koordinasyonunu geliştirir.
8. Çevrenin doğal güzelliklerinden yararlanarak biçim, renk ve işle ilgili zevklerini geliştirir.
9. Resim-İş dersini, boş zamanlarını yararlı ve zevkli bir şekilde geçirmesini sağlayacak
biçimde kullanır.
10. İş birliği içinde çalışmayı alışkanlık hâline getirir.
ÖZEL AMAÇLAR
1. Resim-iş dersinde kullanılan araç gereçleri tanır.
2. Araç gereçlerin kullanımına özen gösterir.
3. Resim-iş çalışmalarına hazırlık yapar.
4. Resim-iş çalışmalarında temiz ve düzenli olmaya özen gösterir.
5. Yoğurma maddelerini tanır.
6. Yoğurma maddeleri ile çalışmalar yapar.
7. Kâğıt yırtar.
8. Kâğıt yırtma çalışmaları yapar.
9. Kâğıt yapıştırır.
10. Kâğıt yapıştırma çalışmaları yapar.
11. Kâğıt katlar.
12. Kâğıt katlama çalışmaları yapar.
13. Makas kullanır.
14. Makasla kâğıt kesme çalışmaları yapar.
15. Kâğıtla çalışmalar yapar.
16. Çizgisel çalışmalar yapar.
17. Cetvelle çizgi çizer.
18. Şablonla çizer.
19. Renkleri sınıflandırır.
20. Renkleri ayırt eder.
21. Pastel boya ile boyama yapar.
22: Kuru boya ile boyama yapar.
23. Sulu boya ile boyama yapar.
24. Guaş boya ile boyama yapar.
25. Parmak boya hazırlar.
26. Parmak boya ile boyama yapar.
27. Boya malzemeleriyle renkli çalışmalar yapar.
28. Sulu boya lâvi çalışması yapar.
29. Pastel boya kazıma çalışması yapar.
30. Sulu boya batik çalışması yapar.
31. Sünger baskısı yapar.
32. Yaprak baskısı yapar.
33. İp baskısı yapar.
34. Patates baskısı yapar.
35. Su kâğıdı çalışması yapar.
36. Kola kâğıdı çalışması yapar.
37. Hayâl gücünü zenginleştirici resim çalışmaları yapar.
38. Duygu, düşünce ve yaşantılarını ifade edici resim çalışmaları yapar.
39. Kolâj çalışması yapar.
40. Boyama vitray yapar.
41. Kâğıt vitray yapar.
42. Artık malzemeyi bilir.
43. Artık malzemeleri kullanma yollarını kavrar.
44. Artık malzemelerle çalışma yapar.
45. Sınıf ve okul sergileriyle yarışmalara ilgi duyar.
46. Çevresindeki atölyeleri, sanat galerilerini, sergi salonlarını ve müzeleri tanır.
47. Sanat eserlerine ilgi duyar.
AMAÇ VE DAVRANIŞLAR
(1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. yıllar)
RESİM-İŞ DERSİNDE KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER
Amaç 1: Resim-iş dersinde kullanılan araç gereçleri tanır.
Davranışlar:
1. Adı söylenen araç gereci gösterir.
2. Gösterilen araç gerecin adını söyler.
Amaç 2: Araç gereçlerin kullanımına özen gösterir.
Davranışlar:
1. Kullandığı malzemeleri israf etmekten kaçınır.
2. Araç gereçlerin temizlik ve bakımını yapar.
3. Çalışmalardan artan malzemeleri sonraki çalışmalarına saklar.
4. Çalışma sonunda araç gereçleri yerlerine koyar.
Amaç 3: Resim-iş çalışmalarına hazırlık yapar.
Davranışlar:
1. Yapacağı çalışmaya uygun araç gereçleri alır.
2. Yapacağı çalışma için gerekli ortamı hazırlar.
Amaç 4: Resim-iş çalışmalarında temiz ve düzenli olmaya özen gösterir.
Davranışlar:
1. Çalışma yaptığı ortamı temizler.
2. Çalışma bittikten sonra ellerini yıkar.
ÜNİTE I: YOĞURMA MADDELERİ
Amaç 5: Yoğurma maddelerini tanır.
Davranışlar:
1. Kilin, yoğurma maddesi olduğunu söyler.
2. Seramiğin, yoğurma maddesi olduğunu söyler.
3. Kâğıt hamurunun, yoğurma maddesi olduğunu söyler.
4. Plâstrinin, yoğurma maddesi olduğunu söyler.
Amaç 6: Yoğurma maddeleriyle çalışmalar yapar.
Davranışlar:
1. Yoğurma maddesini alır.
2. Yoğurma maddesini eliyle sıkar.
3. Yoğurma maddesini eliyle bastırır.
4. Yoğurma maddesini avuç içinde, parmakları arasında yuvarlar.
5. Yoğurma maddesini parmakla çukurlaştırır.
6. Yoğurma maddesini rulo yapar.
7. Yoğurma maddesine eliyle şekil verir.
8. Yoğurma maddesini araçla bastırarak, kazıyarak şekil verir.
ÜNİTE II: KÂĞIT ÇALIŞMALARI
Amaç 7: Kâğıt yırtar.
Davranışlar:
1. Kâğıt alır.
2. Bir eliyle üst kenarından tutar.
3. Diğer elini, kâğıdı tuttuğu elinin yanına getirir.
4. Bir elini kendine doğru çekerken diğer elini dışa doğru hareket ettirir.
Amaç 8: Kâğıt yırtma çalışmaları yapar.
Davranışlar:
1. Kâğıdı rastgele yırtar.
2. İstenilen büyüklükte kâğıt yırtar.
3. Düz çizgi üzerinden kâğıdı yırtar.
4. Basit bir şekli yırtarak çıkartır.
Amaç 9: Kâğıt yapıştırır.
Davranışlar:
1. Yapıştırıcıyı alır.
2. Yapıştırıcının kapağını açar.
3. Yapıştırıcıyı kâğıdın yapıştırılacak bölümüne sürer.
4. Kâğıdı yapıştırıcı sürdüğü yerin üzerine koyar.
5. Kâğıdın üstüne bastırır.
Amaç 10: Kâğıt yapıştırma çalışmaları yapar.
Davranışlar:
1. Kâğıt parçalarını rastgele yapıştırır.
2. Kâğıt parçalarını sınırlandırılmış alana yapıştırır.
3. Kâğıt parçalarını basit bir şeklin içine yapıştırır.
4. Verilen basit bir şekli kâğıttaki aynı şekil üzerine sınırları denk gelecek şekilde
yapıştırır.
5. Kâğıt parçalarını karmaşık bir şeklin içine yapıştırır.
Amaç 11: Kâğıt katlar.
Davranışlar:
1. Kâğıdı alır.
2. Kâğıdın kendi tarafındaki kenarından tutar.
3. Tuttuğu kenarı biraz kaldırır.
4. Tuttuğu kenarı kâğıdın üstüne getirir.
5. Bir eliyle kâğıdın kenarını tutarken diğer eliyle kâğıdı katladığı yerin üzerine
bastırır.
Amaç 12: Kâğıt katlama çalışmaları yapar.
Davranışlar:
1. Kâğıdı rastgele katlar.
2. Kâğıdın köşelerini üst üste getirerek katlar.
3. Kâğıda çizilmiş düz çizgiden katlar.
4. Daire biçimindeki kâğıdı ortadan katlar.
Amaç 13: Makas kullanır.
Davranışlar:
1. Makasın kesen kısmını tutar.
2. Makası kaldırır.
3. Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir.
4. Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir.
5. Makasın kesen kısmından tutan elini çeker.
6. Makası açar kapar.
Amaç 14: Makasla kâğıt kesme çalışmaları yapar.
Davranışlar:
1. Kâğıdı rastgele keser.
2. İstenilen büyüklükte kâğıt keser.
3. Düz çizgi üzerinden kâğıdı keser.
4. Basit bir şekli keserek çıkarır.
Amaç 15: Kâğıtla çalışmalar yapar.
Davranışlar:
1. Kâğıdı şekillendirerek figür yapar.
2. Kâğıdı şekillendirerek resim yapar.
3. Kâğıdı şekillendirerek basit araç gereçler yapar.
4. Kâğıdı şekillendirerek süs eşyası yapar.
5. Kâğıdı şekillendirerek maket yapar.
ÜNİTE III: ÇİZGİSEL ÇALIŞMALAR
Amaç 16: Çizgisel çalışmalar yapar.
Davranışlar:
1. Kalın uçlu gereçlerle, dikey, yatay, eğri ve eğik koyu çizgiler çizer.
2. İnce uçlu gereçlerle, dikey, yatay, eğri ve eğik açık çizgiler çizer.
3. Kalın/ince uçlu gereçlerle, koyu/açık çizgiler çizer.
4. Çizgileri yan yana/üst üste kullanarak doku çizer.
<